De relatie tussen kunstmatig nachtlicht en depressie

Straatverlichting, neonlichten, led-lampen, mobiele telefoons, tablets, computers en televisies... Blootstelling aan dit soort lichten 's nachts verandert onze circadiane ritmes en beïnvloedt onze stemmingen.
De relatie tussen kunstmatig nachtlicht en depressie
Valeria Sabater

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Valeria Sabater.

Laatste update: 27 december, 2022

Het is bekend dat lichtvervuiling in steden vaak slapeloosheid veroorzaakt, om nog maar te zwijgen van de duidelijke milieu-impact. Ook lijkt de afgelopen jaren de directe relatie tussen kunstmatig nachtlicht en depressie duidelijk. Sterker nog, LED-lampen, schermen van mobiele telefoons, computers en televisies, enz. worden serieuze vijanden van onze geestelijke gezondheid.

Toen elektrisch licht verscheen, verving de wereld gas door elektriciteit en werden de nachten gevuld met licht. Er begonnen echter ook andere veranderingen plaats te vinden. Zo namen de nachtelijke banen toe en begonnen fabrieken zonder onderbreking te werken.

Met de overheersing van kunstlicht begonnen onze biologische ritmes te veranderen, net als die van dieren, vooral vogels en insecten. Daarom was een direct gevolg van de vooruitgang de toename van slapeloosheid in de bevolking en veranderingen in de stemming. Ook de biodiversiteit is aangetast.

We hebben ons psychologisch aangepast aan kunstlicht ‘s nachts. Wat we ons echter meestal niet realiseren, is dat we ons biologisch niet hebben aangepast, en de gevolgen zijn talrijk.

Vrouw in bed die naar mobiel kijkt die de impact tussen kunstmatig nachtlicht en depressie voorstelt

De relatie tussen kunstmatig nachtlicht en depressie

In de afgelopen 130 jaar zijn we aangepast aan een leven dat wordt gemedieerd door elektrisch licht. We zouden zelfs kunnen grappen dat alleen plattelandsmensen leven op een manier die is aangepast aan het ritme van de natuur en ook aan onze biologie. Omdat, in werkelijkheid, de meesten van ons ons leven volledig verkeerd afstemmen op het gedrag van de zonnecyclus.

Hoewel sommigen van ons zichzelf misschien willen definiëren als nachtbrakers, is de waarheid dat we wezens van licht zijn. We worden inderdaad geregeerd door circadiaanse ritmes waarin volledige duisternis nodig is gedurende bepaalde delen van de dag, zodat ons lichaam belangrijke hormonale taken kan uitvoeren.

In feite verandert het vervangen van kunstlicht door duisternis ons biologische ritme volledig. Het moderne leven is echter zo geconstrueerd dat we ‘s nachts werken en ook een deel van onze vrije tijd besteden aan deze donkere uren. Toch betalen we soms, bijna zonder het te beseffen, een stille prijs voor deze manier van bestaan.

Kunstmatig nachtlicht verandert onze hersenstructuren

Neurowetenschappers van de Ohio State University (Verenigde Staten) hebben interessant onderzoek gedaan naar dit onderwerp. Ze voerden experimenten uit in een laboratorium met muizen. Ze ontdekten dat blootstelling aan kunstlicht de aanmaak van melatonine bij de muizen verminderde. In feite maakte het ontbreken van dit multifunctionele hormoon de dieren lusteloos en verzwakt.

De onderzoekers zagen ook een drastische afname van de grootte van de hippocampus bij de muizen. Dit voorval houdt direct verband met depressieve stoornissen. Bovendien begonnen de muizen een hoger niveau van een specifiek eiwit te produceren dat geassocieerd is met tumornecrose. Daarom ontdekten ze niet alleen de relatie tussen kunstmatig nachtlicht en depressie, maar ook andere associaties.

Het blauwe licht van onze apparaten

Het is niet hetzelfde om onze elektronische apparaten overdag te gebruiken als ‘s nachts. Idealiter zouden we, zodra de avond valt, alle technologie opzij moeten zetten, of het nu mobiele telefoons, laptops of tablets zijn. Op deze manier zouden onze hersenen niet lijden onder de impact van het blauwe licht van deze apparaten, dat ‘s nachts een schadelijker effect heeft.

Ons netvlies bevat een fotopigment, melanopsine genaamd, dat bijzonder gevoelig is voor golven van blauw licht. Overstimulatie heeft een ernstige impact op ons circadiaanse ritme. Het verandert ook onze productie van melatonine. Dit werd uitgelegd in een Studie (Engelse link) gepubliceerd in het tijdschrift Nature.

De hyperactivering van melanopsine heeft ook andere effecten. Het activeert neuralgische netwerken van de thalamus die uiteindelijk ook gebieden van de prefrontale cortex, de hippocampus en de amygdala veranderen. Dit alles verandert onze stemming, wat leidt tot ernstige depressieve stoornissen.

Vrouw met hoofdpijn op haar mobiel

Hoe de impact van kunstlicht op de gezondheid te verminderen?

We weten dat kunstmatig nachtlicht en depressie direct gerelateerd zijn. Wat echter ook duidelijk is, is dat we ons nu niet volledig kunnen aanpassen aan de cycli van zonlicht. De moderne wereld kan het zich inderdaad niet voorstellen dat naar bed gaan als de zon ondergaat en bij zonsopgang opstaan.

Daarom blijven we nachtdiensten draaien en gaan we tussen 23.00 uur en middernacht naar bed. Wat kunnen we echter doen om de impact van kunstlicht op onze stemming te verminderen? Hier zijn een paar tips:

Zacht licht

Veel steden gebruiken lampen die een licht met een langere gele golflengte produceren. Deze hebben niet zoveel invloed op melanopsine.

Amberkleurige lichten

Amberkleurige lampen zijn niet schadelijk voor insecten, vogels of mensen en verminderen lichtvervuiling.

Blauwlichtfilters en instellingen op onze schermen

Momenteel stellen veel van onze apparaten ons in staat om de helderheid aan te passen en zelfs het nachtlichtfilter toe te passen om de schade die blauw licht ons veroorzaakt te voorkomen.

Verminder (indien mogelijk) blootstelling ‘s avonds

Idealiter moeten we minstens twee uur voordat we gaan slapen al onze elektronische apparaten uitschakelen. Onze hersenen zouden het zeker waarderen. Omdat we een adequate productie van melatonine nodig hebben. We zouden ook beter slapen. Dit zijn kleine acties die, hoewel ze misschien een beetje ongemakkelijk zijn, gezien onze levensstijl, direct ons welzijn zullen verhogen.


Alle siterte kilder ble grundig gjennomgått av teamet vårt for å sikre deres kvalitet, pålitelighet, aktualitet og validitet. Bibliografien i denne artikkelen ble betraktet som pålitelig og av akademisk eller vitenskapelig nøyaktighet.


  • Bedrosian, T. A., & Nelson, R. J. (2017). Timing of light exposure affects mood and brain circuits. Translational psychiatry7(1), e1017. https://doi.org/10.1038/tp.2016.262
  • Bedrosian, T., Nelson, R. Influence of the modern light environment on mood. Mol Psychiatry 18, 751–757 (2013). https://doi.org/10.1038/mp.2013.70
  • Brown, M. J., & Jacobs, D. E. (2011). Residential light and risk for depression and falls: results from the LARES study of eight European cities. Public health reports (Washington, D.C. : 1974)126 Suppl 1(Suppl 1), 131–140. https://doi.org/10.1177/00333549111260S117

Deze tekst wordt alleen voor informatieve doeleinden aangeboden en vervangt niet het consult bij een professional. Bij twijfel, raadpleeg uw specialist.