Een vijandige persoonlijkheid is gekoppeld aan meer cognitieve stoornissen

Kent u iemand die agressief en vijandig is? De wetenschap beweert nu dat dit soort persoonlijkheden een hoger risico hebben op het ontwikkelen van dementie. Het lijkt erop dat een brein dat wordt gedomineerd door woede nooit een gezond brein zal zijn. Lees hier meer.

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Valeria Sabater.

Laatste update: 27 december, 2022

Hoe zou je een vijandige persoonlijkheid definiëren? De meesten van ons hebben wel eens de pech gehad iemand te ontmoeten met zo’n gedragspatroon. Het is meestal het product van emotioneel wanbeheer, slechte reflectieve vaardigheden, en een lage tolerantie voor frustratie.

Wie dit persoonlijkheidsprofiel vertoont, krijgt uiteindelijk meestal psychische problemen door de druk die hun emotionele circuits op hun zenuwstelsel uitoefenen. In de regel zien ze alle situaties die ze tegenkomen als onaangenaam. Dit constante conflict met hun omgeving en met het leven zelf laat meestal meer dan één moeilijkheid op neurologisch niveau achter.

Tegenwoordig beweren deskundigen dat personen die hoog scoren op vijandigheid, cynisme en negativiteit een verhoogd risico lopen op cognitieve problemen en op dementie. Het lijkt erop dat deze problemen worden veroorzaakt door een slecht vermogen om met stress om te gaan.

Een vijandige persoonlijkheid en temperament beschadigen de hersenen

We weten dat dementie een ziekte is die bij iedereen kan voorkomen. Het doet dat ongeacht geslacht, sociale klasse, of dat we goede of slechte mensen zijn. Inderdaad, zulke harde realiteiten als Alzheimer discrimineren niet. Evenmin zijn ze te voorzien. Toch weten we dat er factoren zijn die de kans om aan deze aandoeningen te lijden kunnen vergroten.

In dezelfde lijn is het waarschijnlijker dat een adolescent die een vijandige persoonlijkheid vertoont en dit volhoudt tot hij volwassen is, zal lijden aan cognitieve stoornissen en ook dementie. Dit wordt verklaard in een studie (Engelse link) van Dr. Lenore J. Launer, lid van de American Academy of Neurology.

Tot voor kort waren dergelijke conclusies enigszins omstreden. Ze impliceren de veronderstelling dat onze manier van zijn en onze temperamenten samenhangen met een groter risico om aan bepaalde ziekten te lijden.

De studie van Dr. Launer heeft dit verband aangetoond. Zozeer zelfs dat in een steekproef van 3.126 25-jarigen degenen die een vijandige persoonlijkheid hadden, tegen hun 50e jaar last hadden van geheugenproblemen. Hoe wordt dit verschijnsel verklaard?

Stress en onderdrukte woede: vijanden voor de gezondheid van de hersenen

Wat ligt er achter de vijandige persoonlijkheid? In de regel zijn er meerdere variabelen verantwoordelijk voor dit gedragspatroon. Bijvoorbeeld genetica, sociaal leren en zelfs psychische stoornissen. Iets wat echter altijd duidelijk is bij deze individuen is slecht stressmanagement en gevoelens van permanente woede.

Deze slechte emotionele regulatie leidt tot toestanden van paranoia en depressieve stoornissen. Als een adolescent wordt opgevoed in een disfunctioneel gezin en een duidelijk vijandige sociale omgeving, is de kans groot dat hij een conflictueuze, uitdagende, cynische en zelfs gewelddadige persoonlijkheid ontwikkelt.

Deze chaotische dimensies vertalen zich in een toestand van permanente stress die het hersennetwerk verandert. De cortisolniveaus zijn altijd hoog. Dit heeft ernstige gevolgen voor gebieden als de prefrontale cortex of de hippocampus. Deze gebieden zijn namelijk gerelateerd aan het geheugen en de executieve functies.

Kan het individu met een vijandige persoonlijkheid veranderen?

Als we denken aan een individu met een vijandige persoonlijkheid, is het eerste wat in ons opkomt de behoefte om van hen weg te komen. In de regel brengen deze mensen inderdaad problemen en schade en laten ze een spoor van ongemak en onrust achter. Het is moeilijk om met hen te leven of te werken of ze zelfs als buren te hebben.

Het is echter een goed idee om ons af te vragen wat er gedaan kan worden om hen te helpen. Stel je bijvoorbeeld een adolescent voor die uit een ongunstige en problematische psychosociale context komt.

Welke mechanismen zouden ontwikkeld kunnen worden om hen een betere kwaliteit van leven te geven? Je kunt er immers niet omheen dat het vijandige individu gedoemd is tot eenzaamheid en sociaal ostracisme. Een feit dat het risico op ziekten en psychische stoornissen nog vergroot.

Zelfbewustzijn: de eerste stap naar het deactiveren van probleemgedrag

Een gevoel dat aan dit soort persoonlijkheid vreet is woede. In feite doet iedereen die zich door deze emotie laat meeslepen dat om een diepe pijn te kanaliseren en te verbergen.

Er kan sprake zijn van een verleden van misbruik, een situatie van verlating, of een voortdurende ervaring van falen en ook sociale onaangepastheid. Dit alles leidt tot gevoelens van ongemak en voortdurende woede. Maar daaronder ligt een wond.

De vijandige persoonlijkheid heeft psychologische therapie nodig om hen te helpen hun innerlijke wonden aan te pakken. De belangrijkste stap voor hen is dus het ontwikkelen van een adequaat zelfbewustzijn. Ze moeten leren contact te maken met hun interne behoeften en met de chaotische wirwar van hun emoties.

Anderzijds is het ook belangrijk om hen strategieën aan te reiken om hun impulsen te reguleren en stress te beheersen. Een gezond brein is een brein dat zelfbeheersing beheerst en zijn emoties begrijpt, zodat ze in zijn voordeel werken en het zich er niet door laat meeslepen.

Door deze vaardigheden en daarnaast diepgaand therapeutisch werk is het mogelijk deze kwetsende vijandigheid geleidelijk te verminderen.

We hebben allemaal, op een bepaalde manier, dezelfde kans om aan cognitieve stoornissen en dementie te lijden. Er zijn echter bepaalde factoren die het risico vergroten. Een daarvan is zonder twijfel de persoonlijkheid. Zorg er dus voor dat je voor je emoties zorgt, beoefen zelfbewustzijn, en reguleer die vraatzuchtige maar stille vijand; stress.