De drie kwaliteiten van water volgens het taoïsme
“Wees als water, mijn vriend,” zei Bruce Lee in een bekend citaat. “Water kan vloeien of het kan vallen.” In dit citaat over zelfrealisatie vat hij de drie kwaliteiten van water volgens het taoïsme samen, zoals in het gedicht van Lao Tzu. De wijsheid van deze tekst is vandaag de dag nog steeds inspirerend.
Het is meer dan tien jaar geleden dat de beroemde filosoof Zygmunt Bauman het concept van een vloeibare samenleving introduceerde. Hiermee beschreef hij een moderne maatschappij van vloeiende waarden, een veranderend sociaal model en sociale structuur, een realiteit die gekenmerkt wordt door onzekerheid. Als we geconfronteerd worden met dit fluctuerende beeld en de moeilijkheden om ons ergens aan vast te houden, is de enige vaste waarde, paradoxaal genoeg, angst.
Water is de mooiste vorm.
Het geeft leven aan alles, zonder inspanning.
Het stroomt naar de nederigste plaatsen,
bijna gelijk aan de Tao.De wijze woont dicht bij de aarde.
Hij richt zich op het goede.
Is goed met anderen.
Spreekt zachtaardig en vol vertrouwen.
Heerst rechtvaardig.
De wijze zorgt dat hij goed is in zijn vak.
Hij doet goede dingen op het goede moment.Als je niet vecht, maak je geen fouten.
-Lao Tzu-
De vloeibare wereld
We leven in een wereld waar we maar weinig dingen als stabiel kunnen omschrijven. Daarom moeten we snel reageren en flexibel blijven. Zo kunnen we ons aanpassen aan de plotselinge veranderingen in onze werkomgeving, de politiek, sociale eisen en nieuwe relaties.
In de context van deze dynamiek, is het begrijpelijk dat we onzekerheid en nervositeit ervaren. In deze gevallen raden Oosterse intellectuelen zoals Raymond Tang (professor aan de Universiteit van Guangzhou) ons aan om iets meer te leren over het taoïsme.
Door middel van het taoïsme blijven we kalm tijdens de chaos. We kunnen zekerheid en zelfbeheersing vinden in deze onzekere vloeibare wereld.
1. De kwaliteiten van water volgens het taoïsme: bescheidenheid
De eerste kwaliteit van water volgens het taoïsme is bescheidenheid. Op het eerste gezicht is het moeilijk om een relatie te zien tussen deze psychologische dimensie en de aquatische wereld. Maar die relatie is er wel, en het is heel inspirerend. Water dat rustig, vreedzaam en harmonieus door de rivier stroomt, voedt de aarde eromheen.
Als het waterniveau normaal is, raakt het de kust, het voedt dieren, en het helpt de omgeving in evenwicht te houden zodat alle leven goed kan functioneren. Maar als de rivier geïrriteerd en gulzig wordt verandert alles. De kracht van de stroom kan heel schadelijk zijn. Het grijpt alle grond, verwoest habitats, en beïnvloedt alle levende dingen.
We moeten de kwaliteit van water integreren die rust en bescheidenheid laat zien. Iemand die dit goed begrijpt doet zich niet beter voor dan hij is. Hij zal altijd rust verkiezen boven geweld. En hoewel hij soms een conflict op zijn pad vindt vanwege externe factoren, keert hij altijd terug naar de rivierbedding. Iedereen kan kiezen voor een sereen leven, en het natuurlijke evenwicht bevorderen.
2. Water grijpt kansen
Tijdens zware tijden is er altijd wel een klein hoekje waar je een kans ziet. Het maakt niet uit wat er om ons heen gebeurd, welke veranderingen we ondergaan, wat voor druk we ervaren, of wat het is waardoor we stil zijn komen te staan. We kunnen ook als water zijn. Zoek de barst, de zwakte in onze tegenstander, of het probleem waardoor er een nieuw pad ontstaat – een nieuwe kans.
Deze kwaliteit van water volgens het taoïsme herinnert ons aan hoe makkelijk dit element kan zijn. Als iets ons tegenhoudt of het pad blokkeert, kun je van twee dingen zeker zijn: onverbiddelijke kracht en het vinden van de zwakke plek.
We mogen niet vergeten dat water een opportunist is. Het aarzelt niet om zich aan te passen, als het maar vooruit blijft gaan. Zo lang er maar een kleine kans is om te komen waar het heen wil gaan, zal water hem pakken.
3. Veranderingen zonder angst
Er zijn maar weinig elementen die zo geïnspireerd door of zo aangepast zijn aan veranderingen als water. Denk hier maar eens aan: in extreme temperaturen kan het zichzelf veranderen in ijs of stoom. Water aarzelt niet om een andere vorm aan te nemen, afhankelijk van zijn omgeving. Het neemt de vorm aan van een vaas als het hierin wordt geplaatst en blijft klein als het door de barst in een rots stroomt. Het wordt reusachtig als het terugkeert naar de oceaan, en een vitale voeding als een levend wezen dorstig is en het nodig heeft.
Water beschikt over kracht en persoonlijkheid. Het weet en begrijpt dat niets zo belangrijk is als het ondergaan van de noodzakelijke veranderingen. De natuur is vaak vijandig, en wat zich niet aanpast zal het niet overleven. Het aannemen van deze kwaliteiten van water inspireert ons niet alleen, maar het helpt ons ook in een aantal aspecten van ons leven.
Albert Ellis, een psychotherapeut die bekend is vanwege het ontwikkelen van de rationeel-emotieve therapie, heeft eens gezegd dat er een monster is dat ons iedere dag achterna jaagt. Een stroom die ons geluk probeert weg te vagen. Het idee dat de wereld gelukkig zou moeten zijn komt van onszelf. We weten dat het niet waar is, maar we klagen nog steeds over ieder obstakel, iedere steen op de weg, iedere onverwachte en ongewilde verandering.
Wees als water. Bruce Lee had het antwoord al voor ons, maar we moeten de kwaliteiten van water volgens het taoïsme niet zomaar als een mooi verwoorde metafoor zien. Uiteindelijk maken wij ook onderdeel uit van de natuur. En de natuur zelf is een uitdrukking van Tao.