Erich Fromm en wat de mensheid nodig heeft

De mensheid heeft, volgens Erich Fromm, grotere doses nederigheid en liefde nodig. In een oppervlakkige maatschappij als de onze, is egoïsme de vijand die verslagen moet worden om geluk, harmonie en respect te krijgen.
Erich Fromm en wat de mensheid nodig heeft
Valeria Sabater

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Valeria Sabater.

Laatste update: 27 december, 2022

Volgens Erich Fromm, heeft de menselijke conditie een verandering nodig. Het meest opmerkelijke is dat Erich Fromm de ideeën van Sigmund Freud uitdaagde. Door het concept van vrijheid te herformuleren, werkte Fromm hard aan het bewijzen van iets dat tegenwoordig in samenlevingen kan worden gezien: de mensheid verliest zijn geluk.

In zijn boek To Have or To Be? deelde Erich Fromm vele tijdloze en transformerende ideeën. Hij realiseerde zich iets interessants. Dat mensen ervan uitgaan dat zij die niets hebben, niet bestaan. De menselijke conditie zou altijd boven zulke aardse ideeën moeten staan. De manier om je leven te verrijken en jezelf als persoon te vervullen gaat over mens worden.

Het is meer dan 30 jaar geleden dat de wereld Erich Fromm verloor. Zijn gedachten, ideeën en nalatenschap leven echter voort. De mensheid heeft een verandering nodig. De mensheid moet kunnen werken aan echte vrijheid, waar mensen zichzelf niet meer vergelijken op basis van hun materiële bezittingen en beginnen te waarderen wie ze zijn.

De belangrijkste voorwaarde voor het bereiken van liefde is het overwinnen van iemands narcisme. De narcistische oriëntatie is er een waarin men alleen datgene als werkelijk ervaart wat in zichzelf bestaat, terwijl de verschijnselen in de buitenwereld op zichzelf geen werkelijkheid hebben, maar alleen worden ervaren vanuit het gezichtspunt dat ze nuttig of gevaarlijk voor iemand zijn.”

Erich Fromm

Echo en Narcissus van John William Waterhouse

Wat de mensheid nodig heeft, volgens Erich Fromm

Volgens Erich Fromm heeft de mensheid verschillende dingen nodig. Om zijn benadering en perspectief te begrijpen, moet je onthouden dat zijn filosofie gecentreerd is in een bijna radicaal humanisme. Wat betekent dit? Dat deze psycholoog probeerde om mensen hun vrijheid terug te geven.

Iedereen heeft lasten. De huidige industriële, maatschappelijke en politieke structuur stopt mensen in hun eigen gevangenissen. Dit maakt het moeilijk om uit hun schulp te komen. Ze verliezen hun vermogen om te kiezen, om te denken. Sommigen verliezen hun vrije wil.

Je kunt je geluk op vele manieren beperken. Je doet het als je conflict en geweld verkiest boven vrede. Zo laat je je instincten heersen over emoties en verstand. Het belangrijkste is, wanneer je jezelf de liefde ontzegt die je verdient.

In zijn boek, The Anatomy of Human Destructiveness, drukt Fromm zijn zorgen uit over de huidige staat van de mensheid. Hij gelooft dat het nodig is om nieuwe mentale kaders te creëren, nieuwe mogelijke settings van authentieke reflectie en verandering te creëren.

Laten we eens kijken waarom de mensheid moet investeren in zijn welzijn en vrijheid.

Erich Fromm en wat de mensheid nodig heeft

Wees spontaner

In Escape from Freedom (1941) riep Fromm iets interessants en inspirerends naar voren. Volgens hem hechten mensen te veel belang aan rationeel denken. De mens is echter een perfecte combinatie van emotie en rede, tussen gevoelens en zelfbeheersing.

Als het erom gaat je ware persoonlijkheid tot uitdrukking te brengen, moet je dus spontaner zijn. Dit is hoe je losbreekt. Laat je essentie de vrije loop om jezelf te bevrijden van de conventies van de maatschappij.

Creativiteit vereist de moed om zekerheden los te laten.”

-Erich Fromm-

Meer solidariteit

In zijn boek To Have or To Be? deelde Fromm enkele ideeën die volgens hem de sleutel zijn om de mensheid overeind te houden. Hij heeft niet alleen de Tweede Wereldoorlog moeten meemaken, maar was ook getuige van de Koude Oorlog en de wapenwedloop die de wereld zoveel angst bezorgde.

De huidige tijden zijn anders, maar de essentie blijft hetzelfde. Zijn suggesties in To Have or To Be? zijn nog steeds even geldig als inspirerend.

  • Wees meer solidair met elkaar. Heb het leven in al zijn vormen lief en respecteer het.
  • Vreugde gaat ook over geven, niet alleen over ontvangen. Verheug je in het delen en niet alleen in het hebben en oppotten van dingen.
  • Wees niet hebzuchtig of bedrieglijk.
Een vrouw kijkt op haar horloge

Overwin je kwaadaardige narcisme

Wat de menselijke conditie nodig heeft, volgens Erich Fromm, is het overwinnen van iemands narcisme. Dit is een terugkerend thema in zijn werk. Het is van dien aard dat hij een nieuwe term bedacht die het onthouden waard is: kwaadaardig narcisme. Voor hem is dat voortdurende streven naar zelfbevrediging, het strelen van het ego, de wortel van alle kwaad.

Mensen moeten nederigheid, wederzijds respect en zichzelf koesteren, maar op een meer gezonde, affectieve en harmonieuze manier. Narcisme is het ergste van alle kwaden, iets wat je koste wat kost moet vermijden. Je hoeft onwetendheid en meegaandheid niet in stand te houden.

Kortom, het werk van Erich Fromm is nog steeds relevant en geldig. Er naar teruggrijpen is een uitnodiging om na te denken over het leven en alle dingen waar de mensheid aan moet werken.


Alle siterte kilder ble grundig gjennomgått av teamet vårt for å sikre deres kvalitet, pålitelighet, aktualitet og validitet. Bibliografien i denne artikkelen ble betraktet som pålitelig og av akademisk eller vitenskapelig nøyaktighet.


  • Fromm, Erich (1992) Del tener al ser. Barcelona. Paidos.
  • Fromm, Erich. (2007) El humanismo como utopía real,  la fe en el hombre. Buenos Aires. Paidos.
  • Fromm, Erich. (2002) Anatomía de la destructividad humana. Buenos Aires. Paidos.

Deze tekst wordt alleen voor informatieve doeleinden aangeboden en vervangt niet het consult bij een professional. Bij twijfel, raadpleeg uw specialist.