Maladaptieve copingstijlen volgens Jeffrey Young

Als je geconfronteerd wordt met een moeilijke situatie, geef je dan op, vermijd je het, of zie je het onder ogen? Jeffrey Young ontwikkelde schemagerichte therapie. Het helpt mensen met chronische emotionele stoornissen en persoonlijkheidsstoornissen meer adaptieve benaderingen te vinden om met hun ervaringen om te gaan.

Wat kan er gedaan worden als een patiënt aan meerdere stoornissen lijdt? Welke interventies zijn nodig voor ‘moeilijke patiënten’? En wat gebeurt er als het probleem chronisch is geworden? Jeffrey Young, een Amerikaanse psycholoog, is 20 jaar bezig geweest met het ontwikkelen van schematherapie om een oplossing te bieden voor deze problemen. In dit artikel  gaan we ons richten op een hoeksteen van zijn methode: zijn maladaptieve copingstijlen.

Schematherapie is een integratief proces. Het combineert elementen uit de cognitief-gedragsmatige school, hechtingstheorie, gestalttherapie, constructivistische en psychodynamische modellen.

Het is vooral ingezet bij de behandeling van persoonlijkheidsstoornissen. Er wordt echter ook onderzoek gedaan naar de effectiviteit ervan bij andere stoornissen, zoals angst, depressie en eetstoornissen (Spaanse link).

De grondbeginselen van de schematherapie

Voordat we de door Young voorgestelde maladaptieve copingstijlen onderzoeken, gaan we kijken naar de basisbegrippen die ten grondslag liggen aan de schematherapie. Dit zal helpen licht te werpen op Youngs benaderingen evenals de elementen van zijn therapie.

1. Vroege maladaptieve schema’s

Het model van Young onderzoekt vroege maladaptieve schema’s. Deze schema’s werken als gidsen. In feite vertellen ze ons hoe we ons moeten gedragen, denken, voelen en waarnemen. Ze ontwikkelen zich en worden gedurende ons leven uitgewerkt. Volgens Young zijn dit hun kenmerken.

• Ze zijn waar, a priori.
• Houden zichzelf in stand.
• Ze verzetten zich tegen verandering.
• Ze zijn disfunctioneel. Dat wil zeggen, ze produceren ongemak.
• Omgevingservaringen weken ze op en activeren ze.
• Ze produceren intense en verhoogde affectieve toestanden.
• Ze ontstaan uit de wisselwerking tussen temperament en disfunctionele ontwikkelingservaringen.

Vroege maladaptieve schema’s zijn een weerspiegeling van hoe de overtuigingen die we over onszelf hebben zijn georganiseerd in relatie tot wat ons omringt. Ze zijn de producten van stressvolle gebeurtenissen, soms traumatisch, met mensen die belangrijk en belangrijk voor ons waren toen we klein waren, in feite onze families.

2. Oorsprong van de schema’s

Vroege maladaptieve schema’s ontstaan als gevolg van ontevredenheid met onze emotionele behoeften in de kindertijd. De soorten die basaal en kernachtig zijn zijn de volgende.

• De behoefte aan genegenheid en veilige banden met andere mensen.
• Onszelf kennen als autonoom, competent en met een gevoel van identiteit.
• Vrij zijn om onze eigen behoeften en emoties te uiten en weten dat ze geldig zijn.
• Spontaan zijn en spelen.
• Realistische grenzen stellen en zelfbeheersing ontwikkelen.

3. Vroege levenservaringen en schemata

De schemata die meestal de grootste invloed hebben op het leven van patiënten zijn die welke op jonge leeftijd en binnen het gezin ontstaan. Young identificeerde vier soorten vroege levenservaringen die predisponeren voor de ontwikkeling van maladaptieve schema’s.

• Giftige frustratie van behoeften. Dit doet zich voor wanneer het kind ‘te weinig van het goede’ ontvangt. De ervaring bevordert de ontwikkeling van schema’s zoals emotioneel gebrek of verlating/instabiliteit. Ze ontstaan omdat er iets belangrijks ontbreekt in de omgeving van het kind, zoals liefde, begrip of stabiliteit.
• Traumatisering of slachtofferschap. Dit treedt op wanneer het kind schade wordt berokkend, bekritiseerd of vernederd. Als gevolg daarvan zal het kind waarschijnlijk wantrouwen/misbruik, onvolmaaktheid of kwetsbaarheid voor gevaar schemata ontwikkelen.
• Te veel van het goede. Dit is de tegenhanger van de giftige frustratie van behoeften. In dit geval hebben de ouders het kind iets gegeven dat, wanneer het met mate wordt gegeven, gezond is, maar ophoudt dat te zijn wanneer het in overmaat wordt gegeven. Het genereert afhankelijkheid/incompetentie-achtige schema’s.
• Selectieve internalisatie of identificatie met belangrijke anderen. Dit gebeurt wanneer het kind de schema’s van zijn ouders onderschrijft en internaliseert. Het kind maakt de angsten en fobieën van zijn ouders tot de zijne. Ze genereren vaak ook schema’s van kwetsbaarheid.

Maladaptieve copingstijlen volgens Young

Youngs therapie is zeer uitgebreid. Daarom hebben we slechts een basisschets gegeven van zijn meest relevante concepten om zijn maladaptieve copingstijlen beter te begrijpen.

Stel je maar eens voor dat je over een pad loopt en er verschijnt een slang. Je kunt dan op drie manieren met de situatie omgaan.

• Je kunt opgeven, bevriezen, niets doen om jezelf te redden, en accepteren dat hij je gaat bijten.
• Of je kunt het vermijden en ook besluiten dat je nooit meer op paden gaat omdat er slangen zijn.
• Ten slotte zou je kunnen ‘overcompenseren’. Dit bestaat uit het doen van het tegenovergestelde van wat je schema dicteert.

Als je schema bijvoorbeeld ‘sociaal isolement’ zou zijn, zou overcompenseren betekenen socialiseren.

Maladaptieve copingstijlen zijn ontstaan omdat ze ons in het verleden in staat stelden de emotionele intensiteit die we in een of meer situaties ervoeren te verminderen. Hoewel ze in het verleden een functie hadden, produceren ze in het heden ongemak. In feite zal dit het probleem zowel bestendigen als handhaven.

1. Overgave aan het schema

Overgave aan een schema betekent dat we de strijd ertegen uitstellen. We vermijden het niet, maar we accepteren het als een onveranderlijke waarheid. We ervaren direct emotionele pijn (Spaanse link), die het schema opnieuw bevestigt.

In de begindagen van de schematherapie werd de copingstijl ‘overgave aan het schema’ ‘schema onderhoud’ genoemd. Een vrouw met een wantrouwen-misbruik schema kan bijvoorbeeld een liefdevolle relatie nastreven met een man die geneigd is ontrouw te zijn. Dit zou haar overtuiging bevestigen dat ze vroeg of laat verraden zal worden.

2. Het schema vermijden

Het schema vermijden betekent het bewust negeren van zowel gedachten, emoties als gedragingen. Dit is namelijk om de emotionele intensiteit van het ervaren van de situatie te vermijden.

Het verwijst naar elke activiteit die we doen die voorkomt dat een schema geactiveerd wordt. Ze kunnen variëren van denken en het blokkeren van gedachten en beelden, onszelf afleiden, het vermijden van het ervaren van bepaalde gevoelens, en ook overmatig eten of drinken.

3. Overcompensatie van het schema

Overcompensatie treedt op wanneer je besluit het schema te bestrijden. Je doet dit door je te gedragen op een manier die tegengesteld is aan hoe je je werkelijk voelt. In feite gedraag je je namelijk alsof het schema verkeerd is.

Overcompensatie is een poging om het schema te bestrijden, zelfs als dat betekent dat het schema zichzelf blijft bestendigen.

Voor Young betekent het genezen van een schema het verminderen van de intensiteit en het volume van de elementen waaruit het bestaat. Bijvoorbeeld herinneringen, emoties, lichamelijke gewaarwordingen en gedachten. In feite houdt het genezen van een schema in dat we ons gedrag veranderen en leren een onaangepaste omgangsstijl te vervangen door een gezondere stijl.