Ketamine: een illegale drug als mogelijk antidepressivum
Ketamine is een drug die de meeste mensen kennen als een zogeheten “partydrug.” Het staat bekend om hoe het remmingen vermindert. Het is een synthetisch (dus kunstmatig) middel dat voor het eerst in 1962 gebruikt werd als pijnstiller. Dit gebeurde met name in oorlogsgebieden. Dierenartsen gebruiken het middel ook als verdovingsmiddel voor paarden. Je zult je wel kunnen voorstellen hoe krachtig ketamine dus is!
In 2006 realiseerden psychiaters zich dat het ook een krachtig middel tegen depressie kon zijn. Het voornaamste probleem bij het gebruik van deze drug in deze context, zou echter de waslijst aan gevaarlijke bijwerkingen zijn. Als je antidepressiva iets grondiger bestudeert, zul je merken dat Prozac (stofnaam: fluoxetine) vervangen zijn door andere medicatie die specifieker gericht zijn op depressie.
Door controle uit te oefenen over hoe mensen deze medicatie gebruiken, heeft ze effectiever gemaakt. De bijwerkingen zijn verminderd en de medicatie kan zo in feite beter gericht worden op specifieke klachten.
Zo zijn er derde generatie antidepressiva zoals venlaxafine, welke heel effectief is tegen gelijktijdige depressie en algemene angstverschijnselen. De patiënten krijgen weer zin om dingen te ondernemen omdat het middel energie teruggeeft. Al kost het spenderen van deze energie door iets te ondernemen natuurlijk ook weer moeite, vaak putten de patiënten op hun beurt weer energie uit het goede gevoel dat ze krijgen als gevolg daarvan.
1 op de 3 mensen met een ernstige depressie reageert echter niet op deze (door een arts goedgekeurde) medicatie. 75% van de patiënten die medicatie hebben gehad, vallen zelfs terug in een depressie. Wordt het niet eens tijd om andere opties te verkennen, met dit in gedachten?
Depressie in de moderne wereld
Zelfs de meest beroemde acteurs, muzikanten en elite uit de Silicon Valley kunnen niet aan depressie ontsnappen. De kennelijke noodzaak om het probleem stil te houden verandert hier niks aan. Zelfs mensen als Bruce Springsteen, Angelina Jolie en Lady Gaga hebben ermee te maken gehad. Gelukkig zijn zij hier vrij openhartig over geweest. Gelukkig — maar tegelijkertijd biedt het ook reden tot zorg. Depressie zal niet lang van nu de vooraanstaande handicap zijn in onze samenleving.
Het probleem is dat zelfs vandaag de dag, met al ons technische vooruitstreven, we nog steeds niet de multidisciplinaire behandelingen of interventies hebben die altijd effectief zijn. Daarom zullen we nóg meer tijd moeten besteden aan het onderzoeken en verkennen van nieuwe mogelijkheden.
In onze hedendaagse wereld wordt stress omgezet tot verdriet. Steeds meer mensen voelen zich losgekoppeld van de wereld. Men erkent het probleem van depressies echter al sinds de tijd van Hippocrates. Sindsdien heeft men door de jaren heen ook te maken gekregen met verschillende interpretaties hiervan.
Ernstige depressie en PTSS
Bovenop de bekende symptomen van depressie en PTSS (post-traumatische stressstoornis), voelen patiënten die dit hebben zich losgekoppeld van de realiteit. Ze hebben het gevoel de controle kwijt te zijn. Dit kan leiden tot wanhoop. Het maakt niet uit of hier een reële bron van bestaat. Een depressie kan iemand immers op zeer sluwe wijze de blik op de realiteit ontnemen.
Selectieve serotonine-heropnameremmers (zoals Prozac) en cognitieve gedragstherapieën lijken de beste behandelmethoden te zijn voor depressieve mensen. Vooralsnog levert de combinatie van deze twee de beste (en meest langdurige) resultaten op. Het specifieke onderdeel hiervan dat de verandering tot stand brengt, is de zogeheten “gedragsactivatie.”
Medicatie lijkt enkel symptomen te verminderen in zeer ernstige, atypische of vegetatieve depressies. “Vegetatief” wil in deze zin zeggen dat de patiënt erg passief is en extreem weinig energie heeft. Medicatie op zich laat echter weinig positieve effecten zien op de lange termijn. Het gebruik van medicijnen zonder begeleidende therapie wordt dan ook afgeraden. Dat geldt vooral voor medicijnen waarvan meer mogelijke bijwerkingen bekend zijn. Natuurlijk zijn er gevallen waarbij het wel baat heeft, maar dit is een zeer beperkt aantal. Bovendien zijn de oorzaken hiervan nog onbekend.
Het dissociatie-effect dat ketamine onderscheidt van fluoxetine
Zoals we eerder al zeiden, zijn selectieve serotonine-heropnameremmers de meest voorkomende antidepressiva. Deze zijn werkzaam in je presynaptische neuronen, waardoor ze met name werkzaam zijn in je hersenen. Kort gezegd: ze zorgen ervoor dat aangename gevoelens langer aanhouden. Het activeert op kunstmatige wijze het “geluksmechanisme” in je brein. Dat doet het door de neurotransmitter die hier één van de grootste rollen in speelt, langer zijn werk te laten doen.
Echter niet iedereen met ernstige depressie ziet merkwaardige vooruitgang na het nemen van deze medicatie. Vaak zorgt de werking hiervan zelfs ervoor dat zo’n patiënt niet met verdere (psycho)therapie start. Welke rol zou ketamine hierin kunnen spelen?
Ketamine kan in ieder geval niet worden toegediend zonder strenge, medische controle. Op het moment is er zelfs een zeer interessant onderzoek gaande dat het inzetten van de juiste controles zal beïnvloeden. Het revolutionaire hiervan is dat onderzoekers proberen de molecule met de meest positieve, sterkste en snelst werkende effecten te isoleren. Op die manier willen ze uiteindelijk de moleculen die de meeste bijwerkingen veroorzaken, wegwerken.
Als je het vergelijkt met andere antidepressiva, is ketamine een geval apart vanwege zijn snelle en krachtige werking. Maar dit synthetische middel leidt ook zeer snel tot hallucinaties en dissociatieverschijnselen.
Een aparte realiteit
Wanneer iemand het gevoel heeft de hele wereld aan te kunnen na een dosis ketamine, kan dat het gevolg zijn van de “aparte realiteit” die zo iemand ziet. Het lijkt erop dat deze hallucinatie de zintuigen van de persoon zodanig activeert, dat ze alles meer en sterker dan normaal voelen. Hun negatieve herinneringen hebben zodoende niks te zoeken in deze “nieuwe realiteit.”
Misschien zijn het wel de stigma’s en de realiteit zelf die wij creëren die mensen zo ziek maken. Misschien is dat wat onze emotionele verdedigingsmechanismen telkens omver blaast en ons zicht vernauwt tot we alleen maar gesloten deuren zien. Hoe je het ook bekijkt, het feit is dat depressie met de dag een grotere uitdaging wordt. Zou ketamine onderdeel kunnen uitmaken van een oplossing?