Meditatie en andere niet-farmacologische interventies

Als je door een periode van crisis gaat, zijn er verschillende technieken en behandelingen die je levenskwaliteit kunnen verbeteren, of je nu ziek of gezond bent. Deze technieken kunnen de perfecte aanvulling zijn op farmaceutische behandelingen als je ziek bent, of je simpelweg hernieuwde levenslust geven. Ze vallen allemaal onder de categorie van niet-farmacologische interventies en hiertoe behoren o.a. behandelingen als meditatie, reiki, muziektherapie etc.

Dus laten we op een kleine reis gaan en deze behandelingen en de impact die ze hebben op ons fysiek en mentaal welzijn definiëren. Daarnaast zullen we definiëren wat welzijn precies inhoudt en hoe het verschilt van het concept gezondheid.

Wat zijn niet-farmacologische interventies?

Ziekte wordt traditioneel benaderd vanuit een farmacologisch perspectief. Dat wil zeggen dat crisissen, angst, ellende en ziektes worden opgelost met pillen. Gelukkig heeft deze manier van denken zich in de loop der jaren ontwikkeld, waardoor er vandaag de dag de overtuiging heerst dat farmacologische behandeling wel degelijk noodzakelijk is in veel gevallen, maar niet genoeg of optimaal ten behoeve van de bevordering van de kwaliteit van leven van de patiënt. Als tegenbeweging worden werkwijzen zoals meditatie steeds meer en meer toegepast als aanvulling op farmacologische behandelingen.

Het is belangrijk om je af te vragen hoe niet-farmacologische interventies de kwaliteit van leven van de patiënt kunnen beïnvloeden of de perceptie van zijn eigen welzijn, evenals zijn fysieke gezondheid door de impact die deze behandelingen hebben op het immuunsysteem. En daarbovenop zouden we ook moeten informeren naar hun mogelijke implementatie in specifieke gezondheidscentra en inclusie in huidige therapeutische programma’s.

Ook al is onderzoek naar dit soort behandelingen redelijk nieuw, heeft Engel al in 1977 de behoefte geuit voor een biopsychosociaal medisch model. Hierin stelde hij voor dat biologische, psychologische en sociale aspecten allemaal worden betrokken in de algemene gezondheid.

Wat is welzijn?

We kunnen welzijn conceptualiseren als een set van houdingen en gedragingen die iemands levenskwaliteit verbeteren en die helpen bij het behalen van een optimale staat van gezondheid (Donatelle, Snow & Wilcox, 1999). Met andere woorden: het is een actief proces dat gericht is op de verbetering van iemands leven op alle vlakken.

Dit is waar niet-farmacologische interventies om de hoek komen kijken, aangezien ze het individu in staat stellen om de hoofdrol te spelen in zijn eigen gezondheid. Dit kan worden behaald door middel van gezonde gewoonten die voortkomen uit de degelijke adaptatie en integratie van fysieke, mentale, sociale, spirituele en emotionele factoren op elk gebied van gezondheid of ziekte. Daarom kun je welzijn ervaren zowel wanneer je gezond bent als wanneer je ziek bent.

Deze bevindingen zijn enorm belangrijk voor zowel clinici als voor de normale mens, omdat ze tot nieuwe wegen leiden en hiermee de mogelijkheid bieden om psychologische behandelingen te gebruiken als een vorm van ziektepreventie. 

Hoe beïnvloedt stress ons?

Iemands persoonlijkheid en emotionele ervaringen beïnvloeden zijn gezondheid en zijn een belangrijke link tussen ziekte en psychologische stress. Psychologische stress beïnvloedt het immuunrespons en de ziektes die daaraan gekoppeld zijn.

Stressvolle situaties, zoals traumatische ervaringen en scheiding, kunnen negatieve gevoelens als depressie, angst en hopeloosheid genereren. Deze situaties activeren het centrale zenuwstelsel (CZS) en het autonome zenuwstelsel (ANS) en produceren wijzigingen in de reactiviteit van de immuunrespons, wat een klap is voor het verdedigingsmechanisme van het lichaam.

Er kunnen een hoop strategieën worden gebruikt om stress  te managen en er zijn verschillende onderzoeken gedaan naar alternatieve therapieën en behandelingen die het effect van stress minimaliseren en het gevoel van welzijn bij mensen verhoogt. Dit zijn o.a. muziektherapie, meditatie, reiki, yoga, visualisatie, fysieke activiteit, psychotherapie, etc.

Kom in contact met je innerlijke zelf door middel van meditatie

Mediteer je? Twijfel je over de effectiviteit van meditatie? Zou je willen weten wat voor onderzoeken er hierover zijn gedaan? Voordat ik deze vragen beantwoord, wil ik vermelden dat er nog genoeg andere vormen van behandeling zijn die ik hier niet zal benoemen. Voor nu richt ik mij op reiki, muziektherapie, meditatie, acupunctuur en lachtherapie.

Vandaag de dag zijn Oosterse werkwijzen als meditatie en yoga erg populair geworden. Een onderzoek werd uitgevoerd waarin 86 patiënten met een chronische ziekte werden gevolgd die allemaal een interventieprogramma volgden gebaseerd op yoga, groepsdiscussies en informatie over stressmanagement. Het onderzoek liet een afname in het cortisolgehalte zien, een toename van bèta-endorfine en een afname in interleukine en tumorneurosefactor na tien dagen van interventie.

Na de resultaten van verschillende studies geïnterpreteerd te hebben, kunnen we het volgende concluderen:

• Niet-farmacologische interventies laten een toename zien in antilichamen, die het welzijn van de patiënt beïnvloeden, of het nu de hoofdinterventie is of een aanvulling op farmacologische behandeling.
• Er is ook aangetoond dat niet-farmacologische interventies het stresslevel kunnen verminderen als gevolg van een daling in het cortisolgehalte
• Maar er zitten ook beperkingen verbonden aan dit nieuwe onderzoeksveld, en het is daarom belangrijk om te kijken naar de individuele verschillen tussen patiënten en verschillende typen ziektes om deze technieken goed te kunnen toepassen. Daarom is er nog steeds niet veel materiaal om naar te refereren wanneer er een nieuwe studie gedaan wordt.
• Om deze reden kunnen de resultaten van onderzoeken naar niet-farmacologische interventies worden verward met een placebo-effect dat wordt gegenereerd door de positieve verwachtingen die de therapeut heeft aangaande de genezing van de patiënt.

Tenslotte wil ik je een link meegeven naar een project dat werd uitgevoerd in het Verenigd Koninkrijk, waarbij afspeellijsten werden gecreëerd voor mensen met dementie en Alzheimer als een nieuwe vorm van geheugentherapie: