Kinderen kiezen niet voor een scheiding

Volgens de officiële gegevens van de overheid waren er in 2016 in de Verenigde Staten achthonderdduizend scheidingen. Een scheiding verschaft een wettelijk kader dat de relaties zo regelt dat alle gezinsleden beschermd worden. Maar het kan een van de moeilijkste ervaringen zijn in het volledige leven van een gezin. Soms gebeurt de procedure in onderlinge overeenstemming. Maar meestal zal een van de partijen de eerste stap zetten. Het gezin biedt erg diepgaande gevoelens van bescherming, liefde en erkenning. Bij een scheiding blijven alleen eenzaamheid, angst, pijn of woede achter.

Scheidingen openen de deur voor de geesten uit het verleden. Crisissen weerspiegelen onze persoonlijke geschiedenis. Ons vermogen om met het heden om te gaan wordt ontmaskerd. Sommige mensen schuiven haat en wrok opzij, anderen vegen de goede tijden weg. Want sommige mensen kunnen niet omgaan met wat er gebeurd is en hopen op een verzoening die nooit komt. Anderen proberen alles te vergeten door een andere partner te zoeken, of twee, of drie… Zoals je ziet, reageren mensen op erg verschillende manieren.

Maar hoewel het huwelijk omkeerbaar is, zijn het moederschap en het vaderschap voor het leven. De beslissing van de volwassenen om te scheiden betekent het einde van hun relatie. Maar met hun rol als ouders kunnen ze niet hetzelfde doen. Kinderen mogen niet omringd worden door een sfeer van geweld en wrok. Minderjarigen mogen ook nooit een instrument worden – kogels waarmee volwassenen andere mensen of brengers van een hoopvolle boodschap op een mogelijke verzoening kwetsen.

Wanneer de oorlog geen einde kent

Een scheiding zou ons niet mogen tegenhouden onze rol als vader en als moeder op ons te nemen. Het mag ook geen proces zijn dat de privacy, het vertrouwen en de veiligheid die het kind nodig heeft, schade berokkent. De kinderen horen niet bij de ene of de andere ouder. Om die reden mogen de ouders hen niet gebruiken uit wraak, haat of in discussies.

Kinderen zijn afhankelijk van hun ouders. Maar ze zijn hun eigendom niet. Toch hebben ze nood aan een relatie met beide ouders om op een gezonde manier te kunnen opgroeien. Het gebeurt jammer genoeg vaak dat een van de ouders beweert het kind meer graag te zien of meer voor het kind te zorgen. Door dit te doen geven ze de indruk dat de genegenheid van de andere ouder niet van belang is of onvoldoende is. Dit is een van de ernstigste fouten die ouders kunnen maken. Bovendien is het een van de factoren die het kind de grootste schade toebrengen.

Kinderen hebben het contact met beide ouders nodig om zich op een gezonde emotionele manier te ontwikkelen. Het is het recht van het kind en van de ouder om van elkaars gezelschap te kunnen genieten.

De gevolgen van een scheiding

Na een omstreden scheiding gebeurt het vaak dat de ouders zich met elkaars relaties bemoeien. In het ergste geval kan een van de ouders, of zelfs beide, het kind ernstig verwaarlozen. Soms laten ze zelfs het kind achter. Deze gevallen komen veel voor en zijn heel verschillend. Of de vader of de moeder, of zelfs beiden kunnen de kinderen in de steek laten. Eén ouder of beide ouders kunnen ook de kinderen betrekken in de conflicten die voortkomen uit de scheiding.

De conflicten in de relatie tussen de ouders hebben vele gevolgen. Hoe erg ze zijn, zal afhangen van de manier waarop mensen ermee omgaan. Bovendien is de emotionele kostprijs hoog. Dit hangt af van het feit of je de conflicten probeert op te lossen en van hoe lang ze duren. Wanneer een koppel op de verkeerde manier met conflicten omgaat, dan kan dit zorgen voor ontevredenheid, agressie en spanning bij alle betrokkenen. Meestal veroorzaakt het ook meer emotioneel onbehagen en creëert het een afstand tussen de gezinsleden.

De gevolgen van in de steek gelaten worden

Een scheiding zorgt voor een grote verandering in de gezinsdynamiek en dan vooral in de relaties. Maar het zou nooit mogen betekenen dat de kinderen in de steek gelaten worden. Wanneer naast de conflictvolle scheiding ook nog één van de ouders nu en dan afwezig is of volledig verdwijnt, dan wordt het lijden van het kind nog groter. In het reine komen met een afwezige ouder is op zich al moeilijk genoeg. Het wordt dus zelfs nog een pijnlijkere strijd wanneer het kind ontdekt dat de ouder ver weg is, niet veel op bezoek komt of gewoon niets te maken wil hebben met het kind.

Het in de steek gelaten kind klampt zich vaak angstvallig vast aan de vader of de moeder die de voogdij heeft. Het gebeurt vaak dat de kinderen proberen de relatie te beheersen. Ze monopoliseren jouw tijd door erg eisend gedrag te vertonen. Maar achter dit alles ligt de angst hem of haar te verliezen. Het is een gevoel van heftige en diepe onveiligheid. Gescheiden zijn van een afwezige ouder is erg moeilijk. Het kind moet zich innerlijk losmaken van die ouder. Vaak gebeurt het dat het zich inbeeldt dat de ouder terugkeert. Hij dagdroomt ook over de ouder. Op die manier kan hij de relatie idealiseren en de onthechting vermijden.

Als ouders verdwijnen, ervaren kinderen dit soms als een straf. Het gevolg is dat ze zich verplicht voelen elke uiting van vijandigheid of woede te onderdrukken. Ze kunnen zelfs extreem gehoorzaam en onderdanig worden. Vaak richten ze dan het onderdrukte geweld op zichzelf. Anderzijds kan het ook gebeuren dat kinderen zich impulsief, agressief en vijandig gaan gedragen.

Loyaliteitsconflict

Loyaliteit is een gevoel van solidariteit en toewijding dat de behoeften en de verwachtingen van verschillende mensen verenigt. Het omvat een band, een ethische dimensie en in het geval van het gezin begrip en samenhang tussen de leden. Waardesystemen worden van generatie op generatie en van het ene gezin op het andere overgedragen. Het individu vindt zichzelf ingebed in een netwerk van interpersoonlijke loyaliteiten. Vertrouwen en succes zijn hier essentieel.

Vele gezinnen zijn in staat om deze loyaliteiten te verhullen. Ze spreken verwachtingen niet uitdrukkelijk uit. Maar er bestaan ongeschreven regels. Van alle gezinsleden verwacht men dat ze die naleven. Het is een soort wetgeving in het gezin zelf, een ethisch waardesysteem omtrent relaties, die de identificatie met de groep mogelijk maakt.

Dit houdt allemaal in dat elk gezinslid zijn individuele behoeften moet aanpassen om bij het gezinsnetwerk te passen. Het gebeurt nogal vaak dat de relatie verbroken wordt maar dat de conflicten tussen de ouders blijven voortduren. Het enige wat verandert, is dat er een nieuw netwerk verschijnt waarin het conflict kan worden verdergezet. In deze gevallen is het dus heel normaal dat de kinderen behoefte hebben om zich van de genegenheid van minstens een van de ouders te verzekeren. Dit noemen we een loyaliteitsconflict.

Kinderen worden onder druk gezet om een kant te kiezen. Doen ze dit niet, dan voelen ze zich geïsoleerd en ontrouw tegenover beide ouders. Als ze echter beslissen om betrokken te raken en zich op die manier meer beschermd te voelen, dan zullen ze het gevoel hebben dat ze een van de ouders verraden. Dan ontwikkelt zich een gezinsdynamiek waarbij loyaliteit ten aanzien van de ene ouder ontrouw betekent tegenover de andere.

Onze verantwoordelijkheden in de conflicten

Het is essentieel dat we in onze communicatie met de kinderen en met de andere partij geen dubbelzinnige boodschappen aan onze kinderen geven. Een voorbeeld: tegen je kind zeggen dat je het niet lastig vindt dat hij bij zijn vader gaat verblijven maar dan ophouden hem te knuffelen. Dit soort boodschappen werkt als een tweesnijdend zwaard. Want deze vormen van dynamiek zijn erg schadelijk voor de geestelijke gezondheid van minderjarigen.

Het ideale scenario is dat een koppel voor altijd samen blijft. Maar als beide partners en het volledige gezin lijden en de relatie destructief is, dan is een scheiding wellicht de enige mogelijkheid.

Beslissingen nemen

Wanneer samenzijn pijn veroorzaakt, dan moeten we beslissingen nemen en misschien een scheiding overwegen of professionele hulp inschakelen zoals gezins- of huwelijkstherapie. Maar een scheiding betekent niet dat we onze verantwoordelijkheden als ouders mogen verwaarlozen of onze kinderen mogen gebruiken tegen onze ex-partners.

Het scheidingsproces is iets tussen twee volwassenen. Zij moeten op een volwassen manier proberen de conflicten en gemengde gevoelens te beheersen zonder de kinderen erbij te betrekken.

Kinderen en adolescenten hebben de ondersteuning en de bescherming van volwassenen nodig om zich veilig en gekoesterd te voelen. Het is de verantwoordelijkheid van de ouders om voor stabiliteit te zorgen. In het geval dat één ouder of dat beide ouders niet met het proces kunnen omgaan, dan raden we aan psychologische hulp te raadplegen zodat de ouders op dit vlak begeleiding krijgen.

Een begeleider kan je helpen je emoties te beheersen, conflicten te regelen, beslissingen te nemen, met verantwoordelijkheid om te gaan en ondersteuning te zoeken. Hij zal je helpen om één deur in je leven te sluiten en de confrontatie met de toekomst aan te gaan. De manier waarop we met conflicten omgaan, bepaalt of ze constructief of destructief zijn. Dat geldt zelfs nog meer wanneer er kinderen betrokken zijn.