Mededogen is de nieuwe therapie: wees zacht voor jezelf

Compassie is een houding die vandaag de dag verloren is gegaan. Er zijn echter therapiemodellen gericht op compassie die enige effectiviteit hebben aangetoond.

De term mededogen is ondergewaardeerd. Tegenwoordig associëren we het vooral met liefdadigheid en medelijden. Hetzelfde gebeurt met het woord “zelf-mededogen”. Want het doet ons denken aan slachtofferschap. Maar niets staat verder van de essentie van deze begrippen. Ze hebben weinig te maken met het bevorderen van een verlaagd beeld van een individu. Want eigenlijk geven ze een sterk beeld weer van een persoon.

Het is zelfs zo dat een bepaalde therapiestijl die zich richt op mededogen, in de mode is. Zoals de naam laat vermoeden, is het een soort therapeutische tussenkomst die in mededogen een manier ziet om de situatie van vele getroffen mensen te verbeteren. Het is vooral een aangewezen methode voor mensen die zichzelf en anderen op een erg harde en regelmatige manier bekritiseren.

Het interessantste aspect van deze nieuwe therapie is dat zijn doeltreffendheid op een wetenschappelijke manier in een laboratorium gemeten is. Men bewees dat je mededogen kan leren en trainen. Bovendien is ook aangetoond dat de hersenen door dit te doen veranderen en verbeteren. Alles lijkt erop te wijzen dat meedogend zijn de gemoedsrust, de vreugde en de motivatie in verschillende gebieden van het leven verhoogt.

Een experiment gebaseerd op mededogen

Het experiment werd uitgevoerd in het Center for Investigating Healthy Minds, aan de universiteit van Wisconsin in de Verenigde Staten. Later heeft men het gepubliceerd in het tijdschrift Psychological Science. De leidinggevenden van het onderzoek namen een groep vrijwilligers en trainden hen in een vorm van meditatie die “meditatie van mededogen” of “tonglen” genoemd wordt.

Dit type meditatie gebruikt een techniek die steunt op de herkenning en het begrijpen van de pijn van andere menselijke wezens. Deze meditatie combineren ze met ademhalingsoefeningen. Bij het inademen visualiseren ze het lijden van anderen en maken het zich eigen. Tijdens de uitademing visualiseert en versterkt men het welzijn van anderen.

De deelnemers kregen tijdens het experiment de vraag om zich een moment voor te stellen waarop iemand aan het lijden was en dat zij wensten de pijn te verwijderen. Ze konden hun eigen proces ondersteunen door zinnen te gebruiken als “ik wens dat jij vrij bent van pijn,” “ik wens dat je gelukkig bent” en andere gelijksoortige zinnen.

De eerste keer dat ze deze oefening uitvoerden, werden ze gevraagd aan een geliefde persoon te denken. Daarna vroeg men hen om aan onbekenden te denken. Tenslotte moesten ze de oefening uitvoeren terwijl ze aan iemand dachten met wie ze een conflict hadden.

De onderzoekers volgden de hersenen van de deelnemers op door middel van functionele MRI-scan. Dit gebeurde vóór en na de training. Op deze manier kwamen ze tot bewijzen dat er in de hersenen van de vrijwilligers veranderingen optraden. Er was vooral een verhoging in de activiteit van de inferieure pariëtale kwab en van andere gebieden. Dit toonde aan dat je mededogen en vriendelijkheid, net als een spier, kan ontwikkelen.

Mededogen en individueel welzijn

Het komt vaak voor dat iemand die uitermate kritisch is op anderen ook kritisch voor zichzelf is. Hetzelfde geldt voor situaties die het omgekeerde zijn. Dit zijn de gevallen waarin het individu zich op een overdreven manier op zijn ego richt. Dit houdt hen tegen om mededogen voor anderen maar ook voor zichzelf te voelen. Het kan veel lijden veroorzaken.

Er is een onmetelijke trots die het individu verhindert om het leven vanuit een ontspannen en positief perspectief te ervaren. Eigenlijk wordt elke gebeurtenis een strijd waarin de overhand krijgen het belangrijkste is.

De therapie die zich op mededogen richt, traint het vermogen om het lijden van anderen te voelen en hun herstel te wensen. Het leert ons ook dat we deze oefening ook en in de eerste plaats op onszelf moeten toepassen. Mededogend zijn voor jezelf heeft niets te maken met medelijden hebben met jezelf of jezelf beklagen. Het houdt ook niet in dat je weent of zeurt over het feit dat je je minderwaardig of machteloos voelt.

Het gaat allemaal over leren jezelf de schuld niet te geven voor je mislukkingen, je fouten of je slechte beslissingen. We hebben het hier over leren om jezelf niet te hard te veroordelen met het voordeel dat je het resultaat al kent.

De vele voordelen van mededogend zijn

Mensen in het oosten beoefenen de kunst van mededogen voor anderen en voor zichzelf al duizenden jaren. De therapie die zich richt op mededogen, hergebruiken de boeddhistische principes maar voegen ook neurowetenschappelijke elementen toe. Het experiment dat we al vermeld hebben, toont dat de training in mededogen de afscheiding van oxytocine in de hersenen activeert.

Oxytocine is het zogenaamde “gelukshormoon.” Andere veranderingen treden ook op in het eiland van Reil, de hippocampus en de hypofyse. Dit verhoogt het niveau van rust, veiligheid en het gevoel van welzijn van het individu.

Tegenwoordig zit de wereld vol boodschappen die ons aansporen om ons te richten op competentie en succes. Voor vele mensen is dit een zware last geworden. Want het is iets dat uiteindelijk het individu overweldigt en ervoor zorgt dat hij last krijgt van angstgevoelens en depressie. Op mededogen gerichte therapie is een oproep om vriendelijkheid te herontdekken als de grootste waarde van de mens. Het begrijpt dat deze vriendelijkheid moet beginnen met de behandeling die elk individu aan zichzelf geeft.