Het ware verhaal van John Nash, het gekwelde genie
We hoorden voor het eerst over John Nash toen hij in 1994 de Nobelprijs voor de Economie won. Later, dankzij de film A Beautiful Mind (gebaseerd op een boek met dezelfde naam), leerden we het buitengewone verhaal kennen achter dit wiskundig genie.
John Forbes Nash werd geboren op 13 juni 1928 in een klein stadje in Virginia, Verenigde Staten. Van jongs af aan was hij introvert en ontbrak het hem aan sociale vaardigheden. Hij had een eenzame jeugd en adolescentie. Hoewel hij niet veel met andere kinderen speelde, was hij erg geïnteresseerd in boeken. Zijn moeder, die hem niet wilde ontmoedigen, spoorde hem ten zeerste aan om zijn intellect te ontwikkelen.
In tegenstelling tot wat je zou denken en in tegenstelling tot veel andere genieën, haalde John Nash geen goede cijfers op school. Hij was sociaal zo onhandig dat veel van zijn leraren twijfelden aan zijn intellectuele capaciteiten. Sommigen suggereerden zelfs dat hij een lichte achterstand in zijn ontwikkeling had. Ondanks alles hield Nash ervan om wetenschappelijke experimenten uit te voeren in de privacy van zijn kamer.
“Mensen verkopen altijd het idee dat mensen met een psychische aandoening lijden. Ik denk dat waanzin een ontsnapping kan zijn. Als dingen niet zo goed gaan, wil je je misschien iets beters voorstellen.”
-John Nash-
John Nash, een ‘vreemde’ jongen
Toen hij een tiener was, begon John Nash belangstelling te tonen voor wiskunde, maar hij was vooral geïnteresseerd in scheikunde. Sommigen zeggen dat hij op school betrokken was bij het maken van explosieven. En tragisch genoeg heeft iemand er per ongeluk één af laten gaan waarbij een dode viel.
In 1945 won Nash een studiebeurs om te studeren aan het Carnegie Institute of Technology. Hij ging scheikunde studeren, maar John Synge, directeur van de afdeling Wiskunde, overtuigde hem om zich in getallen te specialiseren. In 1948 studeerde hij af en behaalde hij een diploma in wiskunde. Hij kreeg een studiebeurs bij Princeton om postdoctoraal werk te doen.
In 1949, toen hij zich voorbereidde op zijn doctoraat, schreef hij het artikel dat hem bijna 50 jaar later de Nobelprijs zou opleveren. Zijn scriptietitel was Non-Cooperative Games. Daarna kreeg hij een baan bij de RAND Corporation. Dit was een bedrijf dat wetenschappelijke studies deed met betrekking tot de Koude Oorlog. Twee jaar later begon hij te werken als professor aan het Massachusetts Institute of Technology.
De schaduw van schizofrenie
Tot op dit punt is zijn verhaal vergelijkbaar met het verhaal dat ze in de film A Beautiful Mind vertellen. Maar vanaf dit moment zijn de feiten anders dan hoe ze deze in de film vertonen. John Nash had een onwettig kind met Eleanor Stier, wat een groot schandaal in zijn familie veroorzaakte. Niet lang daarna stierf zijn vader. Toen werd hij in 1954 gearresteerd door de politie tijdens een inval om homoseksuelen op te pakken. Dat is de reden waarom zijn werkgevers hem ontsloegen van zijn baan.
In 1957 trouwde Nash met Alicia Larde, een student uit een van zijn klassen, van Salvadoraanse afkomst. Ze kregen samen een zoon, maar kort na zijn geboorte scheidde Nash van Alicia. Nash had schizofrenie en Alicia kon het niet verdragen. Daarna begon Nash aan een rondreis door Europa, waar hij de status van politieke vluchteling probeerde te krijgen.
Hij had nooit visuele hallucinaties, alleen auditieve. Hij dacht dat hij een uitverkorene was, een soort religieus figuur. Tegelijkertijd voelde hij dat er een complot tegen hem was, georkestreerd door de Sovjet-Unie en het Vaticaan. “Ik begon iets te horen als telefoontjes in mijn hoofd, van mensen die tegen mijn ideeën waren,” zei hij.
Nash, een voorbeeld van herstel van schizofrenie
John Nash heeft zijn geestelijke gezondheid weten te herstellen op een manier die door velen wordt gezien als een wonder. Hij werd acht keer opgenomen in verschillende centra voor geestelijke gezondheidszorg. Artsen behandelden hem ook met hoge doses medicatie en agressieve behandelingen zoals elektroconvulsietherapie. Volgens zijn eigen getuigenis besloot hij eenvoudigweg om niet langer aandacht te schenken aan de stemmen die hij hoorde in zijn hoofd.
Op een dag stopte dit wiskundig genie met het innemen van zijn voorgeschreven medicijnen. In een interview met Xavi Ayén zei hij dat er een moment komt waarop een medicijn meer kwaad doet dan goed. Hij zei ook dat het stoppen met het innemen van medicijnen een zeer delicaat en potentieel gevaarlijk proces is. Niettemin stopte hij met de behandeling en was hij een paar jaar later genezen.
Nash woonde een tijdje bij zijn ex-vrouw, Alicia, nadat hij ziek was geworden. Ze beweerde dat er niets wonderbaarlijks was aan de situatie van Nash. Ze zei: “het gaat allemaal om het leiden van een vredig leven.”
In 1996 introduceerde Felice Lieh Mak, de voorzitter van de World Psychiatric Association, hem als “een symbool van hoop, een ontdekkingsreiziger van het onbegrensde universum van de geest.” Zijn verhaal heeft verschillende bemoedigende maar ook verontrustende aspecten. Eén daarvan is dat zijn leven het bewijs is dat schizofrenie niet het einde van iemands leven hoeft te zijn. Het is ook een inspiratie voor iedereen die op zoek is naar een effectievere behandeling.