Handelingsvermogen: controle hebben over je leven
Om te verwijzen naar het gevoel controle te hebben over ons leven, gebruiken we binnen de filosofie de term ‘handelingsvermogen’. Het vermogen hebben om te handelen betekent dat we weten waar we zijn, wat er met ons gebeurt en dat we in staat zijn vorm te geven aan onze omstandigheden.
Handelaren, zoals reisbureaus hebben bijvoorbeeld de taak om diensten aan te bieden die voldoen aan de behoeften van bepaalde mensen. In die zin kan je zeggen dat alleen je eigen handelingsvermogen je kan helpen om aan bepaalde innerlijke behoeften te voldoen. Dit verklaart waarom het zo belangrijk is om een goed handelingsvermogen te hebben.
Handelingsvermogen begint met interoceptie
Interoceptie verwijst naar iemands vermogen om de innerlijke toestand van zijn lichaam waar te nemen. Het is informatie die ons helpt om ons lichaam in balans te houden (homeostase).
Het lichaam, de geest en de hersenen zijn nauw met elkaar verbonden, wat betekent dat interoceptie niet alleen fysiologisch is, maar ook wordt geassocieerd met subjectieve gewaarwordingen zoals emoties.
Hoe meer kennis iemand van zichzelf heeft, hoe beter hij in staat is om zijn leven te beheersen. Houd er rekening mee dat als we ons bewust zijn van de veranderingen die plaatsvinden in onze interne en externe omgeving, we ons hier ook beter aan kunnen aanpassen.
De gevolgen van het verlies van handelingsvermogen
Een prachtig boek met de titel The Body Keeps the Score geschreven door Bessel van der Kolk stelt dat oorlogsveteranen vaak te maken krijgen met een verlies van handelingsvermogen.
Veel van hen blijven namelijk gehecht aan een omgeving waarin ze hebben geleerd te functioneren op basis van bepaalde normen die alleen werken in een context van conflict.
Daarnaast kunnen mensen zich om allerlei verschillende redenen onveilig voelen in hun eigen lichaam. Een voorbeeld hiervan is het constant herbeleven van het verleden, wat wijst op innerlijk ongemak. Mensen zijn gewoontedieren en velen maken er een gewoonte van hun instincten te negeren en hun geweten te verdoven.
Dat gezegd hebbende, is het belangrijk om te onthouden dat het negeren van wat er in ons omgaat inhoudt dat we de controle erover verliezen.
Veel gezondheidsproblemen zoals chronische pijn, vermoeidheid, hoofdpijn en migraine zijn voorbeelden van interne schreeuwen om hulp. Al deze problemen kunnen namelijk worden veroorzaakt doordat we innerlijke signalen negeren.
We betalen een hoge prijs door ons handelingsvermogen op te geven. Het zorgt ervoor dat we de dingen die ons schaden, of juist de dingen die goed voor ons zijn, negeren of gewoon volledig over het hoofd zien.
Hoe ontwikkelen we handelingsvermogen?
De mediale prefrontale cortex (MPFC) heeft de taak om toezicht te houden op onze lichamelijke gewaarwordingen. Tegenwoordig zijn veel mensen zich ervan bewust dat bewuste meditatie en yoga ons kunnen helpen onszelf te reguleren.
Ze helpen ons echter ook om ons meer bewust te zijn van onze lichamelijke gewaarwordingen. Hierdoor zorgt het ervoor dat we ons sterker voelen en weer controle over ons leven krijgen.
Het effect dat somatisch of lichamelijk werk heeft op het vrijkomen van energie is inmiddels bewezen. Dit geldt vooral voor mensen die zich geblokkeerd voelen, zoals oorlogsveteranen die geplaagd worden door angst.
Werken aan je interoceptie door middel van lichaamsbeweging is een goede manier om je te helpen de boodschappen die je lichaam stuurt met betrekking tot je behoeften beter te begrijpen.
Handelingsvermogen houdt dus in dat we onze gevoelens en lichaam kennen en vertrouwen en dat we begrijpen wat ze ons proberen te vertellen. Het houdt echter niet in dat het makkelijk is om controle over ons leven te nemen. Alsook niet dat het makkelijk is om andere sterke krachten tegen te gaan.
Dit hele proces begint met zelfkennis en zelfacceptatie, zodat we op basis daarvan een levensplan kunnen maken. Sommige vragen kunnen ons helpen na te denken over ons eigen handelingsvermogen. Wat verwacht je van het leven? Wat zijn je dromen en ambities? Wie of wat kan je helpen kleine veranderingen in je leven aan te brengen?