Boeken zijn spiegels, je ziet in hen wat je in je hebt

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Fátima Servián Franco.

Laatste update: 27 december, 2022

“Boeken zijn spiegels: je ziet alleen in hen wat je al in je hebt.” Dit citaat, uit het boek De schaduw van de wind van Carlos Ruiz Zafón, spreekt over hoe persoonlijk lezen is. We hebben allemaal zulke uiteenlopende smaken als het gaat om boeken. Empathische mensen geven bijvoorbeeld de voorkeur aan romans, meer impulsieve mensen geven de voorkeur aan actie, en fantasierijke mensen houden van alles wat fictief is.

Voor boekenliefhebbers gaat er niets boven het thuiskomen en even lekker tot rust komen met een goed boek. Boeken zijn middelen die de deur openen naar nieuwe werelden, nieuwe culturen en nieuwe manieren om dingen te zien. Bovendien is het lezen van boeken ontspannend, omdat het ons cortisolniveau in de hersenen vermindert.

Regelmatig lezen is geweldig voor je hersenen. Het verbetert cognitieve vaardigheden, zoals je abstracte denkvermogen, verbeelding, concentratie en geheugen. Daarnaast voorkomt het ook degeneratieve hersenziekten. In sommige opzichten werkt ons brein als een spier en tijdens het lezen wordt deze spier volop gebruikt.

Wanneer je de gewoonte ontwikkelt om te lezen, is als het alsof je bouwt aan een schuilplaats waar je naar toe kunt rennen als het leven ingewikkeld wordt. Een huis dat je omhelst en je het gevoel geeft dat je niet alleen bent. Je beleeft tenslotte samen met de personages dezelfde verhalen. En je kan het niet helpen om er je eigen verhalen van te maken. Daarom zeggen we ook ‘boeken zijn spiegels.’

Boeken zijn spiegels die onze concentratie bevorderen

Telkens wanneer we beginnen te lezen, treedt de linkerhelft van onze hersenen in werking. Onze linkerhersenhelft draai op volle toeren om verschillende gebieden te activeren. Volgens neuroloog Stanislas Dehaene van het Collège de France, verandert onze leesvaardigheid onze hersenen.

Psychologe Nicole K. Speer van de Universiteit van Washington zegt dat we door te lezen de dingen die we ons inbeelden, opnieuw creëren. De hersengebieden die geactiveerd worden tijdens het lezen laten het namelijk aanvoelen alsof wij de ervaringen van de personages, zelf beleven. 

Lezen is zonder twijfel een van de meest waardevolle hulpmiddelen die we hebben om onze hersenen te ontwikkelen. Doordat we met lezen onze gedachten trainen, stimuleren we tegelijkertijd onze concentratie. Dit lijkt echter een beetje vreemd, aangezien lezen zo’n natuurlijk proces is. Maar leren lezen betekent nieuwe waarde aan letters en woorden toekennen. Het betekent vechten tegen onze natuurlijke neiging om alert te zijn op de afleidende omgeving om ons heen.

Volgens de evolutionaire psychologie, zou niet alert zijn onze voorouders namelijk hun leven hebben gekost. Wat als jagers afgeleid zouden raken en even geen aandacht schonken aan de prikkels om zich heen?

Daarom wordt stilzitten en je hersenen concentreren op zoiets als lezen, ook beschouwd als een enorme stap in onze evolutie. Onze evolutie heeft ons in staat gesteld om uit te rusten zonder voortdurend uit te kijken voor alle bedreigingen om ons heen.

Als je wilt dat je kinderen een goede concentratie ontwikkelen, moedig ze dan aan om vaker te lezen. Slechts twintig minuten hardop lezen per dag kan je kind al helpen zijn aandacht en concentratievermogen te vergroten. Dit zijn twee vaardigheden die ze later in hun leven zeker nodig zullen hebben.

Lezen heeft invloed op professioneel succes

Een team van de Universiteit van Oxford analyseerde meer dan twintig jaar de gewoonten en activiteiten van bijna 20.000 jongeren. Ze wilden zien welke activiteiten professioneel succes konden voorspellen op een leeftijd van dertig jaar. Alleen lezen leek invloed te hebben op professioneel succes: geen enkele andere activiteit, zoals sport of films, had enig effect.

Volgens neuroloog Stanislas Dehaene, voorzitter van Experimentele Psychologie aan het Collège de France, verandert ons vermogen om te lezen ons brein. Een lezer heeft meer grijze massa en neuronen in zijn hersenen dan mensen die niet lezen.

Gustave Flaubert, een Franse schrijver, had het niet beter kunnen zeggen toen hij schreef: “Het leven moet een constante opleiding zijn”. De wereld blijft draaien. Daarom is het op professioneel vlak dus beter om onszelf voortdurend te trainen door te lezen.

We moeten onszelf up-to-date houden en voorbereid op nieuwe omstandigheden. Net zoals we voor onszelf zorgen door naar de sportschool te gaan en gezond te eten, moeten we ook onze cognitieve processen voeden, die eveneens enigszins trainbaar zijn.