Enkele merkwaardige feiten over stilte

Stilte is een van de eenvoudigste natuurlijke benaderingen van leegte en is al vele malen door het wetenschappelijke veld onderzocht. Hier kijken we naar enkele van de ongewone feiten die over dit vreemde verschijnsel ontdekt zijn.

Stilte is op zichzelf al majestueus en mysterieus, vooral in samenlevingen als de onze, waar altijd lawaai is. Hoewel het gedefinieerd wordt als een ‘afwezigheid’ van geluid of communicatie, is de waarheid dat het een verschijnsel is dat vaak veel meer zegt dan eender welk soort lawaai kan. In dit artikel hebben we het over enkele merkwaardige feiten over stilte.

Zo heeft muziek, dat het gedicht van geluid is, stilte nodig om haar ritmes en tijden te markeren. Gewone communicatie heeft ook pauzes nodig, zodat we boodschappen kunnen assimileren. Ook omdat het volkomen ondraaglijk zou zijn als degene tegen wie we praten niet zou zwijgen.

Stilte kan vaak vol intimiteit zijn. Aan de andere kant kan het onoverkomelijke muren tussen twee mensen bouwen. Soms zegt het veel, terwijl het op andere momenten een teken is dat er niets te zeggen valt. Het is een fabelachtig verschijnsel.

Enkele merkwaardige feiten over stilte

Een merkwaardig feit over stilte betreft een uitspraak van de prestigieuze neuropsycholoog, Leo M. Chalupa. Hij is Vice President voor Onderzoek en Professor in de Farmacologie en Fysiologie aan de George Washington Universiteit (VS) en een expert op het gebied van waarnemingskwesties.

Chalupa zei dat de mens een hele dag absolute stilte nodig heeft om de hersenen optimaal te laten functioneren.

In een van zijn onderzoeken (Engelse link) suggereerden hij en zijn collega’s dat de overdaad aan auditieve prikkels de prefrontale cortex van de hersenen, die verantwoordelijk is voor het redeneren, uitput.

In sommige interviews heeft Chalupa betoogd dat lawaai het hogere denken afremt. Daarom zou de enige manier om het te reactiveren het bereiken van een aanzienlijke dosis stilte zijn, want alleen op die manier zou er een ‘reset’ plaatsvinden.

Een andere studie (Engelse link) uitgevoerd door de Universiteit van Dresden (Duitsland), wees uit dat muizen die twee uur stilte per dag verzekerd waren, erin slaagden nieuwe cellen in de hippocampus te ontwikkelen. Dit is het gebied dat in verband gebracht wordt met de controle van angst, geheugen en ruimtelijke oriëntatie.

Andere merkwaardige feiten over stilte

Stilte wordt al lang in verband gebracht met transcendentie en het heilige. Inderdaad pleiten bijna alle religies voor het vermijden van lawaai in tempels en gebedshuizen. Het is een fundamentele voorwaarde voor introspectie en concentratie. Daarom wordt ook op plaatsen als bibliotheken stilte gevraagd of vereist.

Verder is de traditie om een minuut stilte te houden als teken van rouw praktisch universeel. Het eerste geregistreerde geval van een officieel moment van stilte was in 1912, in Portugal. De Portugese senaat bracht een eerbetoon aan José María da Silva Paranhos, baron van Río Branco, Brazilië, en minister van Buitenlandse Zaken van de Braziliaanse regering, die drie dagen eerder gestorven was.

De antropoloog José Luis Ramírez, auteur van de tekst El Significado del Silencio y el Silencio del Significado (De betekenis van stilte en het zwijgen van betekenis) heeft erop gewezen dat de huidige maatschappij de neiging heeft zich ongemakkelijk te voelen bij de afwezigheid van geluiden.

Stilte kan bij veel mensen zelfs angst en ongemak veroorzaken. Ramírez wijst erop dat dit een gedrag is dat door macht wordt opgewekt, want zowel stilte als luiheid zijn haar vijanden.

Het moet gezegd dat de cultus van de stilte ook vandaag nog bestaat. In het Westen vind je ze in de zogenaamde kloosters of religieuze kloosters. In deze ruimten wordt de beroemde ‘zwijggelofte’ afgelegd, die tot doel heeft een klimaat van bezinning en gebed te handhaven om in diepe wisselwerking met God te komen. Veel religieuze ordes blijven dit soort tradities beoefenen.

Stilte als raadsel

Een van de meest opvallende aspecten van stilte is dat er geen overeenstemming is over het bestaan ervan. In feite wijzen de beschikbare gegevens erop dat absolute stilte niet bestaat.

Er zijn verschillende experimenten uitgevoerd met zogenaamde ‘anechoïsche kamers’, ruimtes die verstoken zijn van geluid. De resultaten zijn onthutsend. Iemand die daar binnengaat, kan de talloze geluiden horen die zijn lichaam produceert en die hij bij andere gelegenheden negeert.

Verder is gesuggereerd dat er in de ruimte geen media, zoals lucht, zijn om geluidsgolven door te laten. Sommige hemellichamen hebben echter atmosferen die, hoewel ze niet geschikt zijn voor menselijk leven, wel geschikt zijn voor de voortplanting van geluid. Verschillende ruimtesondes hebben geluiden in het heelal opgevangen.

De enige mensen die begrijpen wat absolute stilte is zijn de doven en de stommen. Het is voor ons in principe onmogelijk te begrijpen waar deze absolute afwezigheid van geluiden uit bestaat.