Het alien-handsyndroom: een weinig bekende aandoening

Het alien-handsyndroom (AHS) is een aandoening die weinig mensen kennen. toch heeft het een echte impact op de mensen die eraan lijden en op de mensen rond hen. Deze aandoening is een neurologische stoornis die niet zo vaak voorkomt. Het veroorzaakt echter wel ernstige beperkingen. We moeten er dus meer over leren.

Wat het lichaam ervaart, is een heel ingewikkeld proces. Eigenlijk omvat het meervoudige zintuiglijke signalen. Wanneer er een probleem met deze signalen is, dan kunnen er verschillende neurologische stoornissen opduiken.

Mensen kunnen bijvoorbeeld het gevoel hebben dat een geamputeerd lichaamsdeel er nog steeds is. Of je hebt het gevoel dan je meer dan twee armen of benen hebt.

De geschiedenis van het alien-handsyndroom

In 1908 heeft Goldstein het geval beschreven van een patiënt die aan de rechterkant van de hersenen een beroerte had. Na de beroerte beweerde de patiënt dat haar linkerbeen zwak voelde. Ze had zelfs het gevoel dat haar linkerarm niet bij haar hoorde.

In 1944 beschreef Akelaitis twee gevallen. Bij deze patiënten had men het corpus callosum doorgesneden om hun epilepsie te behandelen. Eén van hen beweerde dat zijn linkerhand onvrijwillige bewegingen maakt die tegenovergesteld waren aan wat hij zijn rechterhand wou laten doen. De artsen noemden de aandoening diagnostische dyspraxie.

In 1972 gaven Brian en Jedynak deze aandoening de naam alien-handsyndroom. Deze auteurs interpreteerden het grillig gedrag van de linkerhand als een pathognomonisch teken van een callosaal letsel. Ze analyseerden het gedrag van vier patiënten die vele tekenen vertoonden van het disconnectie-syndroom.

Ze hadden onder andere de volgende symptomen:

• Problemen om voorwerpen te benoemen die zich buiten het gezichtsveld van de linkerhand bevonden.
• Moeilijkheden om met de linkerhand bewegingen te maken na een verbaal bevel.
• Constructionele apraxie.
• Agrafie aan de linkerhand.
• Hemispatiële verwaarlozing of aandachtsstoornis
• Moeilijkheden om zintuiglijke informatie van de ene hand naar de andere te sturen.

Na alle onderzoeken waren ze in staat om aan te tonen dat de symptomen van AHS verbonden konden worden met meerdere nosologische (ziekteleer) stoornissen.

Het alien-handsyndroom

Patiënten met AHS hebben het gevoel alsof hun ledemaat uit zichzelf beweegt. Hij maakt onvrijwillige bewegingen die doelgericht lijken. Eigenlijk werken deze bewegingen vaak het tegenovergestelde ledemaat tegen.

Mensen met dit syndroom denken ook vaak dat hun ledemaat geen deel uitmaakt van hun lichaam. Het is net alsof hij niet bij hen hoort. In vele gevallen zijn ze zelfs bang van deze onvrijwillige bewegingen. Ze proberen dan om alle aandacht te richten op pogingen om die bewegingen te laten ophouden en te voorkomen.

Soms zijn patiënten die aan het alien-handsyndroom lijden, in staat om zelf die bewegingen zelf onder controle te houden. Om die reden stelden de auteur Biran en zijn medewerkers in 2006 dat deze aandoening drie belangrijke elementen had:

• De ledemaat wordt belemmerd. Vaak reageert hij op rationele omgevingsprikkels. Dit leidt dan tot gebruiksgedrag.
• De volgorde van de motorische fragmenten in het ongecontroleerde ledemaat zorgt ervoor dat zijn bewegingen vrijwillig en gecontroleerd lijken.
• Er is sprake van een helder bewustzijn van het gedrag van de alien-ledemaat.

In stressvolle situaties kan AHS dus erger worden.

Deskundigen zeggen ook het volgende:

• Interessante voorwerpen die zich dichtbij bevinden, kunnen de symptomen uitlokken.
• Het gedrag komt tot uiting wanneer de aandacht van de patiënt verzwakt.

Wat is de oorzaak van AHS?

Misschien vraag je jezelf af wat het alien-handsyndroom veroorzaakt. De oorzaken zijn chirurgische ingrepen zoals het doorsnijden van het corpus callosum om epilepsie te behadelen die resistent is voor medicijnen (deze procedure wordt niet meer uitgevoerd) en het verwijderen van een tumor.

Soorten alien-handsyndroom

Frontaal AHS

Frontaal AHS leidt tot beschadiging in bepaalde hersengebieden:

• De supplementaire motorisch schors
• De cortex cingularis
• Het voorste gedeelte van het corpus callosum
• De prefrontale cortex

Een letsel van de mediale temporale schors veroorzaakt veranderingen in de tegenovergestelde hand.

Callosaal AHS

• Deze vorm van AHS treedt in dezelfde hand op als de dominante hersenhelft.
• Het kan ook tot uiting komen bij patiënten van wie het corpus callosum geraakt is.
• Een frontaal letsel van de niet-dominante hersenhelft kan hiermee verbonden zijn, vooral in de supplementaire motorische schors.
• Er kan ook sprake zijn van een tegenstrijdigheid tussen de twee handen en van apraxie.

Tijdens de laatste tien jaren van de twintigste eeuw hebben meerdere auteurs een nieuwe vorm van AHS omschreven: posterieure AHS. Deze variant komt minder vaak voor dan de vormen die we al vermeld hebben. De kenmerken van deze nieuwe vorm zijn onafhankelijke bewegingen en de verpersoonlijking van de getroffen ledemaat.

Behandeling

De behandeling van dit syndroom bestaat uit verschillende technieken:

• De waarneming en de controle stimuleren.
• Stress onder controle houden.
• Compenserende strategieën.

Een filmreferentie

In 194 regisseerde Stanly Kubrick een film genaamd  Dr. Strangelove. Die was gebaseerd op de roman Red Alert van Peter George. De roman vertelt het verhaal van de pogingen van een krankzinnige bevelhebber die een nucleaire oorlog begint en hoe anderen hem proberen tegen te houden.

Strangelove is een heel extravant personage dat vreemde bewegingen van de ledemaat ervaart. Zijn rechterhand lijkt te leven. Door de film heen zijn de bewegingen van die rechterhand onvrijwillig en ongepast.

De arts probeert zelfs om die bewegingen met zijn andere hand onder controle te houden. Op een succesvolle manier toont de film dus hoe het is om met AHS te leven.