Wat is er zo speciaal aan de dromen van mensen met depressie?

Mensen met een depressie ervaren vaak verschillende soorten slaapstoornissen. Maar er is hier ook sprake van een vreemd fenomeen dat wetenschappelijk is aangetoond. De dromen van mensen met depressie duren tot drie keer langer dan de dromen van mensen zonder depressie.

Hoewel depressie vaak ongemak en vermoeidheid veroorzaakt, hebben de dromen van mensen met een depressie een erg specifiek doel: hun emotionele wereld op orde brengen.

Dit is absoluut een nieuw thema. Bovendien is het een onderwerp waar velen van ons weinig vanaf weten. Wanneer we over depressie spreken, dan gaan we ons meestal richten op enkele specifieke dingen.

Dat zijn gewoonlijk de symptomen, de oorzaken of de verschillende behandelingen die we hebben. Maar we bekijken dit onderwerp zelden vanuit een andere hoek.

Dit wil zeggen dat we zullen proberen een beter begrip te krijgen van wat er in de hersenen gebeurt bij mensen met depressie, op het moment dat zij er uiteindelijk in slagen om in slaap te vallen.

We gaan akkoord met de uitspraak van Freud dat dromen de koninklijke weg zijn naar de onbewuste geest. Dat pad kan inderdaad een winderige weg zijn die ons nooit ergens brengt. Maar het kan absoluut spectaculaire inzichten bieden op wat er werkelijk aan de hand is in onze geest.

Dromen zijn het bewijs van een probleem. Ze zijn net als een abstract schilderij van Kandinsky. Ze proberen ons iets te vertellen, geven vorm aan wat pijn doet, kwaad maakt, beangstigt of ons bedreigt.

De dromen van mensen met een depressie zijn een verdedigingsmechanisme dat hun hersenen gebruiken in een poging om met een verwarrende emotie om te gaan.

De REM-fase bij mensen met depressie

Dr. Rosalind D. Cartwright is een gevierd psychologe aan de Cornell-universiteit. Ze heeft een groot deel van haar leven gewijd aan het onderzoeken en begrijpen van de droomwereld.

In het bekende boek, The Twenty-Four Hour Mind, gaat zij bijvoorbeeld dieper in op de interessante relatie tussen onze emoties en onze dromen.

Het gaat hier echt over een verbazingwekkende inspanning van jarenlang onderzoek waarin één idee werkelijk opvalt. De hersenen zetten zich in en helpen ons negatieve emoties te verwerken – door middel van dromen.

De manier waarop de hersenen dit doen is zowel fascinerend als vreemd. Waarom? Omdat de persoon niet eens merkt hoe dromen hem helpen. Maar toch helpen dromen en ze doen dit via een reeks verschillende mechanismen. Laten we die eens bekijken…

De REM-fase en de dromen van mensen met depressie

• Depressieve mensen kunnen zich bijvoorbeeld gedurende de dag slaperig voelen en ‘s nachts moeilijk in slaap raken.
• Wanneer ze wakker worden, voelen ze zich vaak moe. Dat komt omdat ze geen goede herstellende nachtrust hebben. Het tegendeel eigenlijk. Ze hebben het gevoel alsof hun hoofd zelfs nog ‘voller’ is. Ze weten dat ze veel gedroomd hebben maar nooit kunnen ze zich helder herinneren waarover die dromen gingen.
• Wat er eigenlijk gebeurt, is dat depressieve mensen veel vroeger in de REM-fase komen. Bovendien duurt deze fase waarin de dromen optreden, gewoonlijk drie keer langer. Dat betekent dus dat mensen met depressie drie keer meer dromen dan mensen zonder een depressie.
• We moeten ook onthouden dat we REM de “paradoxale slaap” noemen omdat het geen enkele rust verschaft. Het is zelfs de periode waarin we de grootste hoeveelheid adrenaline produceren.
• Dankzij nieuwe beeldvorming en diagnostische tests zijn we er ook in geslaagd om iets vast te stellen in het limbisch systeem. Dit systeem is verbonden met onze emoties. Tijdens de REM-fase is het actiever dan ooit. Dit gebeurt alleen bij depressieve mensen.

Dr. Cartwright legt uit hoe onze hersenen de controle overnemen wanneer we slapen. Het meest opvallende aspect op dit moment, en zelfs meer opmerkelijk dan het ervaren van een herstellende lichamelijke rust, is dat de hersenen ‘ons stimuleren’ om aan onze emotionele verwarring te werken.

Ze doen dit echter soms op de ergst mogelijke manier. Want de hersenen gebruiken nachtmerries en vervelende dromen. Dit gebeurt ook in de dromen van mensen met depressie.

Alles wat binnenin ons verwarring, angst of wanhoop veroorzaakt, komt naar buiten in deze surreële vreemde wereld. Onze hersenen proberen die negatieve emotie onder controle te krijgen. Ze proberen die verstoorde spanning te ‘ontgiften’.

Rustpatronen bij mensen met depressie

We beseffen dat drie keer dromen, nachtmerries en vermoeid de ogen openen om een nieuwe dag te beginnen, niet erg gunstig is om een depressie te overwinnen.

Als deze informatie ons enigszins kan helpen, dan is het wel dat we zo onze vijand beter leren kennen. We moeten inderdaad inzien dat onze hersenen ons duidelijk maken dat we iets moeten herstellen.

Nu we dit weten, is het altijd een goed idee om slaaptechnieken toe te passen. Deze zijn nuttig om de slaap van mensen met depressie te verbeteren.

Bovendien kunnen ze ons ook helpen als we eens een gelijkaardige toestand doormaken. Dit geldt zowel voor een lichte depressie, dysthymie of een ernstige depressie.

Enkele tips

• Voor het slapengaan moeten we vermijden dat we onze emotionele belasting intenser maken. Piekeren zal ongetwijfeld onze gemoedsstemming verergeren.
• Oefeningen zoals meditatie of elke andere ontspanningstechniek kunnen hierbij helpen. Want ze helpen ons te gaan slapen met minder actieve hersenen.
• Als we antidepressiva nemen, dan is het ook een goed idee om te checken welke neveneffecten ze misschien hebben op onze slaap. Misschien moeten we dan nagaan of we niet beter andere medicatie nemen als de effecten te ernstig zijn.
• We moeten ook ons dagelijks ritme aanpassen. Het is belangrijk dat we proberen een consequent schema te volgen en dat we elke dag op hetzelfde moment gaan slapen en opstaan.

Onze REM-slaap zal zich vanzelf aanpassen wanneer we verdergaan met ons behandelingsplan. Deze slaap zal minder lang duren en ons toelaten om beter te rusten. Tegelijkertijd zal onze droomwereld niet langer zo verontrustend, mysterieus of zelfs verschrikkelijk zijn.

Onze hersenen zullen ophouden met onze emoties op de eerste plaats te zetten. Ze zullen dus hun normale nachtelijke gewoonten weer kunnen uitvoeren. ‘s Nachts klasseren de hersenen meestal belangrijke informatie, organiseren ze de ervaringen en verwijderen ze onnuttige gegevens.

Onze innerlijke wereld komt dan opnieuw in evenwicht. De nachtmerries en de schaduw van de depressie zullen vervagen…