Drie grote morele dilemma’s om over na te denken
Morele dilemma’s zijn paradoxale situaties waarbij er een tegenstrijdigheid is tussen waarden. In deze scenario’s zullen de acties van een individu op de een of andere manier altijd schade veroorzaken. Wat men moet evalueren, is welke optie minder schade veroorzaakt en/of welke alternatieven een grotere ethische samenhang hebben.
Een van de bekendste dilemma’s is het treindilemma. Daarin rijdt een trein op volle snelheid. Tijdens de reis realiseer je je dat er vijf mensen aan de rails vastgebonden zijn. Er bestaat echter de mogelijkheid om op een knop te drukken om de route te wijzigen. De val hier is dat er ook iemand op de andere weg vastzit.
In dit geval is het dilemma afhankelijk van wat je moet doen. De discussie hier is of het moreel gezien beter is om de trein zijn beloop te laten en vijf mensen te doden, of opzettelijk te besluiten om de andere persoon die op de andere weg vastzit te doden.
Als alles normaal zou verlopen, dan zou die persoon niet sterven. Maar degene die besluit om op de knop te drukken zou ervoor zorgen dat deze persoon zijn leven zou verliezen.
Uit deze hypothetische situatie zijn nog een reeks morele dilemma’s ontstaan. Enkele van de bekendste zijn de man op het dak, de lusweg en de man in de tuin. Laten we daarom eens kijken waar deze dilemma’s over gaan.
Drie grote morele dilemma’s
1. De man op het dak
‘De man op het dak’ is één van de morele dilemma’s die zijn afgeleid van het treindilemma. De situatie lijkt er veel op. Er rijdt namelijk een trein richting vijf mensen die aan de rails vastzitten. In dit geval is er echter de optie om gewicht voor de trein te gooien, om zo de trein te laten stoppen voordat het de mensen bereikt die vastgebonden zitten.
De enige mogelijkheid is dat er een zwaarlijvige man aan de kant van de weg staat. Als hij voor de trein getrokken zou worden, zou hij deze kunnen stoppen en voorkomen dat de andere vijf mensen sterven. Wat moet er gedaan worden? Het verschil hier is dat je een actieve taak moet uitvoeren die opzettelijk het leven van iemand zal beëindigen.
Utilitaire ethiek geeft aan dat de bepalende factor het aantal slachtoffers is, wat zou betekenen dat het de moeite waard is om een leven op te offeren om er vijf mee te redden. Humanistische ethiek wijst echter in een andere richting.
De man die naast de weg staat maakt namelijk volledig gebruik van zijn rechten. Een daarvan is het recht om te leven en daarom niet als middel te dienen om anderen te redden.
2. De lusweg, een van de grote morele dilemma’s
In het kader van morele dilemma’s lijkt ‘de lusweg’ heel veel op het dilemma waar we zojuist over hebben gesproken. Wat er in dit geval gebeurt, is dat er een lusvormig pad is. Met andere woorden, het pad loopt in een cirkel. Wat je ook doet, je keert altijd terug naar het startpunt.
In dit geval zijn er vijf mensen aan de rails vastgebonden. Het is mogelijk om de trein te bedienen om een andere route te nemen, maar op die route zit er een man vastgebonden. Hij is vrij stevig en zou de trein kunnen stoppen voordat deze een lus maakt en de andere vijf slachtoffers bereikt. Wat zou je doen?
Het klassieke treindilemma stelt dat er maar twee paden zijn: of het één of het andere. Eén van beide kan niet worden vermeden. In het geval van de lus is er een kleine wijziging, die een meer doordachte beslissing impliceert. In dit geval zou iemand opzettelijk worden gebruikt als een obstakel om vijf mensen te redden.
3. De man in de tuin
De derde van de morele dilemma’s die we in dit artikel willen noemen, is ‘de man in de tuin.’ In dit geval is de situatie hetzelfde als de originele situatie. Echter, de enige manier om de trein om te leiden is door deze te laten ontsporen. Als gevolg hiervan zou de trein in een afgrond vallen en eindigen in een tuin, waar een man in zijn hangmat ligt te rusten.
Dit betekent dat als je besluit voor deze omleiding te kiezen, de persoon die uiteindelijk sterft iemand is die niets met de situatie te maken heeft en die het slachtoffer wordt van een volledig externe beslissing.
De valstrik van al deze morele dilemma’s is tegenstrijdigheid. Je doet iets goeds voor een groter aantal mensen of je onderneemt actie die indruist tegen essentiële rechten.
Een studie uitgevoerd door Guy Kahane van de Oxford Universiteit in het Verenigd Koninkrijk gaf aan dat mensen die geen probleem hebben om iemand ernstig te schaden om andere mensen te redden, antisociaal zijn.
Daarnaast kwam de studie ook tot de conclusie dat deze mensen minder voorzichtig zijn in de omgang met anderen en dat het ze niet kan schelen als ze anderen schade toe brengen.
Alle siterte kilder ble grundig gjennomgått av teamet vårt for å sikre deres kvalitet, pålitelighet, aktualitet og validitet. Bibliografien i denne artikkelen ble betraktet som pålitelig og av akademisk eller vitenskapelig nøyaktighet.
Xibeca, G. (1995). Los dilemas morales. Un método para la educación en valores. Orientación, tutoría y psicopedagogía, 91.