Belangrijkste oorzaken van eetstoornissen

De ontwikkeling van eetstoornissen is te wijten aan de samenloop van meerdere triggers. Een veeleisende opvoeding, een trauma of bepaalde persoonlijkheidskenmerken kunnen deze verklaren. Wij beschrijven het voor je in dit artikel.
Belangrijkste oorzaken van eetstoornissen
Valeria Sabater

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Valeria Sabater.

Laatste update: 20 december, 2024

Wanneer een jonge vrouw wordt opgenomen op een afdeling die gespecialiseerd is in eetstoornissen, vragen familieleden zich vaak af wat de oorzaken zijn. Hoewel het waar is dat zij zich in het algemeen richten op de tirannieke cultuur van schoonheid en lichaamsbeeld die door de media wordt gepromoot, is het probleem breder en veelzijdiger.

Vanuit dit uitgangspunt is het begrijpen van wat er achter de oorzaken van eetstoornissen schuilgaat een noodzaak. Het is ook een uitdaging voor de wetenschap. Laten we eens bedenken dat, zoals opgemerkt in het tijdschrift Current Opinion in Psychiatry (Engelse link), eetstoornissen een van de psychische aandoeningen zijn met de hoogste sterfte- en invaliditeitscijfers.

De constellatie van problemen die deze patiënten met zich meedragen is immens. Meisjes die te maken krijgen met pesten en een disfunctioneel gezin. Maar ook volwassenen met een laag zelfbeeld die hun realiteit beheersen via voedsel.

Patronen herhalen zich, maar elk geval is uniek. En de oorzaken voor eetstoornissen omvatten culturele, sociale, omgevings-, persoonlijkheids- en zelfs erfelijke variabelen. Laten we nu dit casuïstische raamwerk afbreken.

Genetica, een stille variabele

Bij steeds meer kinderen tussen de 8 en 10 jaar wordt een eetstoornis vastgesteld. Wanneer professionals zich verdiepen in triggers, pakken ze een stille trigger aan: genetica. Een werk gepubliceerd in The Psychiatric Clinics of North America legt ons uit dat er bepaalde ED’s zijn die erfelijk zijn (Engelse link).

Anorexia nervosa, boulimia nervosa en eetbuistoornis kunnen deel uitmaken van ons genoom. Het hebben van een genetische belasting betekent uiteraard niet dat iemand automatisch een eetstoornis ontwikkelt. Het betekent dat de waarschijnlijkheid van het verschijnen ervan toeneemt als andere dimensies worden toegevoegd, zoals persoonlijkheid, trauma, cultuur, enz.

Sociaal-culturele druk

Er komt geen kind ter wereld dat zijn of haar lichaam haat. Dit wordt onderwezen. De realiteit is dat we in een tirannieke samenleving leven die normen van schoonheid verheerlijkt waaraan succes, inclusiviteit en zelfs gezondheid zijn gekoppeld.

De zogenaamde ‘normatieve lichamen’, altijd dun en atletisch, overspoelen de media, sociale netwerken, maar ook de mode-, film- en televisie-industrie.

Mensen bouwen ook onze identiteit op met wat we zien en die constante blootstelling aan geïdealiseerde beelden, die het zelfrespect en de zelfacceptatie van het lichaam volledig vernietigen. Dit alles verklaart – gedeeltelijk – de opkomst van beperkend of louterend gedrag in een poging om die onmogelijke, onrealistische en verdraaide idealen te verwezenlijken.

Verhalen over perfectionisme

Als we de belangrijkste oorzaken van eetstoornissen proberen te begrijpen, is er een patroon dat vaak wordt herhaald: zelfeisen en perfectionisme. Het is gebruikelijk om adolescenten – en ook volwassen vrouwen – te zien die zeer hoge en onhaalbare normen voor zichzelf stellen, zowel in hun academische/professionele prestaties als in hun fysieke verschijning.

Deze onbewuste verhalen, gedomineerd door ‘Ik kan niet falen’, ‘Ik moet mijn best doen’ of ‘Ik moet perfect zijn’, bouwen een soort cognitieve rigiditeit op. Die wordt ook overgedragen op je relatie met eten en zelfbeeld. Het beperken van de inname of zware lichamelijke inspanning worden geleidelijk de controlemechanismen waarmee je een ideaal lichaam kunt bereiken.


Misschien vind je dit artikel ook interessant: Eetstoornissen en depressie - het verband begrijpen


Kwetsbaarheid in de puberteit

Een cruciale levensfase voor de mogelijke ontwikkeling van een eetstoornis is de puberteit. Meisjes zijn degenen die dit moment gewoonlijk eerder bereiken en degenen die deze klinische aandoening het vaakst vertonen. Tussen de leeftijd van 9 en 14 jaar ondergaan de hersenen talloze veranderingen en herstructureringen.

Als op dat moment van neurologische rijping stressfactoren als pesten, de overgang van de basisschool naar de middelbare school, een scheiding tussen ouders en zelfs het eerste liefdesverdriet ontstaan, neemt de emotionele kwetsbaarheid toe. In deze staat van kwetsbaarheid ontstaat vaak haat jegens het eigen lichaam en wordt de relatie met voedsel problematisch.

Hoewel eetstoornissen vaker voorkomen bij vrouwen, hebben mannen er ook last van, maar met als bijzonderheid dat ze niet altijd de stap zetten om gespecialiseerde hulp in te roepen. Op dezelfde manier vertoont de LGTBI-gemeenschap een grote kwetsbaarheid als het gaat om de ontwikkeling van dit geestelijke gezondheidsprobleem.

Trauma’s en nadelige ervaringen

Wanneer een jongen of meisje de stap zet om gespecialiseerde hulp in te roepen voor hun eetproblemen, dragen zij daarbij een zeer zware emotionele rugzak met zich mee. Een aanzienlijk deel van dat gewicht komt voort uit trauma’s zoals seksueel misbruik (Engelse link). Tijdschriften als The International Journal of Eating Disorders verdiepen zich in deze factor.

Anorexia nervosa of eetbuistoornis wordt een manier om met emotionele pijn om te gaan. Het zijn immers disfunctionele en schadelijke mechanismen waarmee wordt geprobeerd de controle terug te krijgen over een gebroken leven dat de persoon overweldigt.

Persoonlijkheid en het risico op eetstoornissen

Persoonlijkheid heeft een aanzienlijke invloed op de ontwikkeling en het onderhoud van eetstoornissen. We hadden het hierboven over perfectionisme en zelfeisen. Kenmerken zoals een laag zelfbeeld, gebrek aan zelfvertrouwen of de behoefte om anderen te plezieren vormen echter ook een terugkerend thema in dit geestelijke gezondheidsprobleem.

Het zijn mensen die een grotere behoefte aan sociale goedkeuring tonen. De druk om aan geïdealiseerde lichaamsnormen te voldoen, om zich te conformeren aan wat van hen wordt verwacht, bouwt een verborgen angst op die hen naar realiteiten leidt zoals boulimia, eetbuien, anorexia, bigorexia, enz.

Heb vrienden die lijden aan een eetstoornis

Het lijkt misschien opvallend, maar als we de psychosociale omgeving van kinderen en adolescenten onderzoeken die aan eetstoornissen lijden, zijn er diverse mogelijke oorzaken te onderscheiden. Een daarvan is er een repetitieve trigger. Het is gebruikelijk om een vriend te hebben die met deze ernstige psychische aandoening te maken heeft.

Soms leren jongere mensen elkaar strategieën met boulimische patronen om af te vallen. Het is een even gevaarlijk als terugkerend feit.

ED’s en overlap met andere stoornissen

Aan de andere kant heeft een aanzienlijk deel van degenen die ooit een eetstoornis ontwikkelen, comorbiditeit met een eerdere stoornis. Depressie, obsessief-compulsieve stoornis, vermijdende persoonlijkheidsstoornis of zelfs BPS (borderline-persoonlijkheidsstoornis) correleren vaak met anorexia van het purgatieve type. In deze gevallen is de juiste diagnose doorslaggevend.

Schadelijke gezinsdynamiek

De gezinsomgeving verklaart ook de oorzaken van eetstoornissen. Het hebben van ouders die autoritair, kritisch of overbezorgd zijn, of die hun fysieke verschijning en succes belangrijker vinden dan andere aspecten, zorgen doorgaans voor een hoge druk op hun kinderen.

Als daar negatieve opmerkingen over het gewicht of vergelijkingen met andere kinderen aan worden toegevoegd, wordt onzekerheid een diepe ‘wond’ in de kinder- of jeugdgeest.

Op dezelfde manier verhogen gezinnen waar er voortdurend conflicten zijn of een gebrek aan emotionele steun het risico op eetstoornissen. In deze gevallen kunnen anorexia, boulimia of zuiveringsstoornis naar voren komen als een middel om latent lijden tot uitdrukking te brengen.



Hoe kunnen we deze triggers voorkomen?

Op dit punt zien we dat de oorzaken van eetstoornissen vaak een reactie op stress is. Het spectrum dat deze causaliteit afbakent is immens, maar wat in de fundamenten wordt ontdekt is lijden, onzekerheid en kwetsbaarheid.

En hier, als het gaat om het voorkomen of beheersen van deze aandoening, ligt de verantwoordelijkheid bij iedereen. Wij bieden je enkele actie- en bewustwordingslijnen aan.

Stimuleer een positief zelfbeeld

Naast het onderwijzen van talen, wiskunde of biologie moeten we kinderen hulpmiddelen geven zodat ze hun capaciteiten, talenten en unieke kenmerken leren waarderen boven hun fysieke uiterlijk. In deze doelstelling is de sociale omgeving van cruciaal belang om hen te helpen zelfvertrouwen te ontwikkelen. Dat beschermt hen tegen sociale druk of schadelijke vergelijkingen.

Bevorder een gezond lichaamsbeeld

Zowel de media als de sociale omgeving moeten lichaamsdiversiteit bevorderen. Gezinnen, opvoeders, beïnvloeders en gezagsdragers zijn essentiële onderdelen om de schoonheidsnormen die verband houden met succes en die onze realiteit domineren, omver te werpen en te herformuleren.

In die zin is het een prioriteit om kritisch denken te ontwikkelen. Daarmee is iemand in staat om dit soort sociologische valkuilen te ontdekken.

Onderwijs in eetgewoonten

Het zou geweldig zijn om vanaf de kindertijd een gezonde relatie met voedsel tot stand te brengen. Onder andere door het te presenteren als een bron van energie en welzijn, zonder voedsel als ‘goed’ of ‘slecht’ te categoriseren.

Het leren luisteren naar de honger- en verzadigingssignalen van hun lichaam en het voorkomen dat ze aan restrictieve diëten beginnen, zijn basisstrategieën die de moeite waard zijn om mee te beginnen.

Regel het gewicht van de sociale druk

We leven in een zeer veeleisende en competitieve cultuur. Die heeft de neiging om de noodzaak te benadrukken om perfectie te bereiken op academisch, professioneel, sociaal, fysiek en sportief gebied.

Het integreren van dit soort narratieven is contraproductief. Het is essentieel dat we niet tot deze uitersten leiden, noch dat we de kleintjes zulke disproportionele en ongeldige opleggingen bijbrengen.

Meer aandachtige en emotioneel verzorgende omgevingen

Wat ieder mens nodig heeft om zijn geestelijke gezondheid te garanderen, is veiligheid, genegenheid en emotionele validatie. Laten we in staat zijn voedzamere en empathischere sociale scenario’s te bouwen. Scenario’s die de wereld veerkrachtige mensen kunnen geven en geen gebroken wezens die de weerspiegeling in hun spiegels haten.

Laten we ook vaardig zijn in het opsporen van problemen die verband houden met de relatie met voedsel in onze directe omgeving. Dit om te leren communiceren met degenen die er last van hebben.


Wellicht vind je dit artikel ook interessant: De invloed van sociale media op eetstoornissen


Eetstoornissen ‘verslinden’ levens

In klinische omgevingen hoor je vaak dat eetstoornissen ‘het leven verteren’. Ze doen dit omdat patiënten positieve aspecten van hun persoonlijkheid gebruiken om hun bestaan te ondermijnen tot het punt van zelfvernietiging.

Iemand die veeleisend is, zal sporten en zijn dieet beperken tot het punt van ergernis. Een creatieve jonge vrouw zal haar vindingrijkheid gebruiken om de honger te misleiden en niet te eten.

ED’s zijn een van de ernstigste psychische aandoeningen en de oorzaken ervan zijn als een spinnenweb. Er zijn meerdere variabelen die elkaar overlappen en met elkaar verweven raken. Daarom kunnen we ons niet alleen concentreren op de huidige cultuur van sociale netwerken.

Voedsel is een middel om emoties te kanaliseren. Het lichaam is een omhulsel dat we soms niet waarderen alsof we er geen deel van uitmaken. Laten we proberen deze realiteit te verbeteren om de omgevingsfactoren die tot deze problemen leiden te helpen verminderen.


Alle siterte kilder ble grundig gjennomgått av teamet vårt for å sikre deres kvalitet, pålitelighet, aktualitet og validitet. Bibliografien i denne artikkelen ble betraktet som pålitelig og av akademisk eller vitenskapelig nøyaktighet.



Deze tekst wordt alleen voor informatieve doeleinden aangeboden en vervangt niet het consult bij een professional. Bij twijfel, raadpleeg uw specialist.