Gezinstherapie: wat is het, soorten en hoe werkt het?

Dit soort psychotherapeutische interventie richt zich op familieproblemen en -dynamiek, met als doel positieve verandering teweeg te brengen, zowel op individueel als op groepsniveau.

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Sharon Laura Capeluto.

Laatste update: 15 juli, 2024

Lijden is wat gezinnen ertoe aanzet om professionele hulp te zoeken. “We begrijpen elkaar niet”, “we hebben een kind verloren, we kunnen geen troost vinden”, “we maken ons zorgen over hoe het geweld de laatste tijd is geëscaleerd”, zijn voorbeelden die de zoektocht naar hulp in gezinstherapie motiveren.

Hier nemen we dit type psychologische interventie onder de loep. Je zult zeker geïnteresseerd zijn om te weten in welke situaties het raadzaam is om er een beroep op te doen en welke mogelijke benaderingen je kunt toepassen, afhankelijk van het geval. Laten we beginnen met het beantwoorden van de vraag: wat is gezinstherapie?

Wat is gezinstherapie?

Dit is een psychologische behandelingsbenadering die zich richt op de relaties en dynamiek binnen een gezin.

In plaats van één persoon geïsoleerd te behandelen, wordt er gekeken naar het gezin als een onderling verbonden systeem, waarbij de problemen van de één de anderen kunnen beïnvloeden en misschien zelfs kunnen leiden tot gedeelde moeilijkheden.

In termen van hoe het werkt, is het dynamisch. Een therapeut kan het hele gezin bij elkaar roepen voor de meeste sessies, op andere momenten met specifieke subgroepen werken en individuele consulten hebben met sommige leden.

Het is mogelijk voor elk type gezinsstructuur, ongeacht de configuratie, om baat te hebben bij deze methode.

Wanneer is gezinstherapie nodig?

Gezinstherapie is niet alleen voor groepen met extreme problemen. Het kan heel nuttig zijn als de dynamiek wordt beïnvloed door conflicten die het welzijn, de saamhorigheid en de harmonie in de weg staan. Enkele veelvoorkomende situaties die deze psychologische interventie verdienen zijn de volgende:

• Gedragsproblemen bij kinderen en adolescenten.
• Communicatieproblemen en aanhoudende conflicten.
• Moeilijkheden of meningsverschillen over de opvoeding.
• Traumatische gebeurtenissen in het gezin, zoals misbruik, geweld, ongelukken of ziekte.
• Meningsverschillen, waarden of verwachtingen tussen generaties die spanningen in relaties veroorzaken.
• Belangrijke veranderingen in de familiestructuur, zoals scheiding, overlijden, geboorte of migratie.

Daarnaast is het een constructief alternatief als een of meer gezinsleden kampen met psychische problemen zoals depressie, angst, eetstoornissen, verslavingen of andere psychologische uitdagingen. Door het hele gezin erbij te betrekken, worden wederzijds begrip, samenwerking en empathie bevorderd.

Systeemtherapie

De systeemtherapie is een van de meest gebruikte modaliteiten binnen de gezinstherapie. Tijdens de sessies probeert de specialist een veilige omgeving te creëren waarin elk lid zich gehoord en gewaardeerd voelt.

Op deze manier worden open communicatie en wederzijds begrip aangemoedigd. Dit is een trend die is gevoed door prominente figuren als de bioloog Ludwig von Bertalanffy, de cyberneticus Gregory Bateson en de psycholoog en communicatietheoreticus Paul Watzlawick.

Ook de therapeute Virginia Satir staat bekend om haar humanistische benadering van gezinstherapie, die interventiepraktijken heeft veranderd. Met deze fundamenten laten hedendaagse gezinstherapeuten zich leiden door principes als de volgende:

• Circulaire causaliteit: het gezin is een onderling verbonden systeem waarin de acties van elk lid alle anderen beïnvloeden.
• Individuele symptomen, groepswortels: individuele problemen kunnen manifestaties zijn van een disfunctioneel gezin.
• Contextualisering: de culturele en sociale context waarin het gezin is ingebed is essentieel bij het aanpakken van problemen en het zoeken naar oplossingen.
• Holistische visie: het emotionele en psychologische welzijn van elk lid wordt beïnvloed door de dynamiek van het familiesysteem als geheel.

Tot de specifieke technieken van de systemische benadering behoren circulaire vragen (Spaanse link), die conflicten, percepties en emoties aan het licht proberen te brengen om interacties beter te begrijpen.

Bijvoorbeeld: “Hoe denk je dat je kind zich voelt als jij en zijn broer ruzie maken? Of, in plaats van te vragen “Waarom ben je boos op je broer?”, vraag “Hoe denk je dat je broer zich voelt als je hem negeert?”

Andere veelgebruikte methoden en zijn het genogram, het familiesculptuur en de wondervragen. Deze hulpmiddelen helpen om de familiedynamiek te verkennen, interactiepatronen te identificeren en positieve verandering te bevorderen.

Andere soorten gezinstherapie

Binnen dit vakgebied zijn er verschillende benaderingen en toepassingsmethoden, elk met een specifieke theoretische basis. Ze erkennen echter allemaal het belang van de relaties tussen gezinsleden en hoe deze van invloed zijn op het individuele en collectieve welzijn.

1. Structurele gezinstherapie

De ontwikkelaar is de Argentijnse psychiater Salvador Minuchin. Het richt zich op de organisatie en structuur van het gezin, waarbij rollen, machtsverdeling, grenzen en allianties worden onderzocht. De therapeut grijpt directief in om disfunctionele dynamieken te reorganiseren en de structuur te versterken.

2. Psychodynamische therapie voor het gezin

Geïnspireerd door de individuele psychodynamische therapie, onderzoekt deze therapie onderliggende gezinsconflicten en -dynamieken, vaak gerelateerd aan ervaringen uit het verleden. Het probeert het bewustzijn van deze onbewuste processen te vergroten om verandering teweeg te brengen. 3.

Cognitieve gedragstherapie

De focus van deze benadering ligt op het herkennen en veranderen van denk- en handelingspatronen die problemen binnen het gezin veroorzaken.
Specifieke technieken zoals communicatievaardigheidstraining en cognitieve herstructurering worden gebruikt om disfunctionele denkpatronen te veranderen.

4. EFT

Emotionally Focused Family Therapy (EFT) is gespecialiseerd in het onderzoeken en helen van de emotionele wonden die ten grondslag liggen aan problemen in de groep. Er wordt gewerkt met gevoelens, verdriet, empathie en hechtingsstijlen om banden te herstellen evenals de verloren rust te herstellen.

5. Strategische Structurele Therapie

Volgens Jay Haley, een van de belangrijkste exponenten van strategische therapie, zijn symptomen een disfunctionele manier om iets te communiceren. Daarom richt deze methode zich op het helpen van gezinnen bij het identificeren van symptomen en het bevorderen van veranderingen in gedrags- en communicatiepatronen.

Een hulpmiddel voor verandering

Gezinsgerichte therapie is een dynamisch en transformatief proces dat vastgeroeste disfunctionele patronen uitdaagt en het aannemen van nieuwe manieren van denken, handelen en relateren aanmoedigt.

Onder deskundige begeleiding van een therapeut krijgen gezinnen vaardigheden om effectiever te communiceren, conflicten op te lossen zonder hun toevlucht te nemen tot geweld, verschillen te accepteren en moeilijke tijden met veerkracht tegemoet te treden. Als je denkt dat jouw gezin dit nodig heeft, aarzel dan niet om het eens te proberen.