Consciëntieusheid - zelfdiscipline en de weg naar succes

Als je succesvol wilt zijn, heb je meer nodig dan intelligentie of talent. Zorgvuldigheid is een van de persoonlijkheidskenmerken die je de discipline en richting geven die je nodig hebt om je doelen te bereiken.
Consciëntieusheid - zelfdiscipline en de weg naar succes
Valeria Sabater

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Valeria Sabater.

Laatste update: 27 december, 2022

Wat weten we over de psychologie van consciëntieusheid? De wereld van Human Resources en persoonlijkheidstheorieën associeert dit vaak met succes en het kunnen bereiken van belangrijke doelen.

Is dit waar? Zijn plichtsgetrouwe of consciëntieuze mannen en vrouwen bekwamer en meer in staat dan de gemiddelde man? Wetenschappelijke studies lijken die theorie te ondersteunen.

Onderzoeker Paul Tough, de auteur (Engelse link) van How Children Succeed: Grit, Curiousity and the Hidden Power of Character (Nederlandse titel: Een kwestie van karakter), wijst erop dat de mensen die er in slagen om hun levensdoelen te bereiken, deze eigenschap vaak hebben.

Niet iedereen vindt consciëntieusheid echter iets positiefs. Sommige mensen wantrouwen consciëntieuze mensen omdat ze extreem veeleisende perfectionisten kunnen zijn. Consciëntieusheid laat geen ruimte voor verwaarlozing, fouten of uitstelgedrag. Anderen zien ze misschien als workaholics die te veel op succes zijn gericht.

Het is waar dat de populaire cultuur de neiging heeft om dit persoonlijkheidstype in een negatief daglicht te stellen. Maar als je het nauwkeuriger analyseert, zou je aangenaam verrast kunnen zijn.

Consciëntieusheid omvat nauwgezetheid

Wat is consciëntieusheid?

Daar sociaalwetenschappelijk onderzoek steeds meer onthult over consciëntieusheid, leren we dat het op bijna alle manieren zowel wenselijk als nuttig is.

Studies zoals deze (Engelse link), uitgevoerd door psycholoog Brent Walter Roberts aan de Universiteit van Illinois, stellen dat nauwgezetheid een begrip is dat nauw verbonden is met de kwaliteit van leven.

Daarnaast beschouwen experts op het gebied van menselijke ontwikkeling en zakelijke en persoonlijke groei consciëntieusheid als een van de belangrijkste indicatoren van succes in de loop van iemands leven. Denk je dat we overdrijven? Als je het gedetailleerder analyseert, zul je merken dat het meestal positiever dan overdreven is.

Doorzettingsvermogen

Angela Duckworth, een psycholoog aan de Universiteit van Pennsylvania schreef een boek met de titel Grit: The Power of Passion and Perseverance (Nederlandse titel: De grit factor: de kracht van passie en doorzettingsvermogen). Daarin vertelt ze hoe mensen succesvol worden. Ze voerde aan dat talent en intelligentie niet de variabelen zijn die tot geluk of succes leiden.

In plaats daarvan is consciëntieusheid een van de eigenschappen die je het meest kunnen helpen. Dit komt omdat het doorzettingsvermogen, doelgerichtheid en de dagelijkse inspanning om te krijgen wat je wilt omvat.

Consciëntieuze of gewetensvolle mensen tonen ook een hoge mate van zelfbeheersing, werkethiek en verantwoordelijkheid jegens zichzelf en hun doelen. Dit zijn allemaal treden op de ladder naar authentiek succes.

Planning en verantwoordelijkheid

Consciëntieusheid is het tegenovergestelde van impulsiviteit. Mensen met dit persoonlijkheidskenmerk handelen nooit zonder na te denken en laten niets aan het toeval over. Het zijn planners en perfectionisten. Gewetensvolle mensen stellen ook dagelijks haalbare doelen voor zichzelf die ze gemakkelijk kunnen vervullen.

Ook nemen ze verantwoordelijkheid voor zichzelf op elk gebied van hun leven en streven ze er altijd naar om zo goed mogelijk te presteren.

Consciëntieusheid: consistentie en competentie

Consciëntieuze mensen zijn ijverig en nauwgezet. Als er zich een probleem voordoet, verliezen ze hun kalmte niet. In plaats daarvan richten ze al hun middelen op het vinden van een oplossing.

Ze zijn niet perfect. Maar als ze een fout maken, raken ze zelden van streek. Ze zijn zeer goed bestand tegen frustratie, waardoor ze kunnen leren van hun fouten en nieuwe manieren kunnen proberen om dingen te doen.

Wat je aan anderen laat zien is van belang

Het beeld dat je op andere mensen projecteert, maakt ook deel uit van wie je bent en is een belangrijk onderdeel van consciëntieusheid. Mensen met dit persoonlijkheidskenmerk beschouwen zichzelf als competent en proberen dit aan andere mensen te laten zien.

De kunst van beraadslaging

De kunst van het beraadslagen leidt tot effectievere en succesvolle beslissingen. Consciëntieuze mensen maken dit mogelijk omdat ze zich concentreren op het vermogen om correct te beraadslagen.

Dat betekent dat ze, voordat ze conclusies trekken, mediteren en nadenken over elk aspect en elke variabele. Het is ook nooit goed om deze dingen te overhaasten. Idealiter zou je moeten nadenken voordat je handelt.

Consciëntieusheid en zelfdiscipline

Zelfdiscipline gaat hand in hand met consciëntieusheid. Het volgen van een schema, het stellen van dagelijkse doelen, het elke dag een beetje beter doen, veel van jezelf eisen en zelfbeheersing vormen de basis van dit persoonlijkheidskenmerk.

Zelfdiscipline hoort ook bij deze karaktertrek

Zelfzorg is belangrijk

Een ding dat consciëntieuze mannen en vrouwen definieert, is consistentie. Hun zelfdiscipline is niet beperkt tot hun professionele leven en hun verlangen om hun doelen te bereiken.

Voor dit soort persoonlijkheden is zelfzorg ook belangrijk. Net als onder meer hun kwaliteit van leven en hun relaties. Een vol leven vereist discipline en de wijsheid om op elk moment te weten wat de beste keuze is.

Kortom, consciëntieusheid is vooral het hebben van een intern punt van controle. Wanneer je competentie, inspanning en vastberadenheid aan het roer staan van elke situatie, zul je een groter gevoel van existentiële voldoening voelen. Je kunt dit persoonlijkheidskenmerk ontwikkelen. Het is nooit te laat!


Alle siterte kilder ble grundig gjennomgått av teamet vårt for å sikre deres kvalitet, pålitelighet, aktualitet og validitet. Bibliografien i denne artikkelen ble betraktet som pålitelig og av akademisk eller vitenskapelig nøyaktighet.


  • Javaras, K. N., Williams, M., & Baskin-Sommers, A. R. (2019). Psychological interventions potentially useful for increasing conscientiousness. Personality Disorders: Theory, Research, and Treatment10(1), 13–24. https://doi.org/10.1037/per0000267
  • Roberts, B. W., Lejuez, C., Krueger, R. F., Richards, J. M., & Hill, P. L. (2014). What is conscientiousness and how can it be assessed? Developmental Psychology50(5), 1315–1330. https://doi.org/10.1037/a0031109

Deze tekst wordt alleen voor informatieve doeleinden aangeboden en vervangt niet het consult bij een professional. Bij twijfel, raadpleeg uw specialist.