Zijn baarden een seksueel signaal?
Er is een hele wereld van controverse rond baarden, ook al zijn ze op het eerste gezicht niet meer dan secundaire kenmerken van het mannelijk zijn. Sommige mensen haten ze, anderen houden ervan, en in bepaalde bevolkingsgroepen heerst er een hele cultuur omheen. Dit in aanmerking genomen, is het vrij normaal dat velen zich afvragen of baarden een seksueel signaal zijn.
Baarden zijn een van de meest visueel opvallende secundaire geslachtskenmerken van mannen en een seksueel dimorf kenmerk van onze soort. Ze spelen een belangrijke rol in communicatie en sociale processen zoals concurrentie, agressie en seksualiteit.
In dit artikel kun je de biologische achtergrond en de symboliek van mannelijke baarden onderzoeken. Verder ontdek je of ze enige relevantie hebben als het gaat om het kiezen van een partner.
Het biologische nut van de baard
De primitieve mens wordt altijd geconceptualiseerd als iemand die een baard heeft. De vroegst bekende scheermesjes waren van koper en zijn 5.000 jaar oud. Er is dus goede reden om te denken dat gezichtshaar een functie heeft die met overleven te maken heeft.
Aanvankelijk was de hypothese dat baarden hielpen de lichaamswarmte te bewaren. Dit zou echter pas echt zin hebben als menselijke vrouwtjes en baby’s het ook hadden. Iedereen kan het immers koud krijgen.
Anderzijds is ook voorgesteld dat baarden functies hebben die lijken op de manen van de leeuw en andere niet-menselijke dieren, in die zin dat ze bewaken tegen aanvallen. In dit verband is het de moeite waard een studie uit 2018 (Engelse link) aan te halen over professionele vechters. Het vond geen bewijs dat gezichtshaar geassocieerd was met ofwel minder knock-outs ofwel een groter vechtvermogen.
Baarden en non-verbale communicatie
Om te ontdekken of baarden een seksueel signaal zijn, moeten we hun mogelijkheden om informatie door te geven evalueren. Onderzoek beweert namelijk dat ze de waarneming van gezichtsuitdrukkingen direct beïnvloeden.
In een studie uit 2021 (Engelse link) werden gezichten die woede vertoonden sneller en nauwkeuriger gecategoriseerd bij bebaarde gezichten, gevolgd door gezichten met stoppels, en daarna gladgeschoren gezichten. Vrolijke gezichtsuitdrukkingen werden daarentegen het eerst herkend bij gladgeschoren gezichten, gevolgd door gezichten met stoppels, en dan pas bij bebaarde gezichten.
Anderzijds kregen gezichten met volle baarden de hoogste waardering voor mannelijkheid, gevolgd door gladgeschoren gezichten. Kortom, gedragingen die men met met mannelijkheid associeert, zoals agressiviteiten intraseksuele status, hangen nauwer samen met baarden.
Betekent dit dat agressiviteit en seksualiteit samengaan?
Het antwoord is duidelijk nee. Zelfs als iemand zich seksueel aangetrokken voelt tot het mannelijke uiterlijk van een baard, spelen nog veel meer factoren een rol. De belangrijkste heeft te maken met het gedrag van elk individu. Daarom zal een man met een baard zeker niet aantrekkelijk zijn als hij gewelddadig gedrag vertoont.
Zijn baarden een seksueel signaal?
Omdat de evolutionaire functie van baarden nog bevestigd moet worden, valt nog te bezien welke functies ze vervullen als het gaat om relaties. Als het om esthetische smaken gaat (mode daargelaten), is variabiliteit van belang. Sommige mensen zijn dol op baarden, terwijl anderen ze associëren met viezigheid of een gebrek aan verzorging.
Een studie (Engelse link), gepubliceerd in het tijdschrift Evolution and Human Behavior, ontdekte dat vrouwen zich meer aangetrokken voelen tot mannen met baarden in landen met een lager middeninkomen. Aan de andere kant komen baarden meer voor in meer bevolkte geografische gebieden.
Hoe is het mogelijk dat deze informatie statistisch significante resultaten oplevert? Wel, de auteurs van de studie suggereerden dat in omstandigheden van demografische overbevolking, die anonimiteit in de hand werken, uitingen van mannelijkheid de neiging hebben sterker te zijn.
Volgens deze redenering zouden baarden inderdaad een seksueel teken zijn. Dat komt omdat mannen geneigd zijn ze te tonen om op te vallen tegenover potentiële partners.
Tenslotte moeten we, als we nagaan wat men aantrekkelijk vindt, rekening houden met de rol van culturele en esthetische normen. Hoewel er een zekere biologische basis is, reageren de normen die aangeven wat ‘aantrekkelijk’ is in feite op willekeurige patronen van het collectieve denken. Dus of je van baarden houdt of ze haat is allemaal gewoon een kwestie van smaak.
Alle siterte kilder ble grundig gjennomgått av teamet vårt for å sikre deres kvalitet, pålitelighet, aktualitet og validitet. Bibliografien i denne artikkelen ble betraktet som pålitelig og av akademisk eller vitenskapelig nøyaktighet.
- Dixson, B. J., Barkhuizen, C. L., & Craig, B. M. (2021). Beards Increase the Speed, Accuracy, and Explicit Judgments of Facial Threat. Adaptive Human Behavior and Physiology, 7(4), 347-362.
- Dixson, B. J., Rantala, M. J., Melo, E. F., & Brooks, R. C. (2017). Beards and the big city: Displays of masculinity may be amplified under crowded conditions. Evolution and Human Behavior, 38(2), 259-264.
- Dixson, B. J., Sherlock, J. M., Cornwell, W. K., & Kasumovic, M. M. (2018). Contest competition and men’s facial hair: beards may not provide advantages in combat. Evolution and Human Behavior, 39(2), 147-153.
