James Vicary en subliminale reclame

Het experiment van James Vicary was een zeer populair experiment uit 1956 dat plaatsvond in de Verenigde Staten. Dit experiment zou hebben bewezen dat mensen mentaal kunnen worden gemanipuleerd met, wat hij noemde, "subliminale reclame".
James Vicary en subliminale reclame

Laatste update: 17 april, 2022

In de jaren ’50 had iedereen het over mind control en hersenspoeling. Aan het einde van het decennium voerde James Vicary zijn beroemde experiment uit over de veronderstelde werkzaamheid van subliminale reclame. Na verloop van tijd werden zijn conclusies bekritiseerd. Toch zijn ze nog steeds een bron van inspiratie.

Het experiment van James Vicary is waarschijnlijk het beroemdste in de reclame. Zijn test was zo berucht dat sindsdien mensen geloven dat subliminale reclame succesvol is. Veel landen rondom het woord verboden deze praktijk en soortgelijke technieken als Vicary die in zijn beroemde experiment gebruikte.

James Vicary was een beroemde marktonderzoeker die in 1915 in Detroit werd geboren. Hij was een pionier op het gebied van onderzoek naar consumentengedrag en hoe consumenten reageren op verschillende soorten publiciteit. Het experiment van James Vicary was het eerste en enige experiment gericht op subliminale waarneming.

Het experiment van James Vicary

Zoals we hierboven vermeldden, was er in het decennium van de jaren ’50 veel belangstelling voor mentale verschijnselen. Vooral hypnose en het onbewuste werden erg populair. James Vicary had een idee voor een experiment waarin hij het effect wilde bewijzen dat subliminale waarneming op mensen kan hebben; hoe het mensen ertoe zou kunnen bewegen om te kopen via bijvoorbeeld bioscoop.

Vicary voerde zijn experiment uit tijdens de vertoning van de film Picnic in Fort Lee, New Jersey. Hij liet een paar verborgen zinnen zien tijdens de film, waarin stond “Drink Coca-Cola” en “Eat popcorn.” Hiervoor gebruikte hij een instrument, een tachistoscoop genaamd, dat in korte tijd meerdere afbeeldingen kunnen tonen.

De beelden waren op hoge snelheid, zodat het publiek ze niet bewust opmerkte. Met andere woorden, hij liet de borden aan het publiek zien, maar niemand kon ze bewust zien. Dit was het doel: de impact bewijzen van berichten gericht op het onderbewustzijn.

De resultaten

Nadat Vicary zijn experiment had voltooid, publiceerde hij er een rapport over. In dit rapport beweerde hij dat, na te zijn blootgesteld aan de subliminale berichten, de aankopen van Coca-Cola met 18% stegen, terwijl de aankopen van popcorn met 57% stegen.

Kort daarna plaatste de Londense krant Sunday Times een artikel over zowel het experiment als het verslag van Vicary.

Vrijwel onmiddellijk ontstond er een soort massahysterie. Later schreef schrijver Vance Packard het boek The Hidden Persuaders. Het hielp de paniek van de mensen te consolideren en alarmeerde veel verschillende regeringen.

Sindsdien is het concept van subliminale reclame ontstaan. De Amerikaanse regering dreigde alle media die deze technieken gebruikten licenties af te nemen. Later werd dit soort propaganda in verschillende landen verboden. Naar eigen zeggen begon de CIA deze nieuwe methode te bestuderen.

Voorbeeld van subliminale reclame via kunst

De waarheid

Na verloop van tijd begonnen mensen Vicary’s experiment te vermoeden, vooral omdat de auteur weigerde informatie te delen over de methodologie die hij gebruikte. Daarnaast daagde dokter Henry Link, een specialist in experimentele psychologie, hem uit om het experiment te herhalen. Vicary weigerde dit echter te doen.

De Advertising Research Foundation (ARF) vroeg Vicary om gedetailleerde informatie over zijn experiment, maar hij weigerde te antwoorden. Later probeerde de radio- en televisieketen CBS een soortgelijk experiment uit te voeren. Ze stuurden subliminale berichten om het publiek aan te sporen hun station op een bepaald moment te bellen, maar dit gebeurde niet.

Uiteindelijk, in 1962, bekende James Vicary in een artikel gepubliceerd in het tijdschrift Ad Age dat hij het experiment nooit had uitgevoerd. Hij verzon het omdat zijn bedrijf moeilijke tijden doormaakte en hij bekendheid nodig had om het overeind te houden.

Wat het experiment uiteindelijk bewees, was dat de samenleving goedgelovig is en dat ze alles geloven dat uit een ‘wetenschappelijke’ bron komt, met behulp van massacommunicatiemedia. Veel regeringen over de hele wereld verbieden nog steeds subliminale of oneerlijke reclame.


Alle siterte kilder ble grundig gjennomgått av teamet vårt for å sikre deres kvalitet, pålitelighet, aktualitet og validitet. Bibliografien i denne artikkelen ble betraktet som pålitelig og av akademisk eller vitenskapelig nøyaktighet.


  • Ramírez Gómez, S. (2014). ¿Cómo manipulan los mensajes subliminales a las mentes de las personas en los medios de comunicación? Proyecto de Grado (Doctoral dissertation, Medellín: Marymount School).


Deze tekst wordt alleen voor informatieve doeleinden aangeboden en vervangt niet het consult bij een professional. Bij twijfel, raadpleeg uw specialist.