De nagebootste stoornis: wanneer iemand de rol van patiënt speelt
Het voornaamste kenmerk van een nagebootste stoornis is dat een persoon psychologische of lichamelijke symptomen verzint of ze opzettelijk veroorzaakt. Artsen stellen deze diagnose aan de hand van een eenvoudige rechtstreekse observatie of door middel vaneen proces van eliminatie. In vele gevallen is het echter nog steeds omstreden. Het is immers onmogelijk om volledig uit te sluiten dat de patiënt werkelijk niet heeft waarop zijn symptomen wijzen.
Mensen verzinnen symptomen zodat ze de rol van patiënt kunnen spelen. Ze proberen echter niet om daar iets uit te halen. Dat is wat deze stoornis onderscheidt van simuleren of doen alsof. Simulanten veroorzaken ook opzettelijk hun symptomen. Wanneer je de omstandigheden kent, is het echter gemakkelijk om hun doelstelling te zien.
Een simulant kan bijvoorbeeld doen alsof hij ziek is om een afspraak bij de rechtbank te ontlopen. Een ander voorbeeld is een man die doet alsof hij ziek is zodat hij aan de dienstplicht kan ontsnappen. Iemand in een psychiatrisch ziekenhuis kan bijvoorbeeld ook doen alsof zijn gezondheid achteruitgaat. Het doel is dan om te vermijden dat hij naar een minder gewenste situatie moet verhuizen. Ook dit is simuleren.
Mensen met een nagebootste stoornis hebben daarentegen de psychologische behoefte om de rol van patiënt op te nemen. Hier zijn externe drijfveren afwezig. Het steekt dus schril af bij simuleren.
De diagnose nagebootste stoornis houdt per definitie altijd een zekere mate van psychopathologie in. In de geest van de patiënt is er dus iets niet juist. Als een persoon een nagebootste stoornis heeft, dan sluit dat de mogelijk van andere lichamelijke of psychologische symptomen uit. Het is dus zonder meer een lastig probleem.
Klinische criteria om de diagnose nagebootste stoornis te stellen
De Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM-4) lijst geeft de volgende criteria op voor psychologen en psychiaters om de diagnose van een nagebootste stoornis te stellen:
A. Doen alsof of met opzet lichamelijke of psychologische symptomen creëren.
B. De persoon wil de rol van patiënt op zich nemen.
C. De afwezigheid van externe drijfveren voor het gedrag (voorbeelden van drijfveren achter simuleren: economisch voordeel, wettelijke verantwoordelijkheid vermijden, lichamelijk welzijn verbeteren, enzovoort).
De DSM-4 maakt ook de volgende indeling voor nagebootste stoornissen:
- Nagebootste stoornissen met overwegend psychologische tekenen en symptomen. De overheersende signalen en symptomen in het klinische profiel zijn psychologisch.
- Nagebootste stoornissen met overwegend lichamelijke tekenen en symptomen. De signalen en symptomen die overheersen in het klinische profiel, zijn lichamelijk.
- Nagebootste stoornissen met psychologische en lichamelijke tekenen en symptomen. Geen van de twee types symptomen overheersen op de andere.
De nagebootste stoornis
We hebben het eerder al gezegd. Het bepalende kenmerk van de nagebootste stoornis is het opzettelijk veroorzaken van lichamelijke of psychologische signalen en symptomen. De patiënt kan de symptomen verzinnen (een voorbeeld: de patiënt klaagt over maagpijn zonder dat hij eigenlijk maagpijn heeft). Ze kunnen ook hun symptomen vervalsen. Sommige patiënten hebben bijvoorbeeld abcessen gecreëerd door speeksel onder hun huid in te spuiten.
De symptomen kunnen ook een overdrijving of verscherping zijn van een lichamelijke stoornis die eerder al bestond (een voorbeeld: een patiënt met een geschiedenis van geestesziekte doet alsof hij wanen heeft). De symptomen kunnen eveneens een combinatie of een variatie zijn van alles wat we hier beschreven hebben.
Welke kenmerken hebben mensen met een nagebootste stoornis?
Mensen met een nagebootste stoornis leggen hun verhaal meestal op een dramatische manier uit. Als je hen dan meer details vraagt, zijn hun antwoorden vaag en onsamenhangend. Ze laten zich ook vaak meeslepen door leugens die snel uit de hand lopen. Hun leugens zijn pathologisch. De bedoeling is de aandacht te krijgen van de persoon die de vragen stelt. De patiënt liegt over zijn verhaal en over de symptomen.
Vaak weten individuen met een nagebootste stoornis veel over de terminologie uit de geneeskunde. Ze hebben ook een uitgebreide kennis over hoe ziekenhuizen werken. Meestal klagen ze over pijn en vragen ze pijnstillers. Wanneer de arts er niet in slaagt een lichamelijk probleem te vinden, dan beginnen ze over andere dingen te klagen. Ze verzinnen dan nieuwe nagebootste symptomen.
Individuen die aan een nagebootste stoornis lijden, ondergaan vaak talrijke onderzoeken en ingrepen. Bovendien hebben ze meestal niet veel bezoek wanneer ze in het ziekenhuis verblijven.
Op het moment dat ze beseffen dat anderen weten dat ze doen alsof, ontkennen ze het of verlaten ze het ziekenhuis. Ze kunnen eigenlijk zelfs tegen het medische advies in weggaan. Meestal zullen ze nog diezelfde dag in een andere ziekenhuis worden opgenomen.
De nagebootste stoornis met psychologische signalen en symptomen
Dit subtype van de nagebootste stoornis heeft een klinisch profiel met overwegend signalen en symptomen die psychologisch zijn. De voornaamste symptomen bestaan in het opzettelijk verzinnen of voorwenden van psychologische symptomen.
De symptomen doen een geestesziekte vermoeden. Het ogenschijnlijke doel van het individu is de rol van patiënt opnemen. Er is niets in hun leven dat erop wijst dat ze hun “ziekte” proberen te gebruiken om te manipuleren.
Beroepsdeskundigen herkennen deze stoornis meestal. Ze observeren de symptomen die niet bij een typisch symptomatisch patroon passen. De symptomen hebben ook meestal een ongebruikelijk klinisch verloop en therapeutische respons.
- De symptomen worden meestal erger wanneer de persoon beseft dat iemand hem bekijkt.
- De patiënten klagen ook vaak over depressie. Ze zeggen dat ze zelfmoordgedachten hebben wegens het overlijden van een geliefde (familieleden bevestigen deze informatie niet).
- Ze klagen ook over geheugenverlies, hallucinaties, delirium, symptomen van een posttraumatische stressstoornis en dissociatieve symptomen.
- Vaak zijn het uitermate negatieve patiënten.
- Ze zijn niet bereid om tijdens het medisch onderzoek mee te werken.
De nagebootste stoornis met lichamelijke signalen en symptomen
Bij dit subtype zijn de overheersende signalen en symptomen een of andere vorm van lichamelijke ziekte. Individuen met dit type nagebootste stoornis verzinnen een aantal verschillende medische problemen of brengen ze zichzelf toe. Dit zijn enkele voorbeelden:
- abcessen
- wonden die traag genezen
- pijn
- hypoglykemie
- bloedarmoede
- aambeien
- huiduitslag
- neurologische symptomen
- braken
- diarree
- koorts van een onbekende oorsprong
- auto-immuunstoornissen
- bindweefselstoornissen
Het ernstigste en meest chronische type van deze stoornis wordt het syndroom van Münchhausen genoemd. Mensen met het syndroom van Münchhausen zijn regelmatig in het ziekenhuis. Het zijn pathologische leugenaars. Elk deel van hun lichaam is een mogelijk doelwit. Het enige wat hun symptomen beperkt, is hun eigen medische kennis, hun verfijnde manier van werken en hun verbeelding.
De nagebootste stoornis met een combinatie van psychologische en lichamelijke signalen en symptomen
Tenslotte willen dit subtype bespreken. Individuen hebben in dit geval een combinatie van lichamelijke en psychologische syndromen. Geen van beide soorten symptomen is echter overheersend. Opnieuw is de ernstigste en meest chronische vorm het syndroom van Münchhausen.
Wat is het verloop en de evolutie van een nagebootste stoornis?
Het klinisch verloop van een nagebootste stoornis wordt gekenmerkt door periodieke perioden. Wat minder vaak voorkomt, zijn eenmalige episoden of een chronische ziekte zonder onderbreking. De ziekte begint in de vroege volwassenheid. Bovendien valt het vaak samen met een hospitalisatie voor een herkenbare lichamelijke of geestelijke aandoening. Voor mensen met de chronische versie van de stoornis zijn opeenvolgende ziekenhuisopnamen bijna een levensstijl.