Komaf maken met familieregels en sociale richtlijnen is gezond

Komaf maken met familieregels en onbuigzame sociale richtlijnen is gezond. Want deze codes en verplichtingen zetten ons klem in een manier van leven die we niet gekozen hebben. Soms is het beter om het zwarte schaap te zijn. Liever dan een persoonlijkheid die geschapen is door die valse volmaaktheid die sommige gezinnen voorschrijven.

Dit onzichtbare netwerk dat door onze familieregels geweven is, heeft ons allemaal op een bepaalde manier beperkt. Het is vaak een erfenis die van generatie op generatie doorgegeven wordt. Deze regels werken als een onzichtbaar bewustzijn. Ze zijn de ziel van een erfenis waar we bepaalde dingen moeten aanvaarden zonder vragen te stellen. Dit is eigenlijk hoe we dingen doen als kind, tot er plots iets in ons ontwaakt. We zijn het beu om gijzelaars te zijn van die vermanende blikken, van die verwachtingen die in het verbond van de familie neergeschreven zijn.

Elke familie is net als een clan. Het is een dynamisch en extreem complex geheel waarin een emotionele erfenis, een verleden, geloofsovertuigingen, onderdrukkingen, en natuurlijk regels opgenomen zijn. Viktor Frankl, de bekende Oostenrijkse neuroloog en psychiater, heeft in zijn boek ‘De Dokter en de Ziel’, geschreven dat het enige dat erger is dan lijden, ons eigen lijden is dat onopgemerkt plaatsvindt. Van daaruit is de waarde van de familie de eerste geheugencirkel, de cirkel van erfgenaam te zijn van die erfenis.

Als dat lijden gewikkeld raakt in negatieve gevoelens, dan wordt die erfenis een negatieve bron. Want het meest waarschijnlijke is dat zijn voornaamste regel een regel van wantrouwen zal zijn.

We nodigen je uit om hierover na te denken.

De onbewuste (familie)regels die ons elke dag vormen

Een regel is meer dan een onvoorwaardelijke verplichting om elke zondag met onze ouders uit eten te gaan. We hebben het hier vooral over die denkpatronen die een groot deel van ons emotionele burcht steen voor steen opbouwen. Het maakt deel uit van die psychologische stamboom die vaak als een echte beperking werkt op de levensbelangrijke impuls om te groeien. Zinnen als ‘Ik mag geen fouten maken’, ‘Ik moet mijn emoties beheersen’, ‘Je mag mensen niet vertrouwen’, of ‘Als ze tegen mij zeggen dat ik verkeerd ben, dan zien ze mij niet graag’, omschrijven die stempel. Of we het nu geloven of niet, de indruk die deze intergenerationele regels achterlaten is met hamer en bijtel geschreven in de diepten van onze persoonlijkheid.

De cognitieve psychologie is één van de beste lenzen om dit delicate kader te begrijpen. We verwerven de meest betekenisvolle en bepalende geloofsovertuigingen in onze kindertijd via de relaties met onze familie. Auteurs als Aaron Beck herinneren ons eraan dat een deel van deze patronen een genetische component heeft.            

Volgens een studie gepubliceerd in het tijdschrift Nature Neuroscience zit in ons DNA bepaalde informatie over stressvolle en vreselijke ervaringen. Die worden van generatie op generatie doorgegeven.

Desondanks mogen we één ding niet vergeten. Erfelijke aanleg bepaalt onze persoonlijkheid niet. Het maakt ons alleen vatbaar voor bepaalde dingen. Maar we moeten er rekening mee houden dat deze regels, waarden, richtlijnen en voorschriften voortdurend zijn doorgegeven. Dan kunnen we zonder twijfel een onafgebroken cyclus van wederzijdse versterking vaststellen.

Hoe komaf maken met familieregels

Komaf maken met familieregels is niet echt makkelijk. In vele culturen en landen heeft het overwicht van de familie een erg sterke invloed. Het in twijfel trekken is bijna heiligschennis voor het cement dat de samenleving zelf samenhoudt. Albert Einstein heeft het ooit als volgt uitgedrukt, “het is makkelijker om een atoom te splitsen dan een vooroordeel”.

Tegenwoordig bevindt de zogenaamde transgenerationele psychologie zich op haar hoogtepunt. Dit is een therapeutische techniek waar men de familiestamboom bestudeert om te voorkomen dat patronen uit het verleden blijven terugkeren in het heden. Op die manier worden mensen zich bewust van de onzichtbare dynamiek die doorgegeven is. Ze zien in hoe deze hen verhinderd heeft om te groeien en gelukkig te zijn.

Dit is een belangrijk gegeven. Maar het is niettemin altijd nuttig om ons bewust te zijn van bepaalde aspecten in ons dagelijkse leven die ons ook kunnen helpen om komaf te maken met deze regels. Verder in dit artikel leggen we deze aspecten uit.

Sleutels om los te breken van familieregels

We moeten inzien dat familieregels net als contracten zijn die wij niet hebben ondertekend. We kunnen beslissen om ermee akkoord te gaan als ze ons op persoonlijk en emotioneel vlak verrijken. Maar we kunnen ook gewoon weigeren om ze te ondertekenen en er niet akkoord mee te gaan.

Een regel is samengesteld uit verbale en non-verbale codes die we moeten zien te ontcijferen. We integreren zelf vele denkpatronen die in twijfel moeten worden getrokken. De revolutie om die bevrijding uit te voeren, begint bij onszelf. Duik in je geloofsovertuigingen. Ideeën zoals ‘Ik ben onhandig’ of ‘Ik mag hen niet ontgoochelen’ zijn net als de ‘irrationele ideeën’ die Albert Ellis ons beschreven heeft. Ze zijn de wortels van de disfunctionele emoties die we moeten corrigeren.

Begin door die echt alledaagse zinnen die je in alle families hoort in twijfel te trekken. Je herkent de volgende uitdrukkingen hoogstwaarschijnlijk wel. ‘Je vriend/ vriendin is niet goed genoeg voor jou’, ‘In dit huis behoren we allemaal tot deze politieke partij, deze religie, dit sportteam’, ‘Studeren is tijdverspilling’, of ‘Iets anders doen is gewoon dom…’. Dit zijn codes die we hun kracht moeten ontnemen. We moeten beginnen door ze af te breken in onze geest.

Familieregels doorbreken is een noodzaak

Een familie zijn betekent niet dat we absoluut trouw moeten zijn, alleen maar omdat we hetzelfde bloed hebben. Dit geldt vooral als onze familieleden ons een toekomst opleggen of als het betekent dat jezelf zijn tot negatieve gevolgen leidt. Die trouw heeft vooral geen betekenis als deze dynamiek ons in een oneindige cyclus van ongelukkig zijn stort.

Soms is het trotseren en komaf maken met deze regels van onze familieclan veel meer dan een verplichting. Het is een noodzaak. We hebben het recht om onze eigen persoonlijke integriteit opnieuw te bekrachtigen. Want we hoeven niet zo te leven en te zien hoe onze persoonlijkheid gecompromitteerd wordt. Zo zullen we afstand nemen. We zijn dan niet langer een marionet die anderen gecreëerd hebben en die ze denken te beheersen.