Susto: wanneer de geest het lichaam verlaat

Als we iemand vragen wat susto is, dan is de kans groot dat ze zeggen dat het een schrikreactie is. Het lijkt op in shock raken. Wanneer iets ons laat schrikken, dan kan het namelijk een schok veroorzaken. Van angst springen we dan op. We hebben het hier over een gewaarwording die ontstaat uit de waarneming van een bedreiging.

Als we Wikipedia raadplegen, dan zullen we de volgende definitie vinden. Susto of “de schrikreactie is de grotendeels onbewuste verdedigende respons op plotse of bedreigende prikkels zoals een onverwacht geluid of een felle beweging, en is verbonden met een negatief effect.”

In het geval van mensen houdt deze reactie een lichamelijke beweging in waarbij de persoon zich verwijdert van de prikkel. De arm- en beenspieren trekken samen en de persoon knippert met de ogen.

Het is echter niet deze vorm van susto waarover we het in dit artikel zullen hebben. Er bestaan aandoeningen of culturele begrippen over onbehagen die typisch zijn voor bepaalde culturen of samenlevingen. Dit is het soort susto waarnaar we hier verwijzen.

Susto, een cultureel begrip dat onbehagen weerspiegelt

Sommige syndromen zijn cultuurgebonden. Ze verwijzen naar “patronen van afwijkend gedrag en verontrustende ervaringen die steeds terugkeren en specifiek zijn voor een bepaalde plek.”

De autochtonen beschouwen sommigen van deze patronen als ziekten of oorzaken van lijden. De meeste van die patronen kennen zij met hun plaatselijke namen. In dit geval is het dus bekend als susto.

Deze syndromen behoren tot categorieën die zich beperken tot specifieke samenlevingen of culturen. In die culturen zijn mensen algemeen vertrouwd met de ziekte maar daarbuiten niet. De specifieke cultuur verschaft een samenhangende betekenis aan bepaalde soorten ervaringen en waarnemingen.

Susto is een culturele verklaring voor het onbehagen en de tegenslag die bij Latino’s in de Verenigde Staten heel dominant is. Het gebeurt ook bij mensen uit Mexico, Centraal-Amerika en Zuid-Amerika. In het Andesgebied kennen de autochtonen susto als espanto.

Latino’s in de Caraïben beschouwen dit begrip niet als een soort ziekte. Wat is susto dan? Het is een aandoening die zij toeschrijven aan een angstaanjagende gebeurtenis die ervoor zorgt dat de geest het lichaam verlaat.

Deze splitsing treedt op als resultaat van ongelukkig zijn en van ziekte en heeft ook te maken met problemen om in de samenleving een rol te spelen. De symptomen kunnen op elk moment optreden. Dit kan zelfs dagen of jaren zijn nadat iemand de verontrustende gebeurtenis meegemaakt heeft. In extreme gevallen kan het zelfs tot de dood leiden.

Susto, een psychologische impact

We kunnen susto omschrijven als een “psychologische impact” van verschillende intensiteit die het gevolg is van verscheidene factoren.

Hierbij vinden we onder andere elementen van bovennatuurlijke aard en die factoren die door natuurlijke fenomenen en persoonlijke ervaringen veroorzaakt worden. Allemaal leiden ze dan tot onverwachte gebeurtenissen.

Zoals we kunnen zien, is susto een manier om een aandoening te klasseren die een traditioneel verwantschap bezit. De kenmerken, symptomen, aanleg en behandeling hebben in verschillende geografische gebieden een specifieke betekenis.

Wat zijn de symptomen?

Er zijn geen specifieke symptomen waarmee we het kunnen omschrijven. Mensen die een susto ervaren, vermelden echter meestal de volgende symptomen: gebrek aan eetlust, slecht of onderbroken slapen, gevoelens van verdriet, weinig zelfvertrouwen, interpersoonlijke gevoeligheid en apathie.

Susto gaat ook gepaard met bepaalde lichamelijke symptomen. Ze kunnen ongemak en spierpijn veroorzaken, koude lichaamsuiteinden, bleekheid, hoofdpijn, buikpijn en diarree. De gebeurtenissen die dit veroorzaken, zijn divers. Natuurlijke fenomenen, dieren, interpersoonlijke situaties, bovennatuurlijke entiteiten kunnen onder andere de oorzaak zijn.

Lichamelijke ziekten zijn meestal chronisch en heel verschillend. Een intense angst die vaak bovennatuurlijk is, kan een “verlies van de geest” veroorzaken. Dit kan dan deze ziekte veroorzaken. In sommige gevallen hebben de mensen die aan susto lijden, persoonlijk geen traumatiserende gebeurtenissen ervaren.

De invloed van susto op anderen

Patiënten worden getroffen wanneer anderen (meestal familieleden) door susto geraakt zijn. Er kan ook sprake zijn van andere symptomen: onrust, anorexia, slapeloosheid, koorts, diarree, verwarring of apathie.

Verschillende onderzoeken schrijven sommige gevallen toe aan hypoglykemie en aan niet-gespecificeerde biologische ziekten. Volgens deskundigen is het ook verbonden met algemene angststoornissen of stress die het gevolg zijn van sociale conflicten of een laag zelfvertrouwen.

Soorten susto

Tot nu toe hebben drie soorten susto omschreven (in de plaatselijke taal van het Zapotec noemt men het cibih). Elke vorm kunnen we op verschillende manieren linken met psychiatrische diagnoses.

Gevoelens van verlies, verlatenheid of gebrek aan liefde van de familieleden zijn kenmerken van een interpersoonlijke susto. Deze vorm gaat gepaard met verdriet, een negatief zelfbeeld en zelfmoordgedachten. Dit type lijkt heel erg op de depressieve stoornis.

Susto kan ook het resultaat van een traumatische gebeurtenis zijn. Dit voorval speelt een fundamentele rol in de oorzaak van de symptomen en de emotionele verwerking van de ervaring. In dit geval lijkt de diagnose op de posttraumatische stressstoornis.

Anderzijds is er ook de susto met kenmerken die meerdere lichamelijke symptomen omvat die steeds terugkeren. De persoon gaat dan bijvoorbeeld bij meerdere artsen op zoek naar professionele gezondheidszorg als gevolg van wat hij of zij ervaart. Dit geval lijkt op een somatisatiestoornis.

Besluit

We kunnen dus zien dat susto in verschillende groepen geklasseerd kan worden. Ook de behandelingen verschillen. Hierin kunnen we specifieke elementen herkennen. Er is niet echt een tegenhanger van deze populaire aandoening.

Toch is het een stoornis die soms met andere ziekten verward wordt. Dit is een gevolg van de complexiteit in de differentiële diagnose. Het kan dus zelfs verschillende biologische ziekten verbergen.