De legende van Croesus en Solon

Herodotus, de historicus, maakte voor het eerst de legende van Croesus bekend. Het lijkt een verhaal te zijn dat zowel feiten als fictie bevat. Desalniettemin is het een mooi verhaal dat ook een interessante les bevat.

De historicus Herodotus was de eerste die sprak over de legende van Croesus en Solon. We weten niet echt waar fictie eindigt en de realiteit begint in dit verhaal. Het is echter een bijzonder verhaal en daarom maakt het niet zoveel uit waar de grens tussen feit en fictie ligt.

Croesus zou de koning van Lydië zijn geweest. Bovendien was hij de rijkste man van zijn tijd. Hij regeerde over een koninkrijk dat zo welvarend was dat mensen zeiden dat hij bijna in goud zwom. Zijn onderdanen waren ook buitengewoon rijk. In feite ontbrak er werkelijk niets aan zijn koninkrijk, en iedereen leefde in vrede. Hier komt de uitdrukking “zo rijk als Croesus” vandaan.

Het verhaal gaat dat Croesus pronkte met zijn fortuin. Alles in zijn paleis was voortreffelijk en van de beste kwaliteit. Hij liet de beste zijde komen en had de beste meubels en kleding. Zijn tuinen waren prachtig. Hij had exotische bloemen uit verre landen waar hij uiterst ijverig voor zorgde.

De legende van Croesus en Solon

De legende zegt dat het een buitengewoon goede zomer was in het koninkrijk Croesus, dat veel bezoekers trok. Op een dag wandelde Solon, een filosoof en staatsman, die als de meest wijze man ter wereld werd beschouwd, door het koninkrijk.

Toen Croesus hoorde dat Solon in de buurt was, stuurde hij zijn bedienden om hem te zoeken omdat hij wilde dat Solon zijn eregast zou zijn. De bedienden vonden Solon en gaven hem de boodschap. Solon wilde Croesus graag ontmoeten, dus nam hij de uitnodiging aan.

Solon kwam bij het paleis aan. De koning was blij en trots om hem zijn sieradencollectie, de betoverende tuinen en al zijn rijkdom te laten zien. Hij had een speciaal diner voor Solon klaargemaakt. In feite vond hij het idee van de rijkste man ter wereld die met de wijste man ter wereld praat absoluut fantastisch.

Een raadselachtig gesprek

Ze zaten allebei aan tafel toen Croesus, die zijn eigen ijdelheid wilde bevredigen, aan Solon vroeg: “Vertel me Solon, wie is volgens jou de gelukkigste van alle mannen?” De wijze dacht even na. Na een tijdje antwoordde hij: “Ik denk dat de gelukkigste van alle mannen Tellus heet en in Athene woont.”

Croesus was teleurgesteld in dit antwoord. Hij wilde weten waarom deze man zo gelukkig was. Solon legde uit dat Tellus een eerlijke man was die hard had gewerkt om zijn kinderen de beste opleiding te geven. Toen ze opgroeiden, werden ze voorbeeldige burgers. Tellus, toen oud en alleen, sloot zich aan bij het Atheense leger. Hij stierf terwijl hij zijn land verdedigde.

Croesus ergerde zich nogal aan deze uitleg en vroeg: “Wie is er behalve Tellus de gelukkigste van alle mensen?” Solon dacht even na. Toen noemde hij een jonge Athener die zijn moeder van de armoede had gered en daarna zelf stierf, terwijl hij de armen verdedigde.

Croesus was buiten zichzelf. Hij zei tegen Solon: “Ik ben de rijkste man op aarde. Ik heers over een welvarend koninkrijk waar iedereen goed leeft. Waarom denk je niet dat ik de gelukkigste man ter wereld ben?”

De wijze antwoordde: “Je zult moeten wachten tot je sterft om dat te weten. Je weet niet wat de toekomst in petto heeft en wat er in het leven gebeurt, hangt allemaal af van het toeval.”

Een onverwachte uitkomst

Croesus was het niet eens met het antwoord van Solon. Hij behandelde hem echter vriendelijk en vertelde hem dat de deuren van zijn paleis altijd voor hem open zouden staan. Jaren gingen voorbij en een machtige koning genaamd Cyrus kwam naar voren.

Hij voerde het bevel over grote en felle legers. In feite wilde hij heel Azië veroveren. Hij viel uiteindelijk het koninkrijk van Croesus binnen en nam de koning gevangen.

Croesus werd slecht behandeld en bespuugd. Toen ze hem net wilden doden, herinnerde hij zich Solons woorden. ‘Solon,’ zei hij bedroefd. Cyrus hoorde hem en was nieuwsgierig. Hij vroeg Croesus waarom hij die naam had genoemd. In grote nood vertelde Croesus hem het verhaal.

Cyrus was verbijsterd toen hij de woorden hoorde die Solon had gesproken. Hij dacht even na. Toen erkende hij dat het een buitengewoon intelligente reflectie was. Hij realiseerde zich inderdaad dat niemand ooit weet wat er in de toekomst zou kunnen gebeuren.

Daarom zei hij, uit angst voor wat er met hem zou gebeuren, tegen zichzelf: “Ik zal Croesus behandelen zoals ik zelf behandeld zou willen worden.” Hij was trouw aan zijn woord, vanaf dat moment behandelde hij Croesus als een vriend.