De film Insomnia, wanneer je innerlijke demonen jou geen slaap gunnen

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Beatriz Caballero.

Laatste update: 27 december, 2022

In 2002 heeft Christopher Nolan de film Insomnia geregisseerd. Deze thriller gaat over een nogal vreemde moord in Alaska. Het voornaamste personage is Will Dormer (Al Pacino), een invloedrijke politieagent uit Los Angeles. Hij reist naar het plaatsje samen met zijn collega Donovan om een brute misdaad te onderzoeken waarbij een tiener betrokken is.

Net op het moment dat ze de moordenaar bijna te pakken hebben, wordt Donovan neergeschoten. De moordenaar (Robin Williams) ontsnapt in de mist. Will kan niet aanvaarden wat er gebeurd is. Hij verandert ook zijn beschrijving van de gebeurtenissen en gebruikt zelfs bewijs van de plaats van de misdaad.

De moordenaar neemt contact op met Will en begint hem af te persen. De grote detective wordt gekweld door de dood van zijn vriend en voelt zich schuldig. Bovendien begint hij aan slapeloosheid te leiden als gevolg van de voortdurende telefoontjes afkomstig van de moordenaar.

De film Insomnia toont hoe schuldgevoel in slapeloosheid verandert

Al Pacino, die Will Dormer vertolkt, kan het ongeluk waarin hij een rol speelde, niet aanvaarden. Wanneer hij met andere mensen samen is, verwerpt hij wat er gebeurd is. Hij kan het ook niet aan zichzelf toegeven. Dit houdt hem tegen om het in zijn leven te integreren. Hij wil zich niet met de gebeurtenis identificeren. Bovendien wil hij ook geen enkele schuld voor het incident aanvaarden. Maar zijn geweten heeft alles wat er gebeurd is, geregistreerd.

Wanneer iemand iets traumatisch als dit meemaakt, dan moet hij nauwkeurig verwerken wat er gebeurd is. Dit is de enige manier waarop mensen kunnen proberen om alles te begrijpen. In het geval van Will zorgden zijn afwijzing en ontkenning voor de geleidelijke afbraak van zijn geestelijke en lichamelijke basisvermogens.

Slapeloosheid laat niet toe dat je leeft

Na het ongeluk begint Will zichzelf ervan te overtuigen dat het niet zijn fout was. Deze geestelijke ontkenning van wat er echt gebeurd is, zorgt ervoor dat hij enkele onaangename dingen over zichzelf, over andere mensen en over de wereld waarin hij leeft, begint te beseffen.

Al Pacino geeft in de film Insomnia duidelijk weer hoe een posttraumatische stressstoornis kan optreden en hoe mensen het beleven. Will heeft een uiterst traumatische gebeurtenis ervaren. Hij reageerde met angst, hulpeloosheid en afschuw. Na de tragedie herbeleefde hij het ook in zijn dromen, in verontrustende herinneringen en flashbacks.

Will wist dat de waarheid vertellen de enige manier was om de zaak op te lossen. Door dit te doen zou hij zich bevrijden van het schuldgevoel. Maar hij verkoos te vermijden om te denken aan wat er gebeurd was. Hij probeerde deze gebeurtenissen door middel van leugens te veranderen.

Hij bouwde een nieuw verhaal op over hoe het ongeluk gebeurd is. De manier waarop hij dit deed, was door vervormde herinneringen over de oorzaak en de gevolgen van het traumatische voorval te creëren. Hij probeerde zelfs de schuld op een andere persoon te schuiven.

Om de leugen vol te houden en zijn schuld te verbergen begon hij afstand te nemen van andere mensen. Zijn vermogen om enige vorm van positieve emoties te ervaren was ook langzaam aan het verdwijnen. Maar een collega van hem merkte het. Het was niet moeilijk om te zien hoe de reikwijdte van zijn aandacht en zijn concentratie aanzienlijk. De titel van de film Insomnia vat de oorzaak kernachtig samen: slapeloosheid.

Persoonlijkheid en trauma

Wanneer we een vorm van trauma ervaren, dan splitst de persoonlijkheid zich in twee of meer psychobiologische subsystemen. Hun functies zijn heel star en maken het de persoon moeilijk om zich aan te passen. Deze delen kunnen zich op verschillende manieren ontwikkelen. Ze worden dan een emotioneel deel van de persoonlijkheid (EP) en een schijnbaar normaal deel van de persoonlijkheid (APN).

• Emotioneel deel van de persoonlijkheid: Dit deel bevat heel zwaar beladen emoties die afkomstig zijn van traumatische ervaringen. Die worden op een motorisch zintuiglijk niveau herbeleefd. Onbewust zal dit de aandacht richten op mogelijke bedreigingen. Deze bedreigingen kunnen als gevolg van trauma’s uit het verleden groter lijken dan ze in werkelijkheid zijn.
• Schijnbaar normaal deel van de persoonlijkheid: Dit deel vermijdt de herinneringen aan het trauma en richt zich op de functies van het dagelijks leven. De persoon geeft dus de indruk zich “op een normale manier” te gedragen. Maar de waarheid is dat ze negatieve symptomen vertonen. Mogelijke symptomen die kunnen optreden, zijn zich afstandelijk gedragen, apathie en gedeeltelijk of totaal geheugenverlies wat betreft de traumatische ervaring.

Posttraumatische stressstoornis

Wanneer deze twee elementen van de persoonlijkheid zich opsplitsen dan kan dit leiden tot dingen als PTSS. Dit verhindert dat de traumatische herinneringen geïntegreerd worden. Het houdt de gebeurtenissen ook tegen om zich om te vormen tot autobiografische verhalende herinneringen. Maar de getraumatiseerde persoon moet in staat zijn om over het incident te praten en het voor zichzelf te begrijpen.

Ons leven is het podium waarop we ons leven uitvoeren. Voortdurend verandert het script op één of andere manier het voornaamste personage. De film Insomnia weerspiegelt hoe een ervaring een stempel kan nalaten van een vóór en een na. Dit is afhankelijk van hoe een persoon de ervaring in zijn levensverhaal integreert.