Morele dilemma's: wat zijn het en hoe kunnen ze worden opgelost?
Ongetwijfeld heb je op bepaalde momenten in je leven te maken gehad met moeilijke situaties. Situaties waarin je beslissingen moest nemen die je overtuigingen en morele waarden op de proef stelden. Herinner je je bijvoorbeeld een bepaalde omstandigheid waarin je een beslissing moest nemen en de enige opties waaruit je kon kiezen allemaal even slecht waren? Deze kruispunten waar je op bepaalde momenten in je leven voor komt te staan, staan bekend als morele dilemma’s.
Wanneer je voor dit soort dilemma’s komt te staan, heb je de morele plicht (Engelse link) om op de ene manier te handelen, maar wordt je onder druk gezet of verleid om op een andere manier te handelen. Wat zijn nu de kenmerken van morele dilemma’s? Hoe kun je ontsnappen aan het soort besluiteloosheid waarin ze je onderdompelen? Laten we eens kijken.
Morele dilemma’s
Morele dilemma’s zijn conflicten die ontstaan in situaties waarin je twee of meer morele waarden moet overwegen, maar er maar één kunt kiezen. In feite bevind je je te midden van verschillende opties en moet je een beslissing nemen die uiteindelijk één van je morele waarden zal ‘schenden’.
Deze dilemma’s ontstaan wanneer je geconfronteerd wordt met een ingewikkelde situatie, en twee of meer van je waarden van gelijk belang met elkaar in conflict komen. Het belang is de sleutel tot het ontstaan van een dilemma, omdat het bestaan ervan afhangt van je besluiteloosheid.
Bijvoorbeeld, als het niet gepast voor jou is om de waarheid te vertellen, zul je geen probleem hebben om te liegen. Aan de andere kant, als het relevant voor je is om de waarheid te vertellen, zal het ingewikkelder voor je zijn om te liegen. Dat is tenzij er een andere belangrijkere waarde op het spel staat. Bijvoorbeeld je leven.
Morele dilemma’s doen zich voor als je twee of meer acties moet uitvoeren die, door de omstandigheden, met elkaar in strijd zijn. Je kunt ze niet allemaal uitvoeren. Het morele conflict dat hierdoor in je ontstaat, weerhoudt je ervan een handelwijze te volgen die in overeenstemming is met de principes en morele waarden die essentieel zijn in je leven.
Een voorbeeld
Laten we een klassiek dilemma nemen (Heinz’s dilemma) dat het morele dilemma goed illustreert.
Een vrouw lijdt aan een ernstige ziekte en gaat sterven. Er is maar één medicijn dat haar kan redden. Het is echter duur en de apotheker vraagt het tienvoudige van wat het werkelijk kost.
Heinz, de man van de zieke vrouw, gaat bij iedereen die hij kent langs om het geld te vragen, maar slaagt er maar in de helft bij elkaar te krijgen. Hij vertelt de apotheker dat zijn vrouw stervende is en vraagt hem haar medicijnen te verkopen, maar de apotheker weigert. Heinz is wanhopig en denkt erover om de zaak te beroven.
Wat moet Heinz doen? Het medicijn stelen of zijn vrouw laten sterven?
Hoe morele dilemma’s op te lossen
Vervolgens bekijken we de fasen van de Progress-methode, voorgesteld door LeBon en Arnaud (2004), om morele dilemma’s op te lossen en mensen te helpen de juiste beslissingen te nemen.
Fase 1. Begrijp de situatie
Voordat je een beslissing neemt in het licht van het morele dilemma dat je doormaakt, moet je nadenken en de situatie waarin je je bevindt begrijpen. Zonder dit begrip maak je uiteindelijk misschien de verkeerde keuze.
Analyseer het dilemma nauwkeurig, volledig en redelijk. De volgende tips kunnen je in dit stadium helpen:
- Geef een nauwkeurige, onbevooroordeelde en volledige beschrijving van de situatie. Waar ben je op dit moment in jouw leven? Hoe ben je tot het dilemma gekomen waarvoor je je gesteld ziet?
- Beschrijf duidelijk de beslissing die je wilt nemen.
- Word je bewust van wat je emoties en gedachten je vertellen over het dilemma.
Fase 2. Definieer wat belangrijk is
Denk na over wat je wilt bereiken en over wat belangrijk is voor je levensproject. Als je niet nadenkt over je doelen, zal het moeilijk voor je zijn om een actieplan te ontwikkelen om je te helpen het dilemma op te lossen en dichter bij het leven te komen dat je wilt hebben.
Het stellen van doelen zal je ook helpen te bepalen hoe je wilt dat de oplossing eruit ziet. Neem de volgende richtlijnen in acht:
- Als je de macht had om een bepaalde oplossing te implementeren, vraag jezelf dan af waarom die succesvol zou zijn? Welke waarden zou je vervullen als je het uitvoerde?
- Denk na over de waarden en doelen die echt wenselijk en fundamenteel voor je zijn.
- Maak een lijst van waarden die je wilt bereiken.
- Evalueer en weeg deze waarden kritisch tegen elkaar af.
Fase 3. Genereer opties
Nadat je je morele dilemma grondig hebt geanalyseerd en duidelijk hebt gemaakt wat je waarden zijn en wat je wilt bereiken, is het tijd voor jou om creatief nieuwe opties te genereren (Spaanse link). Het is begrijpelijk dat je je vast voelt zitten in het conflict, maar je moet een aantal oplossingen formuleren.
- Brainstorm.
- Evalueer je opties niet terwijl je ze formuleert.
- Wees niet geremd. Voel je vrij om alle opties die in je opkomen op te schrijven.
- Laat nieuwe ideeën ontstaan uit de ideeën die je al hebt opgeschreven.
Fase 4: Evalueer de opties
Als je eenmaal een aantal opties hebt bepaald, is het tijd om ze zorgvuldig te evalueren, op basis van je waarden en doelen. Kies de optie die overeenkomt met wat echt belangrijk is in je leven. Zoek een optie die:
- Is geschikt voor het dilemma dat je probeert op te lossen.
- Is relevant voor de situatie waarin je je bevindt.
- Voldoet aan zo veel mogelijk van je waarden.
Fase 5: Breng je beslissing in de praktijk
Als je een optie hebt gekozen om je dilemma op te lossen, doe je een laatste controle en bepaal je hoe je het gaat uitvoeren. Tijdens dit proces moet je toezien op en een evaluatie maken van de resultaten of gevolgen die de oplossing zal genereren, zowel voor jouw leven als voor dat van anderen. Probeer het volgende:
- Controleer of het besluit dat je hebt gekozen een goed besluit is.
- Bedenk hoe je je beslissing in de praktijk kunt brengen.
- Plan, monitor en evalueer de effectiviteit van je besluit bij het oplossen van je morele dilemma.
- Leg je vast op je beslissing en handel.
Ongetwijfeld plaatsen morele dilemma’s je in een moeilijke situatie. Maar ze zijn ook een weg van zelfkennis. In feite leiden ze je tot het herkennen van de waarden die belangrijk zijn voor je leven en die zin geven aan je bestaan, van moment tot moment.
Alle siterte kilder ble grundig gjennomgått av teamet vårt for å sikre deres kvalitet, pålitelighet, aktualitet og validitet. Bibliografien i denne artikkelen ble betraktet som pålitelig og av akademisk eller vitenskapelig nøyaktighet.
- Almansa Martínez, Pilar. (2012). Qué es el pensamiento creativo. Index de Enfermería, 21(3), 165-168. https://dx.doi.org/10.4321/S1132-12962012000200012.
- Ayala, F. J. (2010). The difference of being human: Morality. Proceedings of the National Academy of Sciences, 107(Supplement 2), 9015-9022.
- Kvalnes, Ø. (2015). Moral dilemmas. In Moral reasoning at work: Rethinking ethics in organizations(pp. 9-17). Palgrave Macmillan, London.
- LeBon, T. (2001). Wise therapy. Sage.
- LeBon, T., & Arnaud, D. (2004). Progress towards wise decision making. Philosophy of Management, 4(2), 53-72.
- LeBon, T. (2016. 13 de noviembre). Wise Decision-Making. http://wise-decision-making.blogspot.com/2016/11/the-progress-model.html
