Anorexia en boulimia: de prijs van emotionele onverzettelijkheid

Eetstoornissen zoals anorexia en boulimia zijn een uitdaging voor onze maatschappij. Hoewel deze aandoeningen vaker voorkomen bij tienermeisjes, is het zo dat ook jongens er niet aan ontkomen en zelfs volwassen vrouwen zijn er niet immuun voor.

De benoeming ‘een braaf meisje’ wordt geassocieerd met netheid, warmte, emotionele controle en een groot aantal eisen die de spontane en natuurlijke ontwikkeling van een mens afremmen.

Een manier om je gewicht te beheersen, je lichaam en je uiterlijk te controleren, is door middel van voedingsoffers. Op deze manier met eten omgaan is in wezen een tragische manier om ons eigen lijden te controleren en eraan te ontkomen. Het verlangen om iemand te zijn die we niet zijn, de minachting voor wat we zien als we in de spiegel kijken.

Anorexia en boulimia

We associëren meestal anorexia met voedselbeperking en boulimia met braken of compenserend gedrag na het eten. Dit zijn geen vaste standaardpatronen, maar kunnen variëren afhankelijk van de persoon die aan de stoornis lijdt.

Er zijn eigenlijk twee subtypes van anorexia: restrictief en purgerend. ‘Purging’ wil zeggen dat het voedsel dat geconsumeerd is niet wordt binnengehouden, ofwel door braken of door andere middelen zoals laxeermiddelen, en is compenserend gedrag.

Restrictieve anorexia wordt geassocieerd met perfectionisme, rigiditeit, een overmatig verantwoordelijkheidsgevoel en gevoelens van minderwaardigheid. Het purgerende type (naast de totale voedselbeperking en eetbuien die worden geëlimineerd) wordt geassocieerd met een familiegeschiedenis van obesitas, morbide overgewicht, impulsiviteit, dysthymische reacties, stemmingswisselingen en verslavend gedrag.

Bij boulimia nervosa is braken of compenserend gedrag gebruikelijk. In prototypische boulimia nervosa, met braken, is er een grotere vervorming van het lichaamsbeeld, meer abnormale voedingspatronen en meer bijbehorende psychologische problemen.

De niet-purgerende variant (er is een grotere eetbui, maar geen compenserend gedrag) kan lijken op een eetbuistoornis (ook bekend als binge eating disorder of BED), maar is niet hetzelfde, omdat er een overgewaardeerd idee van gewicht en figuur is. Dit subtype wordt geassocieerd met andere problemen, zoals suïcidale gedachten, verslavend gedrag en impulscontrole aandoeningen.

Wat hebben ze gemeen met elkaar?

De basis van deze aandoeningen is emotioneel: patiënten kunnen hun emoties niet reguleren. Emoties die ze soms niet op een bevredigende manier kunnen uiten in een gezinsomgeving die niet stimulerend, restrictief en zeer veeleisend is ten opzichte van hun gedrag, of in een omgeving die niet adequaat op hun hoge intellectualiteit en verlangen naar affectie kan reageren.

Wanneer de ziekte duidelijk is vastgesteld, waarbij andere lichamelijke aandoeningen zoals diabetes mellitus, neoplasie, hypofyse cathexis of andere psychologische aandoeningen zoals obsessief-compulsieve stoornis of een psychose worden uitgesloten, kunnen we zeggen dat er een eetstoornis aanwezig is.

Eetstoornissen komen vaak voor op een leeftijd van tussen de 10 en 30 jaar, 95% van de mensen die eraan lijdt is vrouwelijk en zij delen het overgewaardeerde idee van slankheid. Zij delen een grote zorg over gewicht en lichaamsvorm, cognitieve vervormingen, symptomen van depressiviteit en angst, naast een gebrekkig sociaal functioneren.

Waarom ontstaat het op die leeftijd?

Als we weten dat de meerderheid van de slachtoffers tieners is, is een van de waarschijnlijke oorzaken dat een meisje niet weet hoe de overgang van meisje naar vrouw moet worden gereguleerd. Hun communicatiesysteem ‘als meisje’ is nog steeds gebrekkig en staat onder druk. Hun emotionaliteit wordt geremd en ze zijn zich op die leeftijd bewuster van wat het vrouwelijke geslacht hen ‘blijkbaar’ oplegt: slankheid, schoonheid en onderdanigheid.

Als het alleen maar een uiterlijk probleem was, zouden mensen met anorexia hun calorie-inname weer herstellen als ze slank genoeg zijn. Het is de noodzaak tot perfectie, de angst voor terugval en perceptuele vervorming die hun gedragspatroon in stand houden.

Mythen over anorexia en boulimia

De persoonlijkheid van vrouwen met deze aandoening wordt geassocieerd met een patroon van vitale chaos, zwakte, lage intelligentie en grote afhankelijkheid voor de mening van anderen. Maar dit zijn niet de persoonlijkheidskenmerken die we bij deze patiënten vinden wanneer we ze evalueren.

Het zijn geen hysterische mensen die de realiteit niet van hun verbeelding kunnen onderscheiden. Anorexische patiënten zijn geen gestoorde en hysterische mensen. Volgens sommige onderzoeken gaat het niet om een perceptuele verandering, maar om de vergelijking met steeds veeleisendere normen.

Het is hun manier om om te gaan met de wereld, om achter te laten wat ze nooit zouden kunnen uiten. Niet eten is voor hen de beste manier om de controle te houden over wat er met hen gebeurt.

Ze zijn niet hysterisch; ze voelen zich alleen

Als hun aandacht zo gericht is op een doel, bevrijdt dit hen van andere soorten problemen, die altijd secundair zijn en uitgesteld kunnen worden tot het moment dat ze oplossen wat het echte probleem voor hen is.

De meesten zijn zich ervan bewust dat ze zich in een destructief proces bevinden, maar zodra ze ermee zijn beginnen, maken zij hun systeem van bekrachtigingen en straffen zo krachtig, dat voor hen het erg moeilijk is om eraan te ontsnappen. Ze hebben hun hersenen geprogrammeerd tot een punt waarop de schadelijke inertie zeer krachtig is.

Veel van de meisjes en jongens die aan deze aandoeningen lijden, zijn in staat hun normale leven te herstellen. Dit is een moeilijke en kostbare taak die geduld vereist en waarbij het risico op een terugval zeer groot is. Om dit te overwinnen, is de steun van de mensen om de patiënt heen echter noodzakelijk. Hun steun, hun vertrouwen en hun volhardendheid om uit de tunnel te komen zijn, van fundamenteel belang.

Dit komt doordat de aandoening het zelfbeeld van de persoon die eraan lijdt direct aanvalt, waardoor ze zich minderwaardig voelen omdat ze zichzelf vergelijken met anderen waarvan ze geloven dat ze superieur, perfect en gewilder zijn. Daarom staat die persoon altijd op een plaats van inferioriteit en aspiratie, op ieder moment van iedere dag.

Bovendien komt het vaak voor dat mensen die aan een eetstoornis hebben geleden, zoals anorexia of boulimia, patronen van overmatige afhankelijkheid, verlatingsangst, overgevoeligheid voor kritiek en alexithymie ontwikkelen. Deze aandoeningen kunnen overwonnen worden, maar ze zullen niet volledig genezen en zullen een constante uitdaging zijn voor het herstel gedurende het hele leven van de persoon die aan een eetstoornis heeft geleden.