Wat is de ABA-methode, hoe werkt het en wat is de controverse?

De ABA-methode is een veelbelovend therapeutisch alternatief. Wil je nu weten waar het uit bestaat en welke resultaten ermee worden behaald? In dit artikel vertellen we je er alles over.

De ABA-methode kan men beschouwen als een therapiemodaliteit die zich richt op het ontwikkelen van sociale, leer- en communicatievaardigheden. Het wordt meestal toegepast (Spaanse link) bij kinderen met een autismespectrumstoornis (ASS), hoewel het ook een veelgebruikt therapeutisch alternatief is bij andere stoornissen.

Dit model is ontworpen op basis van verschillende onderzoeken die in 1987 zijn uitgevoerd door Dr. Ivar Lovaas van de afdeling psychologie van de Universiteit van Los Angeles. Deze onderzoeker toonde aan dat het gedrag van kinderen met autisme kon worden aangepast met de ABA-methode. Sindsdien is het gebruik ervan wijdverbreid.

De toepassing ervan wordt momenteel echter vaak in twijfel getrokken. Verschillende professionals en individuen verzetten zich tegen de toepassing ervan en ontmoedigen het gebruik ervan, vanwege de mogelijke negatieve effecten op mensen met autisme.

In dit artikel leer je wat de ABA-methode is, de kenmerken en de toepassing ervan. Je leert ook een aantal redenen van voor- en tegenstanders van de toepassing bij mensen met autisme. Laten we dieper ingaan.

De ABA-methode: een facilitator van autonomie

De naam van de ABA-methode komt van een acroniem voor Applied Behavior Analysis. Het vertaalt zich als ‘toegepaste gedragsanalyse’. Elk van deze elementen komt overeen met een principe van dit type therapie:

• Analyse. Dit komt overeen met het principe van “experimentele gedragsanalyse”. Het verwijst naar het feit dat vooruitgang wordt geëvalueerd op basis van interventies die worden vastgelegd en gemeten.
• Gedrag. Dit heeft te maken met het feit dat dit model gebaseerd is op de principes van klassieke en operante conditionering, oftewel behaviorisme.
• Toegepast. Verwijst naar het feit dat de principes worden toegepast op geobserveerd gedrag, in tegenstelling tot modellen die verwijzen naar afgeleid gedrag.

Het doel van de ABA-methode is om de ontwikkeling en autonomie van patiënten te bevorderen. Dit gebeurt door het ontwerpen van een specifiek en gepersonaliseerd programma van vaardigheden die elk individu nodig heeft om verder te komen in zijn ontwikkeling.

Het legt de nadruk op die vaardigheden die nodig zijn om nieuw leren te verwerven: aandacht, samenwerking en imitatie. Het bevordert ook de ontwikkeling van sociale basisvaardigheden en communicatievaardigheden die zorgen voor adequate interactie.

De kenmerken van de ABA-methode

Naast de principes van de ABA-methode zijn er ook zeven kenmerken die de toepassing ervan afbakenen. Deze zijn als volgt:

• Op succes gebaseerd onderwijs. De nodige hulpmiddelen worden aangereikt zodat opeenvolgende successen worden behaald en onnodige frustraties worden vermeden. Dit motiveert en versterkt het zelfvertrouwen.
• Structureren. De procedure is gestructureerd en verdeeld in haalbare stappen, beginnend van eenvoudig naar complex, totdat de persoon de ontwikkeling van de vaardigheid (Spaanse link) heeft bereikt.
• Registreren. De registratie is dagelijks, systematisch en omvat beoordelingen om de vooruitgang te meten en objectieve informatie over de voortgang te verzamelen. Indien nodig kan het programma geherstructureerd worden om het functioneler te maken.
• Individualisering. Men moet elk programma afstemmen op de specifieke kenmerken van het individu en daarom is een grondige eerste beoordeling noodzakelijk.
• Generalisatie. Therapeutisch onderwijs begint thuis en moet, naarmate het vordert, worden toegepast in andere, steeds bredere omgevingen.
• Gecoördineerde actie met ouders. Het werk wordt gecoördineerd met de ouders, die actief moeten deelnemen aan de interventie om deze te versterken en aan te vullen.
• Wetenschappelijke ondersteuning. De acties en de therapie als geheel worden ondersteund door wetenschappelijke productie.

Hoe wordt het toegepast?

De toepassing van de ABA-methode begint met een gedetailleerde beoordeling van het kind of de volwassen patiënt. Dit eerste onderzoek maakt het mogelijk om een gepersonaliseerd interventieprogramma te ontwerpen, gericht op de specifieke ontwikkeling van de vaardigheden die elke persoon nodig heeft. We hebben het over een planning die meestal een toewijding van negen uur per week vereist.

Wat volgt is de training van de therapeuten die de leiding krijgen over de casus. Ze moeten onderzoeksbewijs identificeren of ontdekken dat hun interventie ondersteunt, waardoor hun ondersteunende vaardigheden verbeteren. In het geval van kinderen wordt er ook een trainingsproces met de ouders uitgevoerd waarin hun rol in het proces wordt uitgelegd.

In de regel geldt: hoe gedetailleerder het programma, hoe beter het zal werken. Het moet de acties bevatten, verdeeld in stappen, die men gaat uitvoeren. Als dit deel klaar is, kan men de vier basisacties van de ABA-methode toepassen:

• Discrete repetitie.
• Presenteren en intrekken van ondersteuningen.
• Zoeken naar effectieve bekrachtigers.
• Systematisch opnemen.

De beschikbare gegevens geven aan dat de ABA-methode haar doel bereikt: de ontwikkeling van cognitieve, sociale en communicatieve vaardigheden. De gegevens zijn echter niet overtuigend. In sommige gevallen levert het geweldige resultaten op, terwijl in andere gevallen de toepassing nauwelijks merkbaar is. Hoe dan ook, wat zeker is, is dat we meer en beter onderzoek nodig hebben om het te verfijnen.

De controverse rond de ABA-methode

De afgelopen jaren is er veel discussie geweest over de relevantie en effectiviteit van deze methode. Veel mensen met autisme en hun pleitbezorgers verzetten zich tegen ABA-gerichte interventies, terwijl anderen voorstander zijn van het gebruik ervan. Laten we eens kijken naar de redenen voor en tegen.

Redenen tegen

Een van de redenen waarom veel mensen tegen ABA zijn, is dat het, als gedragsinterventie, gericht is op het uitdoven van gedragspatronen die niet voldoen aan de norm van sociale normaliteit. Volgens tegenstanders is dit uiteindelijk schadelijk voor mensen met ASS, omdat het hen aanmoedigt om hun autistische trekken te verbergen.

ABA-therapie is bestempeld als misbruik, niet alleen om bovenstaande reden, maar ook omdat het uiteindelijk traumatisch kan zijn.

Een studie (Engelse link) gepubliceerd in Advances in Autism vond posttraumatische stresssymptomen bij bijna de helft van de deelnemers die aan ABA werden blootgesteld. Dit terwijl degenen die de interventie niet kregen een kans van 72% hadden om asymptomatisch te zijn. De auteurs van dit onderzoek merkten het volgende op:

“Gebaseerd op klinische observaties, vertoonden aan ABA blootgestelde kinderen vecht/vlucht/verlammingsreacties op taken die anders als plezierig zouden worden beschouwd voor een niet-blootgestelde leeftijdsgenoot. Deze reacties namen in ernst toe met de duur van de blootstelling aan ABA.”

Een andere reden waarom deze methode is bekritiseerd, is dat het volgens onderzoek (Engelse link) de motivatie vermindert, de afhankelijkheid vergroot en het gevoel van eigenwaarde verlaagt bij mensen met hoogfunctionerend autisme. Volgens deze bevindingen worden mensen niet beter, maar slechter.

In die zin haalt Sandoval-Norton in een artikel (Engelse link) gepubliceerd in Avances in Neurodevelopmental Disorder twee onderzoeken aan die de werkzaamheid van ABA voor de behandeling van autisme in twijfel trekken.

Het eerste onderzoek rapporteert dat 76% van de mensen weinig of geen verandering ondergaan door de ABA-methode. Daarnaast gaat 9% juist achteruit. Het tweede onderzoek vond geen significante correlatie tussen het aantal uren ABA-interventie en de behaalde resultaten.

Een andere reden die we kunnen benadrukken is de belangenverstrengeling in verschillende onderzoeken die de werkzaamheid ondersteunen. Een studie (Engelse link) gepubliceerd in Frontiers in Psychology wijst erop dat er een zeer hoge mate van belangenverstrengeling is bij onderzoekers die het gebruik van ABA ondersteunen.

Belangenverstrengeling kan studies vertekenen en ervoor zorgen dat onderzoekers laten zien dat hun interventies positieve effecten hebben, terwijl ze in feite niet effectief zijn, zeggen onderzoekers.

Redenen vóór

De argumenten van mensen en professionals vóór ABA (Engelse link) voor de behandeling van autismespectrumstoornissen zijn over het algemeen gebaseerd op studies die de toepassing ervan ondersteunen. Laten we er een paar bekijken.

Een meta-analyse (Engelse link) geeft aan dat ABA effectief is voor socialisatie, communicatie en expressief taalgebruik. De onderzoekers vonden echter geen significante effecten op receptieve taal, adaptief gedrag, dagelijkse levensvaardigheden, IQ, verbaal IQ, non-verbaal IQ en beperkt en repetitief gedrag.

De Vereniging voor Wetenschap in Auti sme (Engelse link) ondersteunt toegepaste gedragsanalyse als een effectieve interventie voor veel mensen met autismespectrumstoornissen. Ze stelt ook dat het effectief is in het verbeteren van gedrag en het aanleren van nieuwe vaardigheden.

Het Nationaal Autisme Ce ntrum (Engelse link), benadrukt ABA in een overzicht en analyse van interventies voor autismespectrumstoornissen als een van de interventies met voldoende bewijs van effectiviteit.

In lijn met het bovenstaande wordt ook de effectiviteit van toegepaste gedragsanalyse bij de behandeling van autisme ondersteund (Engelse link) . In deze studie, gepubliceerd in de Association for Behavior Analysis Internationa’s Newsletter, is te lezen dat:

• Alle mensen met autisme hebben tot op zekere hoogte baat bij ABA.
• Geen enkele andere behandeling voor autisme voldoet aan de normen van wetenschappelijk bewijs zoals ABA dat doet. Ook zijn er geen andere wetenschappelijk goedgekeurde interventies die vergelijkbare resultaten opleveren.
• Meer dan 1000 peer-reviewed wetenschappelijke artikelen over autisme beschrijven de successen van ABA.

Dezelfde publicatie stelt dat vroegtijdige intensieve gedragsinterventie door middel van toegepaste gedragsanalyse de ontwikkeling en intellectuele prestaties van kinderen met autisme verbetert.

Een artikel (Engelse link) gepubliceerd in Cogent Psychology stelt dat ABA voortkomt uit goed gecontroleerde onderzoeken van hoge kwaliteit die de werkzaamheid ervan aantonen bij autistische populaties. Bovendien heeft het volgens verschillende onderzoekers (Engelse link) een van de beste bewijzen voor de behandeling van ASS.

Zoals te zien is, is het debat erg heftig. Beide perspectieven hebben onderzoek nodig dat hun standpunten over het gebruik van ABA ondersteunt. Al deze controverses laten ons achter met een heel duidelijke boodschap: er is meer onderzoek nodig om de ontstane kloof te dichten.

Slotoverwegingen

Er is geen unanimiteit of algemene overeenstemming over het gebruik van deze interventie voor mensen met autisme. Er gaan steeds meer stemmen tegen op, ondanks het feit dat verschillende onderzoeken en instellingen de toepassing ervan ondersteunen.

Al deze controverses en spanningen zijn nodig om ruimte te creëren voor dialoog om interventies te verbeteren en te ontwikkelen ten gunste van neurodiversiteit, inclusie en respect voor alle autistische mensen.

We hopen dat dit artikel je motiveert om na te denken en meer te onderzoeken over de ABA-methode en de toepassing ervan bij autismespectrumstoornissen.