Het ABC-model van depressie

Tot voor kort werd vanuit medisch standpunt aangenomen dat depressie zich voordoet als gevolg van biochemische onevenwichtigheden en dit is eigenlijk helemaal geen rare gedachte. Het is zelfs zo dat er bij de zogenaamde endogene depressies inderdaad sprake is van onevenwichtigheden in het niveau van neurotransmitters. Deze vorm van depressie komt echter maar weinig voor en is over het algemeen een reactie op het meemaken van een significant verlies.

Als de oorzaak echter niet biochemisch is en ook niet het gevolg van een situatie die zich heeft voorgedaan, zou je je kunnen afvragen: wat is dan wel de oorzaak van dat diepe verdiet dat vaak gepaard gaat met depressie? De werkelijke oorzaak van de depressieve emotionele toestand is de denkwijze, de wijze waarop de persoon door de filter van depressie interpreteert wat er gebeurt. Het zijn de gedachten die de persoon aan deze emotionele toestand vasthaakt die ervoor zorgen dat de depressie zo lang aanhoudt.

Maar er is goed nieuws. Ook al hebben we soms namelijk geen controle over de situaties die ons overkomen, we kunnen wel invloed uitoefenen op hoe wij ze interpreteren en hoe we met ze omgaan. Hierin ligt onze verantwoordelijkheid en het is aan ons om onze interpretatie van de feiten te veranderen.

Het ABC-model

Albert Ellis, de grondlegger van de rationeel-emotieve therapie, creëerde het ABC-model, zodat patiënten zouden inzien dat het niet de activerende gebeurtenis is die hun emotionele ongemak veroorzaakt, maar hun eigen gedachten en overtuigingen.

Het is het waard om te vermelden dat we een onderscheid moeten maken tussen gezonde emoties en ongezonde emotionele toestanden. Gezonde negatieve emoties zoals verdriet, angst of ongemak helpen ons om op efficiënte wijze om te gaan met dat wat er gebeurd is in ons leven. Ze zetten ons aan tot handelen door middel van logica en realisme.

Ongezonde emotionele toestanden echter, zoals depressie, angststoornissen, schuldgevoelens of woede, blokkeren en verlammen ons. Ze maken het niet alleen onmogelijk voor ons om de situatie te confronteren, maar maken het ook nog eens erger dan het is en zorgen ervoor dat we in een vicieuze cirkel terechtkomen waaruit we maar moeilijk kunnen ontsnappen.

Het is normaal om verdrietig te zijn als je je baan of partner verliest, maar het is niet normaal als dat verdriet overmatig is, te lang aanhoudt en uiteindelijk omslaat in depressie. Wat mist, ben jij die op gezonde wijze met zichzelf praat over het verlies.

Het ABC-model maakt een onderscheid tussen de A (‘activating event’ of activerende gebeurtenis), de B (‘belief system’ ofwel de overtuigingen en gedachten over de gebeurtenis) en de C (‘consequences’ ofwel de gevolgen: hoe voel ik me en hoe gedraag ik me ten opzichte van de gebeurtenis). In ABC-termen zeggen we: niet uit A volgt C, maar uit B volgt C.

Normaal gesproken zijn we geneigd te denken dat het de situatie is die verantwoordelijk is voor hoe we ons voelen, maar dit is niet waar en dat kunnen we gemakkelijk bewijzen door te kijken naar het gegeven dat verschillende mensen onder dezelfde omstandigheden andere emoties hebben.

De zwart gekleurde B

Het ABC-model van depressie kunnen we op de volgende manier verduidelijken: er is sprake van een activator, een A, die overeenkomt met een belangrijk verlies, of met een andere gebeurtenis die erg krachtig van invloed is op ons, of met de gedachten, of met datgene waardoor de gedachten of B een zwarte kleur aannemen. We zijn geneigd onszelf te zien als nutteloos, de wereld als een plek vol stekels en donkere wolken en misschien denken we zelfs liever niet aan de toekomst, omdat dit bij ons grote wanhoop oproept.

Deze gedachten overstromen onze geest en we geloven dat ze waar zijn. We nemen aan dat als we het denken, het ook zo is. Dit is niet hoe de dingen werkelijk zijn, maar onze gedachten zijn geneigd om te generaliseren, om de dingen uitvoerig te benoemen, om te dramatiseren etc. En dit is precies de reden waarom we het intense leed ervaren, onze emotionele C, die we depressie noemen.