De mythe van Dionysos, God van wijn en plezier

De mythe van Dionysos is anders dan de meeste verhalen, omdat hij de uiterst tragische aspecten van andere mythologische personages ontbeert. Sterker nog, hij is een god die zorgt voor plezier, vitaliteit en toestanden van extase, veroorzaakt door wijn en hartstocht.

De mythe van Dionysos, in de Romeinse mythologie ook bekend als Bacchus, verhaalt van een vitale, vreugdevolle halfgod die altijd in was voor een feestje. Hij werd beschouwd als de god van wijn, genot en vruchtbaarheid, en ook als de bezieler van rituele extase.

Er zijn twee basisversies van de oorsprong van deze mythe. De eerste versie van de oorsprong van Dionysos is dat hij het kind is van Zeus, de oppergod van Olympus, en van Persephone, koningin van de onderwereld.

Hera, de jaloerse vrouw van Zeus, wilde het kind doden. Om dit te bereiken riep zij de hulp in van de Titanen, die de jongen met speelgoed naar zich toe lokten. Hij volgde en de Titanen doodden hem, sneden hem in stukken, kookten hem en aten hem op.

Zeus, die zijn zoon met al zijn kracht liefhad, nam wraak en raakte de Titanen met een bliksemschicht. Hij zag dat het hart van Dionysos niet was opgegeten en gebruikte het om hem weer tot leven te wekken.

De legende vertelt dat uit de as van de Titanen de mensheid werd geboren. Omdat de Titanen hem hadden opgegeten, dragen alle mensen nu zowel de hedonistische aard van Dionysos als de agressie van de Titanen in zich.

Andere versies van de mythe van Dionysos

De tweede versie van de mythe van Dionysos, en misschien wel de meest populaire, begint met een mooie prinses genaamd Semele.

Zeus werd meteen verliefd op haar en nam een menselijke gedaante aan om haar te bezoeken. Hij veroverde al snel haar hart en verleidde haar toen. Ze werd zwanger, waarop Zeus besloot te bekennen wie hij werkelijk was.

Ook in deze versie komt Hera’s jaloezie voor. Toen zij achter de ontrouw van haar man kwam, besloot ook zij een menselijke gedaante aan te nemen en zich aan Semele voor te stellen als een vroedvrouw.

Ze verleidde Semele om te bekennen wie de echte vader van de jongen was. Hera suggereerde toen dat Zeus misschien niet was wie hij beweerde te zijn, waardoor Semele twijfels en zorgen kreeg.

Om zeker van haar zaak te zijn, vroeg Semele Zeus om zich aan haar voor te stellen als een god in plaats van een sterveling. De god van de berg Olympus had haar beloofd dat hij altijd haar bevelen zou opvolgen, dus hij kon haar niet weigeren.

Dus veranderde hij zichzelf in bliksem en donder. Helaas veranderde de prinses daardoor in as en stierf, omdat stervelingen de krachten van een god niet kunnen aanschouwen. Dionysos, die zich op dat moment in haar baarmoeder bevond, werd gered toen Zeus hem in zijn been naaide.

Een gelukkige god

De mythe van Dionysos vertelt ons dat Zeus zijn zoon toevertrouwde aan de zorgen van Ino, die de zus van de dode prinses was, en aan haar echtgenoot. Hera, die nog steeds jaloers was, deed er echter alles aan om de adoptieouders gek te maken. Daarop besloot Zeus Dionysos in een geitje te veranderen en vertrouwde hem toe aan Hermes, die hem aan de nimfen gaf om te worden grootgebracht.

De nimfen en Silenus, een vriendelijke oude man die vaak dronken was maar de gave van profetie bezat, voedden dus Dionysos op. Aan de zijde van Silenus, de nimfen, de satyrs en de maenaden, werd Dionysos een man.

Dionysos was een mooie, vreugdevolle en dynamische jongeman. Hij was degene die de teelt van wijnstokken ontdekte en de gisting van druiven om wijn te maken. Later reisde hij van heinde en verre om de geheimen van de wijnbrouwerij te leren.

Tijdens zijn reizen beleefde Dionysos grote avonturen. Het bekendste avontuur vond plaats toen hij aan de kust was. Piraten ontvoerden hem, in de veronderstelling dat hij een prins was. Ze wilden namelijk losgeld vragen. Zij konden zich niet voorstellen wat er met hen zou gebeuren.

Dionysos en de cult van plezier

Toen de piraten Dionysos probeerden vast te binden, bleef geen van hun touwen in de knoop zitten. De god veranderde daarop in een leeuw en imiteerde het geluid van vele fluiten, wat zijn gijzelnemers tot waanzin dreef. In paniek wierpen zij zich in de zee en Dionysos veranderde hen later in dolfijnen. Volgens deze legende zijn deze dieren eigenlijk berouwvolle piraten, en helpen zij daarom de overlevenden van schipbreuken.

Dionysus trouwde met Ariadne toen hij medelijden met haar kreeg nadat ze door een minotaurus op een eiland was achtergelaten. Later, toen hij klaar was met zijn taak de mensen te leren hoe ze wijn moesten maken, vroeg hij of hij de berg Olympus op mocht gaan. Dionysos komt in een oneindig aantal verhalen voor en was een gewaardeerde god bij de Grieken.

Hij kreeg toestemming om de berg Olympus te bezoeken, maar voordat hij zich met de andere goden herenigde, daalde Dionysos af naar de onderwereld om zijn moeder, Semele, te halen, die vervolgens een sterrenbeeld werd. Dionysos wordt geassocieerd met feesten, extase, theater en plezier.