Emotionele hechting en het verband met verlatingsangst

Beoordeeld en goedgekeurd door de psycholoog Gema Sánchez Cuevas.

Geschreven door Gema Sánchez Cuevas

Laatste update: 27 december, 2022

Het is essentieel dat we ons op alle gebieden van ons leven veilig en zeker voelen. Want op die manier kunnen we welzijn ervaren. Maar we voelen deze behoefte vooral in onze relaties. Want wanneer er zekerheid is dan voelen we vertrouwen en bescherming. Maar als deze gevoelens bedreigd worden door geesten uit het verleden, dan zullen angstgevoelens ons leven binnendringen. Verlatingsangst is één van deze  grootste angstgevoelens.

De angst verlaten te worden veroorzaakt onzekerheid die een relatie kan ondermijnen. Dit is vooral waar wanneer de oorsprong van dit alles zich in een gebroken en onderdrukte kindertijd bevindt. Wie deze dwangmatige angst koestert kan onopzettelijk zijn relatie beschadigen. Dit kan er voor zorgen dat de partner bevestigd ziet, wat hij al vermoedde. Anderzijds kan de relatie zo vernietigend worden dat de beide partners zichzelf gevangen zetten in een spiraal van ongemak en lijden.

Het is heel normaal om af en toe bang te zijn dat de relatie niet werkt. Maar als je in een onafgebroken situatie van wantrouwen en overgevoeligheid voor afwijzing leeft, dan veroorzaakt dit alleen onrust en onstabiliteit.

Het belang van de hechtingsband

In het eerste levensjaar bouwen we een emotionele band op met onze voornaamste verzorger. Deze band is bekend als hechting. Via deze relatie en het soort band dat we opbouwen, zal elk van ons een reeks emotionele vaardigheden verwerven. We zullen die in onze toekomstige interpersoonlijke relaties toepassen.

Wanneer die verbinding niet plaatsvindt, dan zal dit in de toekomst grote problemen veroorzaken. Want in dit geval kunnen onze lichamelijke en emotionele behoeften ons geconditioneerd hebben om onbeschermd, onzeker en wantrouwig op te groeien. Dit is één van de gevolgen die in de hechtingstheorie van Bowlby (zie verder) uitgelegd worden. Hij geeft een verklaring voor het diepe gevoel van verlating dat vele mensen ervaren, zelfs al zijn ze omringd door hun geliefden. Laten we een voorbeeld bekijken zodat we kunnen proberen om het beter te begrijpen.

De hongerige baby

Een baby heeft honger omdat hij al meerdere uren niet gegeten heeft. Heel zijn lichaam zegt hem dat hij honger heeft. Maar de enige instrumenten die hij ter beschikking heeft, zijn huilen en onrust. Zijn moeder is in dit geval de voornaamste verzorger. Ze vangt de signalen op die hij uitzendt en vertaalt ze in het feit dat hij honger heeft. Waarom? Omdat ze geleerd heeft de lichamelijke en emotionele behoeften van haar baby vast te stellen en ze te verlichten. Dit zal het fysiologische en emotionele evenwicht van de baby herstellen.

Wanneer de baby dit soort ervaringen voortdurend beleeft, zal hij altijd de lichamelijke nabijheid met zijn moeder zoeken. Hij vertrouwt dat zij in staat is om hem tot rust te brengen en hem zijn evenwicht te laten herwinnen. In zijn latere ontwikkeling zal het kind in staat zijn om schokkende ervaringen te verdragen alleen door te zien dat zijn moeder bij hem komt of zegt “ik ben snel terug.”

Dit is de reden dat je ook als volwassene rustig blijft, wanneer iets gelijksoortig jou overkomt. Je weet dat je binnen enkele uren je familielid, je partner of je vriend zal zien. Want je hersenen hebben jou geleerd dat het jou een rustig gevoel kan geven en dat dit een blijvende gewaarwording kan zijn.

Als de hersenen van een zuigeling nooit dat gevoel van rust of het geloof dat je na een slechte ervaring rust kan voelen, ervaren heeft, dan zullen ook de volwassenen hersenen dit niet voelen. Je zal je in een intieme relatie niet zeker voelen. Want je hebt niet geleerd waar je rust kan vinden.

Bovendien leiden de afwezigheid van contact en het gebrek aan zorg tot een hogere productie van adrenaline in de hersenen. Dit maakt ons vatbaar voor agressiever en impulsiever gedrag. Het maakt het ons ook moeilijk om onze emoties onder controle te houden.

De emotionele wonden van verlating bij koppels

Zoals we kunnen zien, zijn er wonden, zoals het gevoel van verlating. We zien ze niet maar toch liggen ze in ons diepste binnenste op de loer. Ze zijn in staat om vele delen van ons leven te bepalen. Vele situaties die we in onze kindertijd ervaren, laten een stempel op ons achter. Wanneer ze niet aangepakt worden, dan kunnen ze ons van binnen verscheuren, zonder dat wij het zelfs beseffen.

In zijn hechtingstheorie heeft Bowlby gesteld dat de emotionele banden die in de kindertijd gevormd worden, in de vorm van modellen blijven bestaan in de representatieve wereld van de volwassenen. Ook Hazan en Shave bevestigen dit feit in hun onderzoeken. Zij toonden aan dat volwassen gedrag in relaties zich vormt met de hulp van mentale percepties die in de relatie tussen het kind en zijn ouders ontstaan zijn.

Op deze manier kunnen we zien dat verlatingsangst in relaties zijn wortels heeft in de kindertijd. Het zijn geesten uit het verleden die terugkeren. Ze brengen al onze onzekerheden met zich mee. Ze proberen jou eraan te herinneren dat je het niet waard bent om liefde of een goede behandeling van andere mensen te krijgen. Meestal treden ze op omdat de hersenen een alarmsignaal ontvangen.

Emotionele hechting

Een woord, een plaats, een bepaald gedrag of herinneringen zijn genoeg om bij een persoon, die zich nooit volledig veilig of zeker kon voelen, een “alarmsituatie” te activeren. Van daaruit begint zich een volledige lawine van emoties en gedrag te vertonen. We vermelden er drie: instabiliteit, apathie en verdriet.

Bovendien ontwikkelt de persoon met verlatingsangst meestal een emotionele afhankelijkheid ten aanzien van zijn partner. Want ze zullen hun voortdurende goedkeuring nodig hebben. Als hun relatie giftig is, dan zullen ze totaal niet in staat zijn om de relatie te beëindigen of afstand te nemen. Het is net alsof ze niets zijn zonder de andere persoon. Ze zullen zelfs echt alles doen om ervoor te zorgen dat de relatie blijft bestaan. Alles, behalve het opnieuw openen van oude wonden.

In sommige gevallen veroorzaakt verlatingsangst een vorm van verslaving aan dit gebrek aan waarde en jezelf afwijzen. Ze voelen zich ongewenst en onzeker. Daarom moeten ze bevestigen dat hun identiteit er nog steeds is. Dat is ook de reden dat ze, wanneer ze echt bescherming en zekerheid vinden, het uiteindelijk zullen verwerpen of niet geloven. Dit alles is veroorzaakt door diep ingewortelde sporen van onbehandelde posttraumatische stress.

Verlatingsangst

Verlatingsangst is een heel diep emotioneel letsel, waarvan de wortels in de kindertijd liggen. Deze wond genezen houdt in dat je het verleden aanvaardt en vergeeft en het op die manier loslaat. Het is een ingewikkelde opdracht. Dit is vooral zo als de persoon zich niet bewust is van hoe hij door zijn vroegere ervaringen bepaald is. Dit is vaak erger geworden wegens verdedigingsmechanismen. Wat bedoeld was voor bescherming, blijkt achteraf toch niet zo ondoordringbaar.

In de meest complexe gevallen is het eigenlijk raadzaam om een deskundige te raadplegen. Want zij zullen je kunnen helpen en dan vooral bij de eerste belangrijke stappen. Een ander aspect waaraan je moet werken, is de eigenwaarde. Meestal is het gekraakt, zelfs gebroken. Jezelf leren te waarderen is essentieel om de valkuil van emotionele afhankelijkheid te breken. Bovendien zal het met een goed zelfvertrouwen veel gemakkelijker zijn om de emoties en de gedachten die verankerd zijn in je vroegere ervaringen, te besturen.

Onze emoties veranderen

Bij mensen met verlatingsangst komen emoties als woede, wrok, angst en verdriet heel vaak voor. Je moet dus leren om de intensiteit te verminderen en te ontcijferen wat ze echt betekenen. Wanneer je dit doet, zal je ze in iets positief kunnen veranderen.

Negatieve veronderstellingen en verwachtingen zijn ook elementen waarmee je rekening moet houden. Meestal zijn het onze gedachten die onze angsten beïnvloeden en verhogen. Ze maken ze veel groter dan nodig is. Als we bang zijn dat onze partner ons zal verlaten, dan zijn we ons meer bewust van hun gedrag en hun woorden. Vaak interpreteren we ze verkeerd om de angsten binnenin ons te bevestigen.

Zoals we kunnen zien, brengt de genezing van verlatingsangst een proces van opnieuw opbouwen met zich mee. Dit is dus een proces waarvoor tijd nodig is. We moeten leren om voorrang te geven aan het onthullen van onze angsten. Maar er is iets dat we niet mogen vergeten. In vele omstandigheden is wat we denken dat er om ons heen gebeurt, niets meer dan een projectie van wat zich binnen in onszelf afspeelt. Als je één van deze symptomen herkent dan moedigen we je aan om hulp en genezing te zoeken vóór het te laat is.