Waarom zijn thrillers zo boeiend?

Heb je je ooit afgevraagd waarom intrige zo aantrekkelijk voor ons is? Heb je je afgevraagd wat er in je hersenen gebeurt als je je verbindt met bepaalde personages in een tv-serie? In dit artikel vertellen we het je.

Alfred Hitchcock was de meester van de suspense. Hij zei dat “iedereen geniet van een goede moord…mits hij zelf niet het slachtoffer is.” Het lijkt erop dat hij gelijk had, want tientallen jaren later zijn we getuige van de massificatie van het genre van de thriller. Dit genre is steeds meer aanwezig op alle platforms. Dit leidt tot de onvermijdelijke vraag: waarom zijn thrillers zo intrigerend?

Natuurlijk houdt een verhaal vol mysterie en spanning je op het puntje van je stoel. Maar buiten de effecten die pareltjes als Seven, True Detective of Vertigo (om er maar een paar te noemen) kunnen oproepen, is de waarheid dat spanning een reeks universele veranderingen in je hersenen opwekt.

Hoe thrillers je hersenen beïnvloeden

Matthew Bezdeck is een onderzoeker aan het Georgia Institute of Technology (VS). Volgens hem lijden onze hersenen aan een soort tunnelvisie als we zien dat de hoofdpersoon van een serie of film in gevaar is (Engelse link).

Dit is de eerste van de veranderingen die onze hersenchemie ondergaat. “In de visuele cortex gaan de neuronen die verwerken wat er op het scherm gebeurt in de kookstand, terwijl die welke perifere informatie ontvangen gevoelloos worden” beweert de onderzoeker.

De tweede verandering heeft te maken met onze aandacht. In de woorden van Bezdeck wordt “het ventrale web, het vliegwiel dat ronddraait om te beslissen waar we onze aandacht op richten, actiever.”

We zouden kunnen spreken van een stilte die wordt opgewekt in onze neurale netwerken, zodat de spanning onze hersenen naar de film doet draaien. We ontsnappen en vergeten onze omgeving. Het enige wat ons interesseert is te weten wat er met de hoofdpersonen zal gebeuren.

De laatste verandering waar Bezdeck het over heeft betreft de activering van onze hersenen. Het blijkt namelijk dat het kijken naar thrillers allesbehalve een passieve bezigheid is.

“In een onderzoek ontdekten mijn collega’s en ik dat patiënten mentaal deelnemen aan suspense-scènes. Ze lossen problemen op namens de personages” legt Bezdeck uit. Hij suggereert dat kijkers “hertekenen hoe de gebeurtenissen anders hadden kunnen gebeuren en kritiek of lof uiten op wat de hoofdpersonen doen.”

Empathie met de personages

Hoewel het een verschijnsel is dat in elk goed verhaal zou moeten voorkomen, ben je bij het zien van een thriller geneigd je in te leven in de personages. In dit soort films liggen de dreiging en de spanning aan de oppervlakte. Daardoor raak je meer betrokken bij wat er gebeurt.

In feite werken je neuronen door het conflict heen. Ze helpen je in de schoenen van de personages te gaan staan. Her werkt hetzelfde als wanneer je dat zou doen met mensen in het echte leven.

Een ander aspect om rekening mee te houden is het gevoel van dreiging. Dat is iets dat eigenlijk in elke thriller voorkomt. Sterker nog, hoewel het paradoxaal klinkt, kunnen angst en onzekerheid je een grote dosis plezier bezorgen.

Als je bijvoorbeeld een personage in de problemen ziet, interpreteert je amygdala dat je in gevaar bent. Als het dan allemaal voorbij is, plaatst de rest van je hersenen de dingen in hun context. Het begrijpt dat je net ontsnapt bent aan een gevaarlijke situatie.

Je hersenen geven dan stoffen af die een gevoel van beloning opwekken. Daarom kunnen zowel terreur als spanning bronnen van eindeloos plezier worden. We moeten ook rekening houden met het individuele profiel van elke kijker.

Sommige mensen houden bijvoorbeeld vooral van risico’s, omdat hun hersenen een groter aantal receptoren voor dopamine hebben. Daarom is het nauwelijks vreemd dat zij meer plezier beleven aan de schokken die ze op het scherm zien.

Bystander mind control

We mogen aannemen dat de overgrote meerderheid van scenarioschrijvers en filmmakers zelfs de meest elementaire begrippen van de neurowetenschap niet begrijpt. Toch weten ze zeker hoe ze met de geest van de kijker moeten omgaan. Althans, dit is wat Bezdeck beweert.

Hij stelt namelijk dat, zij het intuïtief, “grote filmmakers weten hoe ze de geest van de kijker moeten beheersen, zelfs zonder de biologische mechanismen erachter te begrijpen.”

We moeten ook rekening houden met de vooruitgang die de laatste jaren is geboekt op narratief gebied. Tegenwoordig zijn zelfs de hoofdpersonen niet noodzakelijkerwijs beschermd tegen dood of moord.

Zoals shows als Game of Thrones hebben laten zien, kan elk door de kijkers geliefd personage uiteindelijk een gruwelijke dood sterven. Dit betekent dat de intrige van de thriller is toegenomen, waardoor onze hersenen enorme hoeveelheden endorfine en dopamine krijgen.

Het lijkt er zeker op dat Hitchcocks bewering waar was. Bij thrillers speelt de intrige inderdaad een fundamentele rol om onze hersenen volledig bij de verhaallijn te betrekken.