Intuïtie's grote geheimen

Intuïtie is – van oudsher al – hét onderwerp van vele verhitte discussies, in verscheidenene kennisgebieden. Het heeft centraal gestaan in talloze beleidsmatige beslissingen van de politiek en in legio wetenschappelijke studies. De meeste mensen verklaren het wanneer zij een probleem intuïtief oplossen echter vrij simplistisch als een spontaan inzicht, een plotselinge ”flits” voor het geestesoog, of zelfs als toevallige samenloop van omstandigheden.

In ons alledaagse functioneren beschouwen we intuïtie vaak als een verborgen, in mysterie gesluierd vermogen. Het is namelijk een vorm van waarnemen die ons toegang geeft tot innerlijke informatie die normaal gesproken buiten bereik blijft en waarvan we de oorsprong niet precies weten. Het stelt ons in staat bepaalde dingen op te merken die daarvoor niet eens meer op onze perceptuele ‘radar’ verschenen. Het brengt weer bewustzijn waar vergetelheid herinneringen in slaap heeft gesust.

Iedereen heeft op enig moment in zijn of haar leven wel het genot van intuïtief begrip geproefd. Gewoonlijk schuiven we zulke ‘onberedeneerde’ suggesties terzijde, omdat het ze zogenaamd aan logica zou ontbreken. Maar hoewel er geen exacte, algemeen geaccepteerde definitie van intuïtie voorhanden is, betekent dat allerminst dat deze capaciteit niet bestaat.

In zekere zin is intuïtie de meest directe waarheidsvinding, oftewel: onmiddellijke, holistische gewaarwording, onafhankelijk van het rationele verstand. Zulke ‘ongedachte’ ideeën verrassen ons, omdat we ze niet zagen aankomen en niet stap voor stap verzonnen hebben. Eerste vereiste voor een dergelijke onbevangen inspiratie is de gebalanceerde integratie van het hart en de geest.

Een blik op intuïtie

Het is mogelijk om – uiteraard met vallen en opstaan – meer en meer onze intuïtie te volgen en zo steeds beter te leren luisteren naar haar half verhulde hints. Het is in dit proces van vitaal belang in stilte met onszelf verbonden te blijven, volkomen receptief voor het ruisen en stromen van onze intuïve geest.

Intuïtie is de geboortegrond van wijsheid en levensinzicht. Ze fluistert ons in welk pad we moeten volgen. Dankzij haar ontdekken we de ware natuur van de geest en de diepere betekenis van ons bestaan. Maar om onze intuïtie te ontwikkelen, om de waarheid van en in onze ervaring helderder te herkennen en erkennen, is het zaak onze aandachtspanne te trainen.

Het eigenaardige aan intuïtie is dat ze het verstand ontstijgt of overstijgt, zonder het tegen te spreken, te vervangen of overbodig te maken. Ze complementeert ons intellect, of gaat daar zelfs aan vooraf. Ze valt noch als rationeel, noch als irrationeel te bevatten. Wanneer we onszelf van binnen verenigen met deze intrinsieke, creatieve kracht, worden we meegenomen tot ver voorbij de grenzen van het bekende.

Er zijn factoren die de rijping van onze intuïtie begunstigen, of haar juist beknotten. Besluiteloosheid, rationaliseren, faalangst en een gebrek aan zelfvertrouwen zijn reflexen die haar bloei belemmeren. Terwijl actiebereidheid, aandacht, sereniteit en een open, ontvankelijke geest haar juist bevorderen.

Specifieke observaties

Sommige situaties vereisen ogenblikkelijke resolutie. In zulke gevallen worden er in ons geheugen gelijk herinneringen geactiveerd die lijken op of te maken hebben met het huidige dilemma. Dit soort herinneringen zijn dikwijls zeer emotioneel geladen en worden automatisch geassocieerd met aangedaan recht of onrecht uit het verleden. En zij beīnvloeden in hoge mate waartoe we in het hier en nu besluiten.

Stel je voor dat je een baan aangeboden krijgt. Ons brein beroept zich zonder twijfel direct op alle beschikbare werkgerelateerde herinneringen en kiest daaruit degene die het best aansluit op onze actuele context. Dit mentale mechanisme verloopt behoorlijk bewust, waardoor we aan onszelf en anderen kunnen uitleggen waarom we een bepaalde beslissing hebben genomen.

Het komt echter ook voor dat onze keuze, en de hele aanloop ernaartoe, zich aan ons bewustzijn onttrekt. Als de uitkomst positief blijkt, claimt men doorgaans dat het een gelukkige voltreffer was van onze intuïtie en dat we van tevoren geen idee hadden dat deze optie ons succes zou opleveren. Wat dat betreft is intuïtie een soort instinct, of zesde zintuig, dat prima functioneert zonder tussenkomst van ons verstand of bewustzijn. Wel wordt ze vaak in stelling gebracht of gestimuleerd door het herinneren van emotioneel beladen gebeurtenissen.

Intuïtie in relatie tot ervaring

Professionals uit verschillende vakgebieden hebben eind 20ste eeuw allerlei intuïtiegerelateerde studies uitgevoerd, met interessante resultaten als gevolg. Gebleken is onder andere dat degenen die beroepsmatig meer ervaring hebben, ook het meest intuïtief handelen. Hun intuïtie had het slechts zelden bij het verkeerde eind. Dokters met een accuraat ‘klinisch oog’ zijn hier een goed voorbeeld van.

Hoe meer relevante ervaring we hebben, hoe groter de kans op een goede afloop. Zonder dat we daar bovendien uitgebreid of hard over na hoeven te denken. Sommige mensen menen nochtans dat het succes van intuïtie slechts een kwestie is van mazzel. Dat is pertinent incorrect. De ervaringen die we permanent in ons onderbewuste vastleggen, maken onze intuïtie namelijk scherper, verfijnder. Intuïtie is geen stom toeval, maar een volwaardige, alternatieve route om tot waarachtige conclusies te komen.

Vroegere ervaringen, met name als ze inwendig een hevig gevoel oproepen, hebben grote invloed op onze intuïtieve beslissingen. Dit proces geschiedt grotendeels onbewust en hangt nauw samen met ons idiosyncratische karakter en ons pakket aan persoonlijke overtuigingen. Daarom is het ene individu van nature intuïver dan het andere. En hoewel intuïtie voor velen een cryptisch raadsel blijft, is hopelijk toch duidelijk dat ze in ons aller leven een bijzonder belangrijke rol speelt.