Hoe worden we geconditioneerd door anticiperende angst?
Anticiperende angst is een proces dat we op mentaal niveau uitvoeren. We stellen ons het ergste voor dat mogelijk kan gebeuren in een bepaalde situatie die stress of angst veroorzaakt.
Voordat je bijvoorbeeld een sollicitatiegesprek hebt, kun je je voorstellen dat ze je ongemakkelijke vragen gaan stellen die je niet in staat bent te beantwoorden. Vervolgens weet je uit angst helemaal niets meer en wordt je uiteindelijk afgewezen voor de positie.
Een van de directe consequenties van deze vorm van angst is dat we ons niet langer op het heden te concentreren. We beginnen donkere wolken te projecteren op de toekomst die we onmogelijk kunnen verdrijven. Simpelweg omdat we niet in de toekomst kunnen reiken en deze gebeurtenissen dan ook niet kunnen aanraken.
De anticipatie houdt verband met catastrofale gedachten over de toekomst. Het is alsof we voortdurend op de rand van gevaar leven en onszelf moeten beschermen tegen mogelijke toekomstige bedreigingen.
“Zorgen elimineren de pijn van morgen niet, maar ze elimineren wel de kracht van vandaag.”
-Corrie ten Boom-
Negatieve gedachten voeden anticiperende angst
Hoewel we het misschien niet willen, worden we vaak overvallen door negatieve gedachten. Die vervolgens onze geest in bedwang houden en ons angstig maken.
Wanneer de dingen die we denken ons een slecht gevoel bezorgen, noemen we het verdraaide gedachten of cognitieve vervormingen. Dit soort gedachten laten ons de wereld zien door een bevooroordeelde visie van de werkelijkheid. Het is alsof we een donkere bril dragen die het daglicht vertroebelt.
Stel je voor dat je voor een publiek staat en je een lezing moet houden. Als je last hebt van anticiperende angst, kunnen er in dit geval catastrofale gedachten in je opkomen zoals ‘Dit gaat mij nooit lukken,’ ‘Ik zal een black-out krijgen,’ of ‘Ze zullen me uitlachen.’
Dit soort gedachten zorgen ervoor dat het moeilijk wordt om helder na te denken over situaties die je als bedreigend ervaart. Als dit soort gedachten in ons hoofd blijven, kunnen ze uiteindelijk werkelijkheid worden. Psychologen noemen dit dan “selffulfilling prophecy.”
Selffulfilling prophecy houdt in dat een negatieve verwachting dusdanig vormgeeft aan ons gedrag, dat hetgeen we ons hadden voorgesteld uiteindelijk ook daadwerkelijk wordt vervuld.
Als we voortdurend bang zijn dat we een mentale blokkade zullen krijgen tijdens het geven van een presentatie, dan is het heel goed mogelijk dat we hiermee de omstandigheden creëren om dit ook echt te laten gebeuren. Waardoor onze negatieve voorspelling wordt bevestigd.
“Of je nu denkt dat je het kunt, of dat je het niet kunt, je hebt altijd gelijk.”
-Henry Ford-
Anticiperende angst probeert de toekomst te voorspellen en maakt deze nog erger
Angst helpt ons om ons lichaam te mobiliseren tegen een mogelijke bedreiging of een reëel gevaar. Op zichzelf is angst dan ook niet slecht. Integendeel, het geeft ons informatie over mogelijke gevaren. Aan de andere kant probeert anticiperende angst de gevolgen van een toekomstige gebeurtenis te voorspellen.
Het probeert een gevaar te voorkomen dat nog niet heeft plaatsgevonden. Dit kan in sommige gevallen nuttig zijn en kan ons helpen onszelf te beschermen. Maar op andere momenten zal het onze weg aanzienlijk moeilijker maken.
Als je bijvoorbeeld bang bent dat je een auto-ongeluk zult krijgen, is je riem om doen waarschijnlijk het eerste wat je doet wanneer je in een auto stapt. Deze reactie kan je beschermen in het geval van een ongeluk. Maar niet alle reacties die anticiperende angst veroorzaakt zijn behulpzaam.
De angst voor een auto-ongeluk, kan er bijvoorbeeld ook voor zorgen dat je besluit om thuis te blijven en niet met de auto te gaan. Hierdoor zal je angst alleen maar toenemen, waardoor je er onmogelijk vanaf zult komen.
Enkele van de symptomen die anticiperende angst kan veroorzaken zijn: duizeligheid, tachycardie, zweten, pijn in de borst en stotteren. Bovendien kan het zijn dat onze emoties ons overnemen en we de controle over de situatie verliezen. Deze symptomen worden veroorzaakt door een gebrek aan tolerantie voor wat we niet kunnen controleren.
We vinden het vaak moeilijk om gevoelens van onzekerheid te beheersen. We raken gestrest omdat we niet alles kunnen controleren wat er om ons heen gebeurt.
“De intensiteit van de angst is evenredig aan de betekenis die de situatie heeft voor de getroffen persoon.”
-Karen Horney-
Enkele tips om anticiperende angst te verminderen
Om anticiperende angst te overwinnen, is het vaak nodig om een psycholoog te raadplegen. En in sommige gevallen zal dit moeten worden aangevuld met de hulp van een farmacoloog.
Een advies is: stop de negatieve gedachten, concentreer je op je ademhaling, beoefen mindfulness, doe aan lichaamsbeweging en train jezelf om om te gaan met situaties waarin je in paniek raakt. Laten we ze eens een voor een bespreken.
Houd je negatieve gedachten tegen
Stel je voor dat je met je negatieve gedachten kunt praten. Dat je ze kunt vertellen dat je niet wilt dat ze je nog lastigvallen. Zeg dat ze je met rust moeten laten en dat je later aandacht aan ze zal besteden.
Wanneer je klaar bent met andere, belangrijkere zaken. Als we onze gedachten uitstellen, is het gemakkelijker om ervoor te zorgen dat ze minder invloed hebben op onze emoties en om ons zelfverzekerder te voelen.
Deze gewoonte om het nadenken over een bepaald idee uit te stellen, werkt het beste wanneer we een dag en tijd bepalen om erover na te denken. Door dit te doen, stellen we het niet oneindig uit.
Train jezelf om beter om te gaan met beangstigende situaties
Als je jezelf op een gestage manier blootstelt aan dingen waar je bang voor bent, zal je angst geleidelijk afnemen. De oplossing is niet om de dingen die je vreest te vermijden, maar om kleine uitdagingen aan te gaan die je kunnen helpen om je diepste angsten te overwinnen.
Als je bijvoorbeeld bang bent om te vliegen, kan het een positieve eerste stap zijn om iemand op te halen van het vliegveld en te kijken hoe de vliegtuigen opstijgen en landen.
Leer te leven in het heden
Angst doet zich voor omdat je te ver in de toekomst probeert te kijken. Als je jezelf dan ook traint om in het heden te leven, zul je je een stuk rustiger voelen. Gewoontes zoals mindfulness of meditatie kunnen anticiperende angst helpen overwinnen.
Als je bijvoorbeeld in de minuten voorafgaand aan een presentatie je aandacht richt op je ademhaling, zullen je negatieve gedachten verdwijnen of op zijn minst worden verminderd.
Doe een vorm van lichaamsbeweging die je een goed gevoel geeft
Lichaamsbeweging kan je helpen om voor eens en voor altijd de angst achter je te laten. Je zorgt niet alleen voor je lichaam, maar je draagt ook bij aan je geestelijke gezondheid.
Om van lichaamsbeweging een gewoonte te maken, is het belangrijk dat je het geleidelijk in je leven opneemt. Als je het overdreven aanpakt, zul je alleen maar last krijgen van stijfheid, mogelijk zelfs een blessure. Waardoor je het vervolgens heel lang niet meer zult doen.
Lichaamsbeweging zorgt ervoor dat er endorfines vrijkomen en helpt ons om beter te slapen en op een meer ontspannen manier door het leven gaan.
Als we de anticiperende angst gebruiken als een impuls om onszelf te verbeteren en van onszelf te leren, zullen we gebruik maken van de positieve kant ervan. We kunnen leren om het onder ogen te zien en het te beoordelen met een gezonde mate van scepsis.
Om dit te doen, is het nuttig om te leren ‘dedramatiseren’ en te zien dat het ergste dat er uiteindelijk kan gebeuren, eenvoudigweg een waarschijnlijkheid is. De rest van ons leven gebeurt hier en nu, voor onze neus en we hebben de mogelijkheid om het te grijpen, te groeien en volledig in het heden te leven.
