Is er een verband tussen psychopathie, agressie en recidive?

Is de kans groter dat psychopathische en criminele mensen recidiveren? Heeft psychopathie invloed op het type agressie dat wordt vertoond? Ontdek het hier.
Is er een verband tussen psychopathie, agressie en recidive?
Isabel Ortega

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Isabel Ortega.

Laatste update: 19 juli, 2023

De samenleving gelooft dat de aanwezigheid van psychopathie bij delinquenten een factor is die hen predisponeert voor recidive. Maar is dit waar? In werkelijkheid is het niet helemaal duidelijk. Verschillende onderzoeken hebben tegenstrijdige resultaten opgeleverd over de vraag of deze psychische aandoening een risicofactor is voor recidive.

Er is dus geen duidelijk antwoord op de vraag of psychopaten de neiging hebben om te recidiveren. Maar wat definieert een psychopaat precies ? En wat maakt ze zoals ze zijn? Dat gaan we uitleggen.

Psychopathie

Psychopaten zijn manipulatief, egocentrisch, dominant en oppervlakkig in de interpersoonlijke sfeer. Op affectief niveau hebben ze moeite om emotioneel betrokken te raken of zich in een ander te verplaatsen.

Gedragsmatig zijn ze impulsief, onstabiel en op zoek naar sensatie. Ze zijn ook geneigd om sociale normen te overtreden en zich niet te houden aan verantwoordelijkheden en verplichtingen, zowel expliciet als impliciet.

Maar wat voor soort emoties ervaren ze? Mensen met een hoog niveau van psychopathie voelen vaker en intenser negatieve emoties tegenover anderen, zoals wrok en minachting, dan andere mensen. Ze missen ook gevoelens van wroeging of schuld.

Onderzoek suggereert dat psychopathische trekken bij veroordeelde gewelddadige daders samengaan met een verminderde expressie van angst en een minimale reactie op emotionele gebaren van anderen.

Daarnaast is het vermogen van hoog-risico gedetineerden om boosheid of walging te herkennen gekoppeld aan affectieve en antisociale kenmerken die typisch zijn voor psychopathie, maar ook aan de cognitieve vaardigheden van het individu.

Onderzoek naar psychopathie en recidive

Een onderzoek (Engelse link) in 2017 onderzocht of veroordeelden die psychopathie en seksuele afwijking vertoonden een grotere neiging tot seksuele recidive vertoonden. Ze vonden echter geen significante trend. Maar een onderzoek (Engelse link) in 2020 vond wel een verband tussen veroordeelden die psychopathie vertoonden en recidive.

In 2021 werdin een onderzoek (Engelse link) in verschillende Spaanse gevangenissen geanalyseerd of gedetineerden met een matig tot hoog niveau van psychopathie ook meer recidive vertoonden dan gedetineerden met een laag niveau van psychopathie.

De onderzoekers concludeerden dat gedetineerden met matige en hoge niveaus van psychopathie een hoger risico op recidive vertoonden dan gedetineerden met lage niveaus van psychopathie.

“Ik vind het leuk om kleine dingen pijn te doen die niet terug kunnen vechten.”

Mary Bell

Zoals je kunt zien, is er veel onenigheid over de vraag of deze psychische aandoening verband houdt met recidive. Daarom moeten we dieper in het veld duiken. We moeten ook rekening houden met andere aspecten of kenmerken die de overeenkomst tussen psychopathie en recidive kunnen beïnvloeden.

Houdt het type agressie verband met psychopathie?

Er zijn verschillende soorten agressie. Twee soorten zijn instrumenteel (proactief) en vijandig (reactief). Het verschil tussen deze twee zit in de doelen die de dader nastreeft.

Vijandige agressie treedt op als reactie op een belediging of bedreiging. Het is meestal emotioneler. Instrumentele agressie richt zich daarentegen op het verkrijgen van winst of een doel via het slachtoffer.

Sommige onderzoeken geven aan dat psychopathie meer samenhangt met instrumentele agressie. Anderen zijn van mening dat deze psychische aandoening bij beide agressiemodellen kan voorkomen.

“Ik zit vol haat en ik hou ervan.”

-Eric Harris-

Een onderzoek (Engelse link) uit 2020 stelde bijvoorbeeld vast dat er een verband was tussen psychopathie en beide soorten agressie. Bovendien bleek uit bovengenoemd onderzoek, uitgevoerd in Spaanse gevangenissen en gepubliceerd in Anurio de Psicología Jurídica (Jaarboek voor juridische psychologie), ook dat proactieve en reactieve agressie latent voorkomt bij psychopathie.

Tot slot, zijn alle psychopaten criminelen? Het antwoord is nee, niet alle psychopaten hebben een strafblad. Sterker nog, veel psychopaten zijn geïntegreerd in de maatschappij. Misschien ken je er zelfs wel een paar.


Alle siterte kilder ble grundig gjennomgått av teamet vårt for å sikre deres kvalitet, pålitelighet, aktualitet og validitet. Bibliografien i denne artikkelen ble betraktet som pålitelig og av akademisk eller vitenskapelig nøyaktighet.


  • Alemar Psicólogos. Psicópatas. Robert Here habla en redes. https://www.youtube.com/watch?v=h2wYybxlOf0
  • Azevedo, J. C., Pais-Ribeiro, J. L., Coelho, R. y Figueiredo-Braga, M. (2018). Validation of the Portuguese version of Impulsive-Premeditated Aggression Scale in an inmate population. Frontiers in Psychiatry, 9(10). https://doi.org/10.3389/fpsyt.2018.00010
  • Azevedo, J., Vieira-Coelho, M., Castelo-Branco, M., Coelho, R. y Figueiredo-Braga, M. (2020). Impulsive and premeditated aggression in male offenders with antisocial personality disorder. PLoS ONE, 15(3). https://doi.org/10.1371/journal.pone.0229876
  • EnGrama Psico. ¿Qué es un psicópata integrado? Vicente Garrido y Édgar Artacho. https://www.youtube.com/watch?v=4YmwQtcRsIY
  • Garofalo, C. y Neumann, CS (2018). Regulación de la psicopatía y las emociones: balance y avance. En M. DeLisi (Ed.). Manual internacional de Routledge sobre psicopatía y delito (págs. 58-79). Londres, Reino Unido: Routledge.
  • Gillespie, S. L., Anderson, C. M., Zhao, S., Tan, Y., Kline, D., Brock, G., Odei, J., O’Brien, E., Sims, M., Lazarus, S. A., Hood, D. B., Williams, K. P. y Joseph, J. J. (2019). Allostatic load in the association of depressive symptoms with incident coronary heart disease: The Jackson Heart Study. Psychoneuroendocrinology109, 104369. https://doi.org/10.1016/j.psyneuen.2019.06.020
  • Harris, P. B., Boccaccini, M. T. y Rice, A. K. (2017). Field measures of psychopathy and sexual deviance as predictors of recidivism among sexual offenders. Psychological assessment29(6), 639–651. https://doi.org/10.1037/pas0000394
  • Hierro, T. A. D., Fernández, M. E. P. y Rodríguez, J. M. A. (2021). Psicopatía, Agresión y Violencia: un Análisis de la Interrelación en una Muestra de Delincuentes. Anuario de Psicología Jurídica, 32(1), 61 – 69. https://doi.org/10.5093/apj2021a25
  • Ireland, J. L., Lewis, M., Ireland, C. A., Derefaka, G., Taylor, L., McBoyle, J., Smillie, L., Chu, S. y Archer, J. (2020). Self-reported psychopathy and aggression motivation: a role for emotions? Journal of Forensic Psychiatry & Psychology, 31(1), 156-181. https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/14789949.2019.1705376?journalCode=rjfp20
  • Sherretts, N., Boduszek, D., Debowska, A. y Willmott, D. (2017). Comparison of murderers with recidivists and first time incarcerated offenders from U.S. prisons on psychopathy and identity as a criminal: An exploratory analysis. Journal of Criminal Justice, 51, 89-92. https://doi.org/10.1016/j.jcrimjus.2017.03.002
  • Wang, M. C., Gong, J., Gao, Y., Zhang, X., Yang, W. y Luo, J. (2020). Variants of psychopathy in Chinese male offenders: A latent profile analysis in a large prison sample. Journal of Criminal Justice, 69, 101708. https://doi.org/10.1016/j.jcrimjus.2020.101708

Deze tekst wordt alleen voor informatieve doeleinden aangeboden en vervangt niet het consult bij een professional. Bij twijfel, raadpleeg uw specialist.