Geluk volgens Sigmund Freud
Geluk definieert volgens Sigmund Freud gedrag dat ons niet vreemd of onbekend is. In feite definieerde de vader van de psychoanalyse de mens als een figuur gericht op de voortdurende zoektocht naar plezier. Daarom verlangen we voortdurend naar onmiddellijke bevrediging om te ontsnappen aan het gevoel van repressie dat onze samenleving genereert.
Freuds benadering verschilde van recentere benaderingen die ons proberen uit te leggen hoe we ‘gelukkig kunnen zijn’. Bijvoorbeeld de positieve psychologie van Martin Seligman of Mihaly Csikszentmihalyi. Terwijl deze twee psychologen spraken over factoren als optimisme, veerkracht, creativiteit en wijsheid, bood Freud een ander perspectief.
We moeten echter begrijpen dat Freud een kind van zijn tijd was, een tijdperk waarin psychologie een nieuwe discipline was. Toch deed dit niets af aan de waarde van zijn bijdragen. In feite traceerde Freud op de pagina’s van Civilization and Its Discontents (1930) een reeks werkelijkheden die, zelfs jaren later, gemakkelijk te identificeren zijn.
“Wat we geluk noemen, in de meest strikte zin, komt voort uit de (bij voorkeur plotselinge) bevrediging van in hoge mate ingedamde behoeften.”
-Sigmund Freud-
Geluk volgens Freud
Freud wees erop dat geluk voortkomt uit de bevrediging van onze genegeerde of onbeheerde behoeften. Hij definieerde dit gedrag als het lustprincipe. Het dient als een spiegel voor veel van het gedrag dat we tegenwoordig waarnemen. Het zoeken naar bevrediging en dopamine-versterking is inderdaad een constante in een groot deel van onze bevolking.
Het lustprincipe stelt dat we slechts extreem korte gevoelens van bevrediging ervaren. In dezelfde lijn weet de samenleving van vandaag niet hoe (of kan) haar behoefte aan onmiddellijke bevrediging (Engelse link) niet uitstellen of opofferen om op de lange termijn duurzamere beloningen te verkrijgen. Wat we willen, moeten we in het hier en nu bereiken, anders voelen we ons ongemakkelijk.
Zoals Freud aangaf, is het vanwege deze constante ‘eetlust’ om versterkingen voor onze instincten te verkrijgen, moeilijk voor ons om echt en blijvend welzijn te bereiken. Opgemerkt moet worden dat de beroemde Oostenrijkse psychiater altijd een erg pessimistische kijk op het begrip geluk had.
Beschaving en haar ontevredenheid: een belangrijk boek
Om te begrijpen wat geluk voor Freud betekende, is het essentieel om Civilization and its Discontents (1930) samen met zijn boek Group Psychology and the Analysis of the Ego te lezen.
Dit zijn twee uiterst beslissende teksten op het gebied van de sociale psychologie en zelfs van de 20e eeuw in het algemeen. In deze werken legt Freud uit dat mensen in werkelijkheid niet gelukkig kunnen zijn binnen de beschaving (hoewel ze ook niet zonder kunnen).
Beschaving en samenleving geven ons veiligheid maar onderdrukken ons ook. Die repressie is wat onze meest basale instincten onderdrukt, het zwijgen oplegt en reguleert. Alleen als we ze van tijd tot tijd kunnen loslaten, bereiken we op deze manier geluk. Voor Sigmund Freud was seks een voor de hand liggende vorm van geluk.
Als mensen zoeken we maar twee dingen. De eerste is om lijden te vermijden. De tweede is om koste wat kost een manier te zoeken om genot te verkrijgen. Dit lijkt misschien rudimentair en elementair, maar het bepaalt een groot deel van het gedrag van mensen.
We kunnen bijvoorbeeld plezier bereiken met dingen die zo eenvoudig zijn als het stillen van honger. Of het voldoen aan onze behoeften aan verbondenheid of het verkrijgen van bepaalde materiële hulpbronnen.
Geluk is volgens Sigmund Freud iets waar we altijd naar op zoek zijn
Sigmund Freud beweerde dat geluk iets is dat we altijd proberen te bereiken en dat we er nooit in slagen te bestendigen. Het is alsof je ‘s nachts naar vuurvliegjes zoekt.
Ze boeien ons met hun licht, ze betoveren ons, maar als we ze oppakken, gaat hun licht meteen uit. In dezelfde lijn beweerde de vader van de psychoanalyse dat het niet gemakkelijk is voor mensen om die staat van permanent en verrijkend welzijn te bereiken.
Hij legde in Civilization and its Discontents uit dat er drie factoren zijn die deze moeilijkheid bij het bereiken van geluk bemiddelen. De eerste is voor ons lichaam en onze psyche. Dat komt omdat we wezens zijn wiens lichamen ziek worden en ouder worden, en we zijn kwetsbaar voor tegenspoed.
De tweede factor is de beschaving en de buitenwereld. Een moeilijk, tegenstrijdig en vaak destructief scenario. De derde variabele is menselijke relaties.
Kritiek op de visie van Freud: tevredenheid en geluk zijn niet hetzelfde
Freuds idee van geluk is ongetwijfeld een voorbeeld van veel van ons huidige gedrag. We zoeken geluk door te proberen onze behoeften te bevredigen, en dit zorgt ervoor dat we vervallen in gedrag dat, verre van ons welzijn te bevorderen, lijden veroorzaakt.
We kopen dingen die we niet nodig hebben, denkend dat we ons er beter door zullen voelen. Dit gebeurt echter niet. We zijn verslaafd aan sociale media, we zoeken op elk moment naar likes en erkenning, in de overtuiging dat dit tot geluk zal leiden. Dat doet het niet. In feite vervullen we wat Freud definieerde als het plezierprincipe, het principe dat ons naar onherstelbaar lijden leidt.
Wat is de oplossing? Het is de moeite waard om hier te onthouden wat de cognitief psycholoog, Daniel Kahneman, beweert. Hij was de winnaar van de Nobelprijs voor Economische Wetenschappen in 2002. Volgens hem moeten we onderscheid maken tussen het bevredigen van onze behoeften en geluk, aangezien ze niet hetzelfde zijn.
Onze behoeften zullen er altijd zijn en vragen om onze aandacht. Als we ze bevredigen, krijgen we alleen een gevoel van onmiddellijke beloning. Binnenkort zullen honger, verlangen en behoefte terugkeren.
Authentiek geluk vereist het vormgeven van een ander soort bevrediging, die waarin we investeren in langetermijndoelen en niet in onmiddellijke beloningen. Daarom kan het weten hoe bevrediging uit te stellen en naar hogere doelen te streven, leiden tot een duurzamer gevoel van welzijn.
Alle siterte kilder ble grundig gjennomgått av teamet vårt for å sikre deres kvalitet, pålitelighet, aktualitet og validitet. Bibliografien i denne artikkelen ble betraktet som pålitelig og av akademisk eller vitenskapelig nøyaktighet.
- Howell, Ryan & Chenot, David & Hill, Graham & Howell, Colleen. (2011). Momentary Happiness: The Role of Psychological Need Satisfaction. Journal of Happiness Studies. 12. 1-15. 10.1007/s10902-009-9166-1.
- Freud, Sigmund (2017) El malestar en la cultura, trad. de A. Brotons Muñoz, Madrid, Akal
- Freud, Sigmund. Obras completas de Sigmund Freud, volumen XXI – El porvenir de una ilusión, El malestar en la cultura, y otras obras (1927-1931). 2. Buenos Aires y Madrid: Amorrortu.
