Viraal nieuws: zo worden we gemanipuleerd

Viraal nieuws bestaat uit berichten die het grootste deel van de internetgebruikers bereiken. Ze circuleren bijna altijd via de grote sociale netwerken zoals Facebook en Twitter. Dit soort nieuws staat bekend als ‘viraal’ omdat het zich op dezelfde manier gedraagt als een virus. Het gaat over van individu op individu, op dezelfde manier als een besmettelijke ziekte. Het verspreidt zich snel en wordt zo groot nieuws.

In theorie zou elk nieuwsbericht van algemeen belang of met voldoende relevantie viraal moeten gaan. Soms blijft de belangrijkste informatie echter achter. Aan de andere kant zijn er nieuwsberichten die veel minder belangrijk zijn, maar wel onverwachte belangstelling en circulatie bereiken. Het ergste is dat veel van deze items leugens of zogenaamde ‘halve waarheden’ zijn.

Gebombardeerd met nieuws

De informatie-industrie gebruikt nu geavanceerde algoritmen om te proberen met relevant nieuws zo veel mogelijk mensen te bereiken. Telkens wanneer je inlogt op een sociaal netwerk, geef je hen informatie over wie je bent en wat je leuk vindt. Zonder dat je erom gevraagd hebt, begin je met het ontvangen van allerlei soorten nieuws. Soms omdat iemand het met je deelt, soms omdat het in je cyberspace verschijnt.

Voordat je het weet krijg je informatie over een zanger die een gepassioneerde kus krijgt van een fan, een acteur die in scheiding ligt, een ander die trouwt of een voetballer die besloten heeft om zijn kapsel te veranderen. Zonder het te beseffen, beland je in een nieuwsnetwerk waarin je niet van plan was betrokken te raken. Het was slim genoeg om je aandacht te trekken, maar het geeft je alleen informatie die je niet interesseert. De netwerken geven je de kans om op een link te klikken en wat je je niet realiseert is dat je hun aan geld helpt.

Maar hoe wordt dit doel bereikt? Hoe creëren de netwerken deze irrelevante informatie en maken ze deze onweerstaanbaar? Dit doen ze zo:

Viraal nieuws: een markt gebaseerd op koppen

Er zijn verschillende studies waaruit blijkt dat de meeste lezers vooral gericht zijn op de kop en de eerste alinea van het nieuwsbericht om te bepalen of het interessant zal zijn. Dat weten mensen die de krantenkoppen schrijven heel goed. Ze weten dat een lezer een nieuwsbericht zal lezen of negeren, afhankelijk van hoe aantrekkelijk de kop is. Het is niet ongebruikelijk dat hetzelfde nieuws met een andere kop hele andere lezers trekt.

Een speciale vermelding verdienen de zogenaamde ‘clickbait’-koppen. Ze zullen verklaringen gebruiken als: ‘Je zult niet geloven wat er met deze man is gebeurd toen hij de deur van zijn huis opendeed’. In plaats van je de informatie te geven, verbergen ze dit voor je. En als je het aas (bait) pakt en op de kop klikt, ontdek je het verbazingwekkende nieuws dat de man zijn kat in slaap vond op de bank.

Het enige wat je doet is klikken…

Zodra de netwerken je aandacht hebben weten te pakken en je je afvraagt waarom op dat nieuws überhaupt nieuws is, realiseer je je dat de informatie waar je nieuwsgierig naar was niet aan het begin van het artikel staat, maar aan het eind. Het enige wat ze proberen te doen is om je interesse te behouden of zelfs maar te vergroten om je door te laten lezen.

Virale nieuwskoppen proberen de kern van het nieuws niet in één zin samen te vatten. Het enige wat ze willen is je interesse krijgen zodat je verder gaat lezen. Het enige wat ze van je willen is een ‘klik’. Elke klik betekent meer geld voor hen. Achter de meeste van deze in het oog springende krantenkoppen gaat meestal niets bijzonders schuil. Het nieuws is vaak zelfs niet eens waar.

Het is duidelijk dat virale nieuwsberichten gebruik maken van deze twijfelachtige manier om informatie te presenteren. Het is ook duidelijk dat veel lezers hieraan meewerken. Hoewel ze vermoeden dat er achter de kop niets verrassends schuilt, kunnen ze de verleiding niet weerstaan. Dit is iets wat adverteerders goed weten, en ze houden vast aan deze methoden. Ze weten dat de lezers boos kunnen worden als ze zich realiseren dat ze gemanipuleerd zijn. Ze weten ook dat ze er waarschijnlijk snel overheen zullen komen en er weer voor zullen vallen.

Andere manieren van manipuleren

Overdrijven en bedriegen met krantenkoppen is niet de enige methode die bij viraal nieuws wordt gebruikt. Mensen in de industrie bestuderen het gedrag van hun consumenten zeer goed. Een van de dingen die ze hebben ontdekt is dat veel mensen geneigd zijn om ook naar andere soorten aas te happen.

Een daarvan is om gebruik te maken van afbeeldingen die indruk maken, zowel foto’s als video’s. Een grafische foto van iemand vlak na een ernstig ongeluk, is opgenomen als extra bonus. De industrie probeert de morbide kant van een lezer te prikkelen en slaagt daar vaak in. Ze weten ook dat de meeste van hun gebruikers slechte lezers zijn. Ze denken er geen twee keer over na om de belangrijkste informatie van de kop achter te houden.

De netwerken hebben ook geen enkel probleem om te liegen om hun doel te bereiken. Soms is het een open leugen, zoals bijvoorbeeld zeggen dat een beroemd persoon is overleden zonder dat het waar is. Andere momenten is het geen directe leugen. Het enige wat ze willen is dat je hun pagina opent zodat ze hun geld krijgen.

Wie op deze virale nieuwsberichten klikt, kan een heel verkeerd beeld van de werkelijkheid krijgen. Ze zouden ook een voorproefje kunnen krijgen van de morbide dingen in het leven die uiteindelijk alleen maar hun verstand en leven zullen verarmen. Het succes van de virale nieuwsindustrieën is zo groot dat de traditionele media zelf zijn begonnen met het gebruik van sommige van hun methoden. Het is een nieuwe vorm van semi-slavernij die we helpen financieren.