Waarom oordelen we?

Wanneer iemand een oordeel velt over de weg die jij aflegt, leen hem dan jouw schoenen. Deze algemene uitdrukking is een goede geheugensteun. Over ieder van ons is wel eens geoordeeld. We zijn allemaal wel het onderwerp geweest van een mening (juist of niet) die ons van streek maakte of kwetste.

Hoe kunnen we reageren op oordeling?

Haal om te beginnen diep adem en neem wat afstand. Begrijp dat de impuls om te oordelen universeel is. Het is iets dat altijd al gedaan is en altijd zal worden blijven gedaan.

De tweede stap is eenvoudig. Accepteer dat hetgeen gezegd is niets met jou te maken heeft. Depersonaliseer het. Een ander zijn woorden of meningen zeggen niets over jou. Als ze uitgepraat zijn, leen ze dan jouw schoenen, zodat ze erin kunnen staan en de waarheid kunnen zien zoals die echt is.

Meestal hebben de mensen die het snelst een oordeel vellen over een ander zelf het laagste gevoel van eigenwaarde. Iemand die zichzelf niet onvoorwaardelijk accepteert, kan ook een ander niet accepteren. Het zijn starre perfectionisten die elke kans om over anderen te oordelen aangrijpen.

Wat zit er achter oordeling?

Niemand vindt het leuk om beoordeeld te worden. Wanneer we worden beoordeeld, krijgen we een etiket opgeplakt en dit zorgt ervoor dat we ons beperkt en klein voelen. Volgens psychologen hebben we allemaal enigszins de neiging om de mensen om ons heen in hokjes te plaatsen. Sommige mensen zijn onvolwassen. Anderen lui. Weer anderen zijn wispelturig of onverantwoordelijk, of net zo negatief als dat ze onzeker zijn.

Ook al doen we het allemaal, er is toch iets dat duidelijk voor ons moet zijn: als je niet wil dat mensen over jou oordelen, oordeel zelf dan ook niet over hen.

Hoewel veel van onze oordelen zeker wel enige waarheid zouden kunnen bevatten, is het het waard om, voordat je een oordeel velt, eens een dag in die ander zijn schoenen te gaan staan. Ervaar wat hij ervaart, hoe hij reageert, lijdt of hoe hij met de wereld en met ons omgaat.

Mensen die voortdurend geneigd zijn om over anderen te oordelen, delen vaak de volgende kenmerken:

1. Laag gevoel van eigenwaarde

Als een persoon een laag gevoel van eigenwaarde heeft, dan is oordelen een manier om controle te behouden. Vanuit deze controlerende houding kunnen ze zichzelf tegen iedereen verdedigen en beschermen. Ze zullen jou ‘onzeker’ of een ‘mislukkeling’ noemen, omdat ze dit in werkelijkheid over zichzelf denken. Door jou een etiket op te plakken, proberen ze controle over je uit te oefenen en zichzelf neer te zetten als het volledig tegenovergestelde.

Met andere woorden: mensen met een laag zelfbeeld projecteren hun eigen onzekerheden en fouten op anderen. Het is voor deze mensen makkelijker om anderen in hokjes te plaatsen en ze hiervoor te veroordelen, dan om de balk in hun eigen ogen te zien. Dit werkt psychotherapeutisch voor ze en biedt ze macht.

2. Gebrek aan empathie

Degenen die het oordelen over anderen niet zo zwaar opvatten en anderen simpelweg willen kwetsen, ontbreekt het aan empathie. Bovendien is het zo dat mensen die niet in staat om de complexiteit van anderen te herkennen en te begrijpen dat mensen meer zijn dan etiketjes, waarschijnlijk ook hun eigen behoeftes, leegtes, fouten en deugden niet begrijpen.

Het is makkelijker om over een ander te oordelen dan om eens goed naar jezelf te kijken en nederig te zijn in het kennen van jezelf, terwijl je anderen eveneens respect toont.

3. Emotionele wonden

Je kunt op twee verschillende manieren reageren als je gekwetst bent. De eerste is door emotionele kennis te halen uit hetgeen gebeurd is, je veerkrachtig te gedragen en verder te gaan. Je zult hierdoor wijzer zijn wanneer het tijd is om bepaalde situaties aan te gaan. Op deze manier worden we emphatischer en zullen we in plaats van te oordelen weten hoe we beter voor anderen kunnen zorgen en hen beter kunnen begrijpen, zonder ze in een hokje te plaatsen.

Aan de andere kant hebben we het type persoon dat niet goed met pijnlijke situaties om kan gaan. Ze koesteren wrok en rancune. Het is zelfs zo ernstig en schadelijk dat het hen ertoe dwingt om over anderen te oordelen om hun eigen verbitterdheid, verdriet en innerlijke demonen te kunnen projecteren.

In plaats van het confronteren van problematische situaties vanuit een open, creatief en respectvol standpunt, doen ze dit vanuit een defaitistisch standpunt, wat een ontzettend giftige en schadelijke manier van gedragen is.

Voordat je een oordeel velt, zou je jezelf onvoorwaardelijk moeten accepteren. Dit omvat ook je gebreken, samen met je talenten. Als je werkt aan zelfacceptatie, dan verhoogt dit je gevoel van eigenwaarde. Dit is wanneer je de manier waarop je met jezelf en anderen omgaat zal veranderen.