Alcohol drinken maakt je verdrietiger, niet gelukkiger

Wat kwam eerst, depressie of alcoholverslaving? Wat het ook was, we weten dat zowel deze gemoedstoestand als de drug hun effecten teruggeven, waardoor we het gevoel krijgen dat we heel weinig energie hebben. Soms geeft het ons zelfs het gevoel dat het leven niet echt de moeite waard is.

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Valeria Sabater.

Laatste update: 05 oktober, 2022

Het drinken van alcohol verbetert je stemming niet. Sterker nog, na dat eerste moment waarin het veel van je remmingen verdooft, maakt het je nostalgischer, vergroot het je gevoelens van verlies, en vertroebelt het je hoop voor de toekomst.

Daarom is, ondanks het feit dat het normaal is om te drinken als je aan het socializen bent, dat gevoel van euforie en ontremming zowel kort als vluchtig. In feite betwijfelen wetenschappers of drinken zelfs op korte termijn een gevoel van echte vreugde brengt.

Tegenwoordig consumeert een flink aantal mensen (niet alleen jongeren) vooral in het weekend een grote hoeveelheid alcohol. Parallel aan deze toename zien we een toename van angst en depressie. Het zijn stille maar latente schaduwen die geleidelijk het welzijn van het dagelijks leven veranderen.

Dat gezegd hebbende, blijft onze maatschappij valse mythen en verwrongen ideeën voeden, zoals de klassieke mythe dat drinken “ons verdriet verdrinkt.” In werkelijkheid verandert het alleen maar een reeks hersenmechanismen en werkt het tijdelijk als een kalmerend middel.

Geen enkel probleem wordt in deze toestand vergeten en geen enkel verdriet wordt volledig verdreven door de combinatie met alcohol.

Als alcohol drinken je stemming niet verbetert, wat doet het dan wel?

Alcohol is een depressief middel. Het probleem is dat de consumptie ervan vooral samenhangt met situaties van vrije tijd en ontspanning. Tieners beginnen te drinken onder sociale druk: “Iedereen doet het, dus kan ik het net zo goed ook doen.” Bijna zonder het te beseffen, kunnen ze zich uiteindelijk niet eens voorstellen om uit te gaan en anderen te ontmoeten zonder alcohol.

Iets soortgelijks gebeurt met mensen die, wanneer ze voor een belangrijke uitdaging staan, zich tot alcohol wenden als toevluchtsoord. Of ze nu gewoon een slechte dag hebben gehad, tot ernstiger problemen zoals het verlies van een geliefde of werkeloosheid, ze zoeken troost in een fles.

Inderdaad is de veronderstelling dat verdriet wordt verdund met alcohol een volkomen verkeerd idee en de wetenschap probeert ons dit al jaren te vertellen.

Daarom moeten we het idee dat het drinken van alcohol gevoelens van geluk vergroot, herformuleren. Want in werkelijkheid doet het ons niet alleen slechter voelen, maar brengt het ons ook dichter bij een afgrond waarin we uiteindelijk de controle kunnen verliezen. Bovendien kan het vaak als katalysator werken voor meer dan één psychische stoornis.

Alcohol, een tweesnijdend kalmeringsmiddel

Humphrey Bogart beweerde dat hij niemand vertrouwde die niet dronk. Hij had het gevoel dat iedereen altijd drie drankjes achter hem zat, en als ze allemaal een paar drankjes zouden drinken, zouden er geen problemen in de wereld zijn omdat ze dan losser zouden worden. Het is duidelijk dat onze cultuur een laag van misplaatste glamour heeft opgebouwd rond het idee van alcohol.

We normaliseren het op zo’n manier dat het ons bijvoorbeeld niet verbaast dat veel van de acteurs in Amerikaanse series en films bijna altijd een drankje in hun hand hebben. Men neemt aan dat bijna iedereen gewoontegetrouw gebruik maakt van alcohol.

Het toevlucht nemen tot alcohol in geringe hoeveelheden heeft zeker een kalmerend effect. Sterker nog, als het ons opvrolijkt komt dat door zijn remmende mechanismen op de hersenen.

Drinken brengt ons niet echt geluk of vreugde, maar het verlicht stress, maakt ons meer uitgaand en vergemakkelijkt sociale contacten. De zaken veranderen echter wanneer consumptie van functioneel naar disfunctioneel gaat. Zwaar drinken verhoogt namelijk zorgen en bevordert een laag gevoel van controle en negatief gestemde emoties.

Alcohol en depressie

Onderzoek (Engelse link) van de Universiteit van Nairobi (Kenia) stelt dat de prevalentie van depressie bij mensen die afhankelijk zijn van alcohol 63,8 procent is. Dat zijn zorgwekkend hoge cijfers.

Dit onderzoek suggereert ook dat het niet eenvoudig is om vast te stellen wat het eerst kwam: depressie of alcoholisme. Er is zo’n dunne lijn dat het bijna onmogelijk is om dat vast te stellen.

Vaak worden gezondheidswerkers geconfronteerd met gefrustreerde patiënten (vanwege werk of persoonlijke problemen) die niet alleen hun toevlucht nemen tot drinken als ontsnappingsmechanisme, maar ook als zelfmedicatie.

De gevolgen zijn evident:

• Gebrek aan energie en aanhoudende uitputting.
• Gevoelens van waardeloosheid.
• Geheugen- en concentratieproblemen.
• Gevoelens van hopeloosheid en negativiteit.
• Laag gevoel van eigenwaarde.
• Prikkelbaarheid.
• Moeite ervaren met het nemen van beslissingen.
• Gevoelens van schuld, waardeloosheid of hulpeloosheid.
• Slapeloosheid of overmatig slapen.
• Overeten of verlies van eetlust.
• Psychosomatische symptomen zoals maag- en spijsverteringsproblemen, hoofdpijn, enz.

Gezien dit beeld van emotioneel ongemak is het gebruikelijk dat deze personen toegang zoeken tot psychotrope middelen en die zonder medisch voorschrift gebruiken. Dit is gevaarlijk en kan ernstige gevolgen hebben.

Wat kan er gedaan worden?

Sommige mensen vinden het onmogelijk om aan het weekend te denken zonder dat er grote hoeveelheden alcohol bij komen kijken. Toch voelen ze zich later in de week uitgeput, prikkelbaar en in het algemeen niet lekker.

Bovendien komt drunkorexia de laatste jaren steeds vaker voor. Dit betekent dat mensen in het weekend stoppen met eten met als enig doel om alcohol te drinken en de effecten daarvan te versterken.

Wat kan er in deze situaties gedaan worden? Uiteraard is voorlichting essentieel. Begrijpen dat alcohol drinken de stemming niet verbetert, maar verslechtert zou een nuttige boodschap zijn om kinderen van jongs af aan mee te geven. Dat komt omdat het duidelijk is dat onze wereld alcoholgebruik koppelt aan vrije tijd, sociale verbindingen en ontspanning.

Als je te maken hebt met gevoelens van hopeloosheid of nutteloosheid die verband houden met alcoholgebruik, moet je met een specialist praten. De toevlucht zoeken tot alcohol zal een latente of kleine depressie alleen maar doen uitgroeien tot een grote. Ook als je het gevoel hebt dat je alcoholgebruik buiten je macht ligt, negeer het dan niet. Praat met je arts.

In tegenstelling tot wat Bogart zei, is degene die je moet vertrouwen degene die geen alcohol gebruikt en die zijn leven volledig onder controle heeft. Dat is de sleutel tot welzijn.