Luisteren zonder empathie: niet emotioneel verbonden

Stel je voor dat je iemand een verhaal vertelt en eigenlijk niet echt een reactie krijgt. Of nog erger, stel je voor dat je denkt dat je een echt antwoord krijgt, terwijl de persoon eigenlijk emotioneel volkomen los staat ​​van wat je zegt. Dit is waar luisteren zonder empathie om draait.

Beoordeeld en goedgekeurd door de psycholoog Gema Sánchez Cuevas.

Geschreven door Valeria Sabater

Laatste update: 27 december, 2022

Luisteren zonder empathie is als kijken zonder te zien. Het is alsof je met je hoofd knikt, terwijl je geest volledig is losgekoppeld van wat er om je heen gebeurt. Het is er zijn, maar er niet echt zijn.

Communicatie en empathisch luisteren zijn essentieel voor het opbouwen van sterke en betekenisvolle relaties. Ze stellen je namelijk in staat om in contact te komen met de gevoelens van anderen.

Slechts een paar maanden geleden maakte Paul Bloom, een psycholoog en cognitiewetenschapper aan de Yale-universiteit, een aantal controversiële opmerkingen over empathie. Volgens hem is er niets positiefs aan.

Volgens Paul Bloom verbergt nepheid zich vaak achter empathie. Zo kan iemand bijvoorbeeld doen alsof hij zich inleeft in wat een ander voelt, zonder dat het hem echt iets kan schelen.

Kort samengevat verwijst Bloom naar het feit dat iedereen zich op de een of andere manier in andermans schoenen kan verplaatsen. Dat betekent echter niet dat hij ook echt iets geeft om wat de ander doormaakt. Dit is eigenlijk wat luisteren zonder empathie is.

Volgens Bloom heeft het daarom geen zin om empathie te tonen als we geen proactieve houding hebben. Om echt empathisch te zijn, moeten we ons authentiek bewust zijn van de persoon voor ons en zijn verhaal.

Bovendien zijn er, zoals Bloom ook opmerkt, ook mensen die wel empathisch lijken, maar niets doen om anderen te helpen. Ze tonen alleen empathie om zich goed te voelen over zichzelf.

Het is dus niet genoeg om er gewoon te zijn, te voelen en te laten zien dat we de realiteit van de ander begrijpen. We moeten dat gevoel actief manifesteren, die verbinding die we met de ander maken.

Luisteren zonder empathie

Mensen hebben de neiging hun dagelijkse interacties zo veel te ritualiseren dat ze zich op een gegeven moment helemaal niet meer bewust zijn van het gebrek aan emotionele verbondenheid in hun relaties met anderen.

Een heel kenmerkend voorbeeld zijn die vaders en moeders die bijna automatisch op hun kinderen reageren als ze iets aan hen uitleggen. Op een gegeven moment komen we op een punt waar zinnen als “Ja, je tekening is mooi” en “Echt waar?”

Dat is interessant’ zinloos worden omdat we ze al zo vaak hebben herhaald. Sommige ouders denken dat hun kinderen niet doorhebben dat ze gewoon snel antwoord geven, zodat ze weer verder kunnen gaan met waar ze mee bezig waren. In werkelijkheid merken kinderen dit echter wel degelijk.

Dit betekent niet dat deze ouders niet met heel hun hart van hun kinderen houden. Het betekent dat hun drukke leven interfereert met hun relaties. Ouders die een hectisch schema hebben, denken altijd aan hun verantwoordelijkheden en luisteren meestal zonder empathie.

Niet-empatische reacties belemmeren de emotionele verbondenheid

We hebben allemaal weleens een gesprek gehad met iemand die er niet helemaal bij was met zijn hoofd. Soms hebben we behoefte aan een echt gesprek met iemand, maar hebben we iemand tegenover ons die alleen maar knikt en niet echt luistert. Het is alsof er geen emotionele verbondenheid is. Het is gewoon een leeg gesprek.

Andere keren geven mensen ons antwoorden die helemaal niet helpen. Hier zijn enkele voorbeelden van dit soort reacties:

• Adviserende reactie: wat je moet doen is…
• Empathische persoonlijke reactie: je overdrijft, daar is toch niets mis mee!
• Corrigerende reactie: ik vind dat je ongelijk hebt.
• Vragende reactie: Maar waarom dacht/doe/zeg je dat?
• Vermijdende reactie: ik begrijp dat je je zorgen maakt, maar ik kan je nu niet helpen, omdat…

Zoals je kunt zien, zijn dit soort reacties duidelijke voorbeelden van luisteren zonder empathie. Dit soort reacties zorgen ervoor dat we ons slecht voelen over onszelf.

Hoe je oprechte empathie en een actieve houding kunt ontwikkelen

We kunnen allemaal empathisch worden. Zo voerde Dr. Anthony David van het Institute of Psychiatry, Psychology & Neuroscience in Londen een onderzoek uit waaruit bleek dat het mogelijk is om empathie te meten.

Dit heeft de wereld in staat gesteld te beseffen dat iedereen in staat is tot empathie. Mensen hebben echter ook last van een gebrek aan wilskracht om hun sociale vaardigheden te verbeteren. Dit betekent dat we empathisch zijn, maar er niet zo effectief gebruik van maken als we zouden moeten.

Luisteren zonder empathie is daarom normaal geworden. We beschouwen onszelf als veelomvattend, geduldig en zorgzaam, terwijl we ons in werkelijkheid helemaal niet inleven in anderen.

Om te verbeteren, is het belangrijk om de volgende sleutels in gedachten te houden:

Empathie effectief gebruiken

• Om empathie te ontwikkelen, moeten we leren echt aanwezig te zijn zonder haast of excuses.
• Oogcontact is de sleutel. We moeten de andere persoon in de ogen kijken zonder hem te beoordelen en leren om affectie en begrip over te brengen met onze blik.
• We moeten leren om te reageren. Kritiek, oordeel of zinsneden als “Als ik jou was, zou ik dit doen” of “Je had anders moeten handelen” zijn helemaal niet nuttig.
• Bovenal moet empathie echter proactief zijn. Degenen die zeggen dat ze het begrijpen maar niets doen om anderen te helpen, geven alleen maar valse hoop. Iemand vertellen dat hij waardevol is en hem vervolgens verwaarlozen kan hem echt pijn doen.

Tot slot moeten we er niet van uitgaan dat we experts zijn op dit gebied. Er valt altijd nog wel iets te leren en te verbeteren. Stukje bij beetje kunnen we onze empathie verbeteren en dit kan leiden tot betere, meer oprechte relaties.