Mediamanipulatie: 10 strategieën die de media gebruiken
Hoewel de term “mediamanipulatie” niet erg bekend is, hebben we dit begrip te danken aan de waardevolle bijdrage van Sylvain Timsit. In 2002 stelde deze Franse schrijver een lijst van 10 strategieën van mediamanipulatie op. Politieke en economische machtsgroepen gebruiken ze om het publiek onder controle te houden. Hoewel het bijna 15 jaar geleden is, is zijn lijst nog steeds een heel krachtig en legitiem betoog waarmee we rekening moeten houden.
De lijst is een rangorde van de methoden die men gebruikt bij massamanipulatie. Volgens de auteur is het doel van deze strategieën om volgzame, onderdanige en gehoorzame individuen te creëren. Hij zegt bovendien dat de media deze technieken gebruiken om het kapitalisme, ongelijkheid en het neokapitalisme te steunen.
In slechts enkele minuten ging de post van Timsit viraal. Eigenlijk heeft men het onterecht toegeschreven aan Noam Chomsky. In het werk van Timsit vinden we zeker knipoogjes naar de ideeën van Chomsky. We merken dit vooral wanneer hij het heeft over de kritische analyse van de rol van de massamedia in onze maatschappij.
“In een totalitaire staat maakt het niet uit wat de mensen denken, aangezien de regering de mensen door middel van dwang en met gebruik van een knuppel onder controle houdt. Wanneer je de mensen niet kan overheersen door dwang te gebruiken, moet je wat de mensen denken onder controle houden, en de standaardmanier om dit te doen is via propaganda.”
-Noam Chomsky-
10 strategieën van mediamanipulatie
Afleiding
Afleiding is een strategie die eruit bestaat de aandacht van het publiek weg te nemen van de belangrijke kwesties. Eén manier om dit te doen is door het nieuws te overspoelen met verhalen over onbenullige kwesties. Het doel is de mensen af te leiden en hun geest bezig te houden. Het resultaat is dat mensen ophouden met zich de vraag te stellen waarom de media over bepaalde zaken niet spreken. De mensen vergeten de echte problemen.
Probleem – reactie – oplossing
Deze methode is te vergelijken met ‘peilingen’ in de politiek. Het bestaat eruit dat men de bevolking test door geruchten of ideeën te verspreiden en te evalueren hoe de bevolking ze opneemt. Ze creëren een probleem om het later dan op te lossen. Het publiek ziet de manipulatoren dan als helden.
Geleidelijkheid
Hoe manipuleert geleidelijkheid mensen? Het laat hen beslissingen nemen die sociaal onrechtvaardig zijn. Het geheim zit hem in het feit dat het geleidelijk, langzaam, en in de loop van jaren gebeurt.
Stel bijvoorbeeld dat het ontslag van 80% van het kader van een hoog geprofileerd bedrijf de doelstelling is. De media zullen dan beginnen met negatief nieuws te brengen over het bedrijf: daling van de verkoopcijfers, beurscrashes, geruchten, enzovoort. Ze zullen langzaam een bewustzijn bij de mensen scheppen en hen voorbereiden op ‘groot nieuws’. Als ze ontslagen in het begin bekend gemaakt hadden, zou er veel publiek gemor geweest zijn.
Verschillen
Timsit voegt nog een andere strategie toe aan zijn lijst van mediamanipulatie. De media stellen hier impopulaire beslissingen voor als ‘noodzakelijk’, ‘voor een betere toekomst’ of voor ‘ons eigen welzijn’. Ze laten het publiek oprecht geloven dat hun opofferingen ervoor zullen zorgen dat de dingen later aanzienlijk beter zullen zijn.
De burgers raken op die manier gewend aan een lagere kwaliteit van leven. Ze beginnen het als iets normaals te zien. Uiteindelijk zullen de mensen zich neerleggen bij de huidige toestand. Ze zullen ophouden met eisen wat ze vroeger eisten.
Mensen als kinderen behandelen
Hoe meer de media het publiek willen manipuleren, hoe meer ze tegen het publiek zullen praten alsof ze kinderen zijn. Ze gebruiken verbloemde argumenten, personages en intonaties, alsof de mensen te zwak of te onvolwassen zijn om de waarheid aan te kunnen. Het doel is bovendien een onderdanige, volgzame reactie. Het idee is te voorkomen dat de mensen kritisch denken als volwassenen.
Op emoties inspelen
Inspelen op de emoties is veel krachtiger dan steriele, zuiver objectieve oproepen. De media weten dit. Ze spelen dus in op de emoties van het publiek. Op die manier proberen ze opnieuw te vermijden dat mensen kritisch denken. Ze proberen dus de gedachten van mensen te beheersen. Herinner je hoe krachtig angst kan zijn.
Het publiek onwetend en middelmatig houden
Volgens Timsit verkiezen de media een onwetend en niet ontwikkeld publiek. Door mensen weg te houden van kennis maken ze hen gemakkelijker te manipuleren. Het houdt ook ongehoorzaamheid en opstand tegen. Informatie is macht.
Mensen aanmoedigen om bij te dragen aan middelmatigheid
Dit punt en het vorige lijken erg op elkaar. Deze strategie is één van de subtielste technieken van mediamanipulatie. Beantwoorden de programma’s op de televisie aan wat het grote publiek wil? Of zijn ze ons door de media opgelegd? Met andere woorden: kijken we werkelijk wat we willen zien, of wat zij willen dat wij zien?
Voor Timsit is het antwoord duidelijk. Consumentisme en banaliteit hypnotiseren ons. Onze omgeving kan ons dus niets schelen. We zijn immers getraind om middelmatig te zijn.
Zichzelf de schuld geven
Terwijl de media onze onwetendheid aanmoedigen, laten ze ons ook geloven dat wij de enige verantwoordelijken zijn voor onze tegenslagen. De media vertellen ons dat onze schaarse vaardigheden ons ellendig en onsuccesvol zullen maken. In wezen proberen ze zelfbeschuldiging door middel van zelfverontschuldiging. Op die manier vermijden ze dat het publiek zich organiseert.
Volledige kennis van het publiek
Als je over iemand controle wil uitoefenen, moet je hen kennen. Helaas hebben onze moderne oligarchieën op een perfecte manier hiervoor gezorgd. Volgens Timsit maken de psychologische, sociale en technologische vooruitgang het nu mogelijk dat grote bedrijven alles weten over elk apart individu. Het ‘systeem’ kent ons. Dat betekent dus dat het ons precies op onze zwakke plekken kan manipuleren.
