Een familiebijeenkomst is net als iemand worden die je niet langer bent

Familie is een prachtige schat die velen bezitten, maar jij bent niet jouw familie, noch de verwachtingen die zij van jou hebben.

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Valeria Sabater.

Laatste update: 10 februari, 2024

Soms kan een familiebijeenkomst je het gevoel geven iemand te zijn die je niet langer bent of die je nooit geweest bent. Voor je ouders ben je misschien nog steeds dat besluiteloze kind of die opstandige “tegensputterende” jongere. Het maakt niet uit dat je een onafhankelijke volwassene bent. Soms ben je voor je ouders nog steeds hetzelfde kind als twintig jaar geleden.

Mensen zeggen vaak dat er geen grotere storm is dan de stormen die bij klassieke familiebijeenkomsten veroorzaakt worden tijdens de vakantie of in de kerstperiode. Zoals je weet zijn er families in alle vormen en groottes. In sommige zijn harmonie, heel veel respect en een goed gevoel voor humor oppermachtig. Maar in andere families blijft wrok in deze starre disfunctionele banden prikken net als kleine doornen. Het zijn banden die elk familielid verstikken en onderdrukken.

Maar er is een fenomeen waarover weinig mensen praten. Tegenwoordig komt het vaak voor dat, als gevolg van de economische crisis, vele jongvolwassenen die eerst onafhankelijk waren, geen andere keuze hebben dan terug te keren naar hun ouderlijke thuis.

Vaak gebeurt het dat hierbij het gevoel van mislukking op carrièregebied nog bij het feit komt dat ze opnieuw een rol moeten aanvaarden die ze achtergelaten hadden. Het is bovendien soms een rol die de familiedynamiek zelf gecreëerd heeft. Het heeft dan weinig te maken met de persoon die ze nu zijn.

De familie en zijn onbewuste constructies

Voor onze ouders, ooms, tantes of grootouders blijft een deel van onze kindertijd nog steeds bestaan. Op één of andere manier ben je nog steeds het middelste kind. Je bent het kind dat de helft van zijn leven gewijd heeft aan het nabootsen van zijn oudere broer en jaloers was op de voordelen voor het jongere kind. Je kan zelfs herinneringen hebben aan wat mensen gewoonlijk jouw “slechte karakter” noemen. Want je was vaak te uitdagend, oncontroleerbaar en onhandelbaar.

Maar in werkelijkheid is dat temperament misschien wat je gemaakt heeft tot wie je nu bent. Proactief, creatief, dynamisch… allemaal karaktertrekken die je heel veel tevredenheid verschaffen. Het zijn kenmerken die jij gewend was om als negatief te bestempelen als gevolg van de voortdurende opmerkingen van je ouders. Het zijn ook die commentaren die jou aangespoord hebben om te veranderen, om te “verbeteren”, tot je beetje bij beetje ontdekte dat je het niet op die manier hoefde te doen. Want het waren geen tekortkomingen maar authentieke deugden.

Maar wat erg vaak gebeurt, is dat het wanneer je terug naar huis verhuist of naar een familiebijeenkomst gaat lastig kan zijn. Je zegt of doet gewoon maar iets. Dat is dan al genoeg om de oude uitspraken te horen. “Zie hoe koppig en onhandelbaar jij bent. Zo’n slecht karakter! Waar heb je dat toch vandaan?”

Bij een familiebijeenkomst is het heden niet langer van belang

Bijna zonder te weten hoe het gebeurt, verzink je tijdens een familiebijeenkomst terug in je oude rol, de rol van het opstandige of brave kind. Je verwezenlijkingen in het heden tellen niet mee. Hoe trots je misschien op jezelf bent, is van geen belang. Want in vele families bestaat een onbewuste neiging om de familieleden terug in hun vroegere rollen te duwen. Ze plaatsen hen in die positie die de ouders opgebouwd en gevormd hebben.

Dit soort fenomeen komt heel vaak voor. Er is eigenlijk ook een heel interessante verklaring voor. De universiteit van Illinois legt uit dat bijna niets binnen een familiesysteem op een onafhankelijke manier functioneert.

Dit is ongetwijfeld een heel ingewikkelde situatie als je terug naar je thuis moet verhuizen als gevolg van persoonlijke of financiële problemen.

Je moet met je familie omgaan als de volwassene die je nu bent

Soms is het voldoende om gewoon de drempel van het ouderlijke huis over te stappen om het gevoel te hebben dat je terug in de tijd gereisd bent. Dat gevoel is soms aangenaam… zelfs troostend. Maar voor vele mensen houdt het in dat ze in onopgeloste conflicten moeten graven. Ze krijgen dan weer te maken met verschillen die afstanden zo breed als volledige oceanen gecreëerd hebben. Soms houdt het ook in dat je nog eens opnieuw een rol op je moet nemen die je in het verleden achtergelaten had.

• Probeer om niet in deze “valkuilen” te trappen. De beste manier om bij een familiebijeenkomst terug te gaan naar deze familiekern is door te zijn wie je nu bent: een volwassen persoon. Wees de volwassene die je bent, met alle mijlpalen die je in het echte leven ervaren hebt. Behoud al je lessen, deugden en sterktes.
• Dit is de manier waarop je met die vooroordelen moet omgaan. Je zal zelfs de confrontatie met die archetypes aankunnen, die je ouders gevormd hebben. Louis is een atleet. Carmen is de rebel. Alberto is het kind dat op school gepest werd en die de anderen moesten beschermen.
• Maar het is mogelijk dat Louis zijn hele leven in het geheim gedichten schreef en nu een boekenwinkel wil openen. Misschien was Carmen helemaal niet zo opstandig en was ze het grootste deel van haar jeugd gewoon kwaad. Het is zelfs mogelijk dat Alberto, het magere kind dat gewend was gepest te worden, nu zijn getuigschriften verwerft om als agent te werken.

Zorg dat je familie jou aanvaardt zoals je nu bent

De persoon die je in het verleden was of die anderen dachten dat je was, heeft heel weinig te maken met wie je nu bent. En dat is iets dat de mensen rond jou moeten aanvaarden. Het is jouw taak om hen dit feit te laten zien en op te merken. Want zo probeer je de rol die de familie van jou verwacht, niet opnieuw op te nemen. Op die manier zal je erin slagen om de patronen uit het verleden te veranderen. Die patronen lijken alleen maar ontevredenheid te veroorzaken.