De relatie tussen slaap en chronische pijn

Chronische pijn is een aandoening die miljoenen mensen over de hele wereld treft en een negatief effect heeft op veel aspecten van hun leven, waaronder slaap.

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Montse Armero.

Laatste update: 27 december, 2022

In het artikel van vandaag gaan we het hebben over de relatie tussen slaap en chronische pijn. Chronische pijn treft bijvoorbeeld ongeveer 25% van de bevolking in Spanje.

In een onderzoek onder 5.000 deelnemers gaf 43% aan pijn te hebben ervaren in de afgelopen week, vooral in de benen, rug of hoofd. Van hen zei ongeveer 54% dat ze last hadden van langdurig, chronisch ongemak dat een aanzienlijke negatieve invloed op hun leven had.

De meest voorkomende oorzaken van chronische pijn zijn artritis, reuma en migraine. Meer dan 60% van de patiënten zei dat ze pijnstillers gebruiken om met hun pijn om te gaan. Deze medicijnen kunnen bij langdurig gebruik echter veel verschillende bijwerkingen hebben, inclusief aandoeningen die de pijn nog erger kunnen maken.

De effecten van chronische pijn

Als je aan chronische pijn lijdt, weet je welke negatieve invloed dit kan hebben op het leven van mensen. De hele tijd fysieke pijn hebben, veroorzaakt ook aanzienlijke psychische problemen. Enkele van de dingen waar chronische pijn het meest beïnvloedt zijn de volgende:

• Slaap
• Sociaal leven
• Cognitieve vaardigheden
• Fysieke activiteit
• Werkprestaties
• Diverse dagelijkse activiteiten (winkelen, koken, autorijden, schrijven, enzovoort)

Chronische pijn leidt ook tot een hoger risico op psychische stoornissen zoals angst en depressie. Helaas kan dit soort langdurige pijn ook leiden tot chronische stress.

Slaap en chronische pijn

De slaapkwaliteit van een patiënt wordt beschouwd als een fundamentele variabele om te bepalen of een behandelingsstrategie voor chronische pijn werkt of niet.

Ongeveer 50 tot 70 procent van de patiënten met matige of intense chronische pijn heeft te maken met een of andere slaapstoornis. Dit geldt vooral voor oudere volwassenen. De meestvoorkomende aandoeningen zijn de volgende:

• Moeite om in slaap te vallen.
• Midden in de nacht wakker worden door de pijn.
• Niet-rustgevende slaap.
• Slaperigheid overdag.

Pijn maakt het voor deze patiënten dus erg moeilijk om een goede nachtrust te krijgen. Dit veroorzaakt op zijn beurt hyperalgesie, wat een verhoogde perceptie voor pijn is. Gevoeliger zijn voor pijn maakt het vervolgens moeilijker om te slapen. Dit veroorzaakt uiteindelijk een vicieuze cirkel die moeilijk te doorbreken is.

Hoe pijnstillers de slaap beïnvloeden

Farmaceutische medicijnen die worden voorgeschreven voor chronische pijn kunnen helpen bij de symptomen, maar ze hebben ook invloed op de slaapkwaliteit. Hier zijn enkele van de meest gebruikte:

Niet-steroïde anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAID’s)

Dit zijn enkele van de meest gebruikte pijnstillers voor volwassenen. Ze verminderen niet alleen ontstekingen, maar verlagen ook koorts, zwelling en roodheid. Artsen schrijven ze voor bij chronische gezondheidsproblemen zoals artritis of lupus.

Helaas verminderen NSAID’s ook de slaapefficiëntie en verhogen ze het ’s nachts wakker worden. Dit zijn de drie belangrijkste redenen waarom dat kan gebeuren:

• Een afname van de productie van prostaglandinen.
• Ze verstoren de afgifte van melatonine.
• Maagirritatie door langdurig gebruik.

Opioïden

Dit is alleen een veilige optie onder strikt toezicht van een arts voor een korte periode. Langdurig gebruik veroorzaakt namelijk afhankelijkheid. Als je ze niet correct inneemt, kun je een overdosis krijgen en zelfs overlijden.

Daarom schrijven artsen ze zorgvuldig voor. Opioïden verminderen de REM-slaap en de slaapcyclus met de langzame golven (Engelse link). Beide zijn echter essentieel voor de juiste fysiologische ontwikkeling van de slaapcycli.

Corticoïden

Artsen schrijven corticoïden voornamelijk voor om ontstekingen te verminderen bij aandoeningen zoals artritis, astma, lupus, multiple sclerose en bepaalde soorten kanker.

Langdurig gebruik kan onder andere de botten verzwakken of cataract veroorzaken. Daarom schrijven artsen ze meestal maar voor een korte tijd voor.

Hoe beïnvloeden ze de slaap? Hoge doses werken net als opioïden. Ze verminderen snelle oogbewegingen en langzame slaapgolven.

Slaap en chronische pijn: conclusies

Wetenschappelijke literatuur wijst op een directe relatie tussen chronische pijn en slaapstoornissen. Pijn maakt een goede nachtrust moeilijk en slaapgebrek verhoogt de pijnperceptie.

Het is belangrijk om te onthouden dat meerdere factoren de slaap beïnvloeden. Leeftijd speelt een belangrijke rol, evenals de medicijnen die je gebruikt. Het is echter belangrijk om andere gerelateerde pathologieën of externe omstandigheden die een goede nachtrust in de weg staan en de gevoeligheid voor pijn verhogen, niet uit te sluiten.

Als je pijnstillers gebruikt voor chronische pijn, is het een goed idee om geneesmiddelen met versnelde afgifte te vervangen door geneesmiddelen met verlengde afgifte. Studies tonen aan (Spaanse link) dat de laatste de incidentie van slaapstoornissen geassocieerd met pijnstillers kan verminderen.