De psychopathie-checklist van Robert Hare

Robert Hare is een van de grootste experts in psychopathische persoonlijkheidsstoornis en crimineel gedrag. Zijn psychopathie-checklist, ook bekend als PCL-R, is het belangrijkste hulpmiddel, niet alleen om psychopaten te detecteren, maar ook om hun gewelddadige neiging te beoordelen.

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Valeria Sabater.

Laatste update: 03 oktober, 2022

De psychopathie-checklist, of PCL-R, is een internationaal referentie-instrument om de aanwezigheid van psychopathie bij een individu te identificeren. Onderzoekers gebruiken het vooral in gevangenissen, maar het is ook nuttig op klinisch en forensisch gebied.

Het is een betrouwbare en legitieme test, die onder meer interessante informatie kan verschaffen over affectieve en interpersoonlijke aspecten en gedragsproblemen.

Dit is misschien wel een van de meest interessante klinische hulpmiddelen vanwege de persoon die het heeft ontworpen. De maker, Robert Hare, is doctor in de psychologie en hoogleraar.

Tot nu toe staat hij nog steeds als de referentie op het gebied van criminele studies. Zijn werken op het gebied van psychopathologie en psychofysiologie zijn uitzonderlijk.

Toen hij dit instrument creëerde, probeerde hij een hulpbron te ontwikkelen die waardevolle informatie kon bieden over degenen die veroordeeld zijn voor het plegen van gewelddadige misdrijven.

Het duurde vervolgens niet lang voordat het succesvol werd vanwege twee dingen. Allereerst was het heel eenvoudig en gemakkelijk toe te passen. Er zijn 20 items (vragen) waarmee de beoordelaar het profiel van het individu kan vergelijken met dat van een prototypische psychopaat.

De tweede reden waarom de psychopathie-checklist van Robert Hare zo werd geaccepteerd, is omdat deze verder dan alleen de criminele bevolking gebruikt zou kunnen worden.

In een klinische setting begon men het daarom te zien als een eenvoudig en valide hulpmiddel om mogelijke gewelddadige neigingen te evalueren, evenals seksuele agressiviteit bij mannen, vrouwen en adolescenten.

Met andere woorden, het was in staat om in te schatten (met een redelijke foutdrempel) hoe waarschijnlijk het was dat een bepaald persoon een criminele daad zou plegen. Laten we hier wat verder op ingaan.

De psychopathie-checklist: doel, toepassing en betrouwbaarheid

Een van de beste boeken over psychopathische persoonlijkheid is Without Conscience: The Disturbing World of the Psychopaths Among Us (Nederlandse versie: Gewetenloos, De wereld van de Psychopaat), geschreven door Robert Hare en gepubliceerd in 2003.

In dit boek beschrijft de auteur zijn uitgebreide ervaring op dit gebied. Het verhaal van dit boek begint in de tijd dat hij student was. Destijds voerde hij zijn praktijken uit in gevangenissen, waardoor hij zeer geïnteresseerd raakte in de criminele wereld.

Hare zegt in zijn boek dat psychopaten (in tegenstelling tot sociopaten) niet worden gemaakt maar worden geboren. Misschien is het daarom dat hij het nodig vond om een instrument te ontwikkelen om de onderliggende factoren te evalueren die volgens hem aanwezig zijn in ongeveer 1% van de bevolking.

De psychopathie-checklist kwam daarom voort uit zijn praktische ervaring, studies, interviews en forensische gevallen.

Wat evalueert de psychopathie checklist?

De psychopathie-checklist of de PCL-R wordt gebruikt om de aanwezigheid of afwezigheid van psychopathische kenmerken bij een individu te beoordelen voor klinische, juridische of onderzoeksdoeleinden.

Deze test werd in de jaren negentig gemaakt en was aanvankelijk effectief bij het beoordelen van iemands psychopathische neigingen. Beetje bij beetje besloten Hare en zijn team van onderzoekers echter om alles nog eens nader te bekijken.

De reden hiervoor was te wijten aan een terugkerend feit: de meerderheid van de psychopaten herhaalt hun gewelddadige handelingen. Daarom ontstond de ontwikkeling van de huidige PCL-R, zodat onderzoekers het potentiële risico kunnen zien of een veroordeelde terugvalt en zijn eerdere acties herhaalt.

Hoe experts dit instrument toepassen

Er zijn 20 items in de checklist. Het is als het ware een evaluatieschaal. Met andere woorden, het wordt toegepast via een semi-gestructureerd interview waarbij de expert elke vraag met tussen 0 en 2 punten moet beoordelen. We moeten daarbij opmerken dat het resultaat van deze evaluatie niet alleen begint met het interview.

Er zijn namelijk andere belangrijke factoren waar de onderzoeker rekening mee moet houden. Denk bijvoorbeeld aan dingen zoals het strafblad van de persoon in kwestie, rapporten van experts, werk- en familiegeschiedenis, procesverslagen en beoordelingen door anderen.

Laten we de dimensies eens bekijken die met de psychopathie-checklist beoordeeld worden:

• Praatzucht/Oppervlakkige charme
• Egocentrisme/Groot gevoel van eigenwaarde
• Behoefte aan stimulatie / Neiging tot verveling
• Pathologisch liegen
• Sluw/Manipulatief
• Gebrek aan spijt en schuldgevoel
• Emotioneel oppervlakkig
• Harteloos/Gebrek aan empathie
• Parasitaire levensstijl
• Gebrek aan controle over gedrag
• Losbandig seksueel gedrag
• Vroege gedragsproblemen
• Gebrek aan realistische langetermijndoelen
• Impulsiviteit
• Onverantwoordelijkheid
• Onvermogen om verantwoordelijkheid te nemen voor eigen acties
• Verschillende korte huwelijkse relaties
• Jeugdcriminaliteit
• Intrekking van voorwaardelijke vrijlating
• Criminele veelzijdigheid

Door interviews en de analyse van verschillende rapporten zijn onderzoekers tot de conclusie gekomen dat het voltooien van deze test ongeveer anderhalf uur duurt.

De verkregen resultaten zullen vervolgens bepalen of het individu psychopathische neigingen heeft of niet. Daarnaast bepalen ze de betekenis ervan en de mogelijkheid dat ze gewelddadige handelingen zullen plegen (of opnieuw gaan plegen als ze dit al deden).

Betrouwbaarheid en geldigheid van de psychopathie-checklist

Robert Hare wijst erop dat het met deze test ook mogelijk is om het soort psychopaat te zien waarmee we te maken hebben. Het is ook belangrijk om erop te wijzen dat niet alle psychopaten moorden of gewelddadige handelingen verrichten.

Velen van hen worden alleen gedefinieerd door een manipulatieve en narcistische persoonlijkheid, die zowel coëxistentie als identificatie belemmert.

Als we ons nu afvragen wat de betrouwbaarheid van de psychopathie checklist is, moeten we de analyses van de afgelopen jaren vermelden. De gegevens vertonen altijd een hoge consistentie, validiteit en betrouwbaarheid.

Laten we bijvoorbeeld het onderzoek aan de Carleton Universiteit in Ottawa, Canada eens vermelden. In deze studie heeft dr. Kristopher J. Brazil nogmaals het nut aangetoond op forensisch, klinisch en onderzoeksgebied.

Zonder twijfel is dit een zeer interessant instrument. Robert Hare is inmiddels 85 jaar oud en is nog steeds een van de grote experts op het gebied van psychopathie en crimineel gedrag.