Rouw en het coronavirus: de pijn van vertraagd afscheid

In dit artikel willen we het hebben over hoe je op dit moment om kunt gaan met rouw, rekening houdend met het feit dat we niet veel van de gebruikelijke bronnen hebben door de beperkingen vanwege het coronavirus. Lees verder en ontdek meer over het proces van rouw en het coronavirus.

Er zijn tijden dat we onze limieten bereiken en we het allemaal niet meer aankunnen. We voelen ons overweldigd, vol woede, hulpeloos, gefrustreerd en gevuld met pijn. Vaak leiden onze eigen persoonlijke crises tot dit soort situaties. Gelukkig zijn het situaties die we als mens kunnen overwinnen. Vandaag  bespreken we de relatie tussen rouw en het coronavirus.

Het accepteren van de veranderingen die deze wereldwijde crisis teweeg heeft gebracht, is geen gemakkelijke uitdaging en de meesten van ons ervaren verdriet in een of andere vorm.

Om je te helpen, zullen we verschillende psychologische theorieën over rouw eens goed bekijken, samen met het huidige onderzoek met betrekking tot het coronavirus. Veel hiervan zijn zo recent dat ze rechtstreeks zijn geïmplementeerd om met de situatie om te gaan.

Laten we om te beginnen eens kijken naar de definitie van rouw. In zijn boek uit 2013, Pérdida, Pena, Duelo: Vivencias, Investigación y Asistencia (in het Nederlands: Verlies, Rouw, Verdriet: Ervaringen, Onderzoek en Hulp), suggereert Jorge L. Tizón dat rouw een reeks verschijnselen is die zich in beweging zetten na verlies.

Hij vervolgt met te zeggen dat deze verschijnselen niet alleen psychologisch zijn maar ook psychosociaal, sociaal, fysiek, antropologisch en zelfs economisch.

Met de pandemie van het coronavirus zijn er echter in verschillende landen over de hele wereld veranderingen geweest. Deze veranderingen hebben op verschillende niveaus tot verliezen geleid, met rouw als direct gevolg.

Manifestaties: soorten rouw en het coronavirus

Als we het over rouw hebben, verwijzen we altijd naar degenen die rouwenden genoemd worden. Het is gebruikelijk dat rouwenden de volgende sensaties ervaren:

• Fysiologisch. Denk bijvoorbeeld aan een harde buik, beklemming op de borst en keel, overgevoeligheid voor geluid, een gevoel van depersonalisatie, kortademigheid, hoofdpijn, een droge mond en hartkloppingen.
• Gedragsmatig. Slaapstoornissen, sociaal isolement, huilen, jammeren, kreunen en afgeleid zijn.
• Emotioneel. Woede, schuld, angst, gehechtheid en afwezigheid van gevoelens.
• Cognitief. Problemen met geheugen, aandacht en concentratie, repetitieve en illusoire gedachten, onder andere.

Dit zijn enkele van de manifestaties die meestal voorkomen, maar elke persoon zal zijn eigen unieke geval hebben. Oké, dus welke soorten rouw zijn er opgetreden als gevolg van de coronacrisis?

Soorten rouw

Afhankelijk van het soort verlies, zijn er veel verschillende soorten rouw. Dit zijn de meestvoorkomende:

• Anticiperend: dit is een proces van langdurig rouwen, dat plaatsvindt voordat er verlies is opgetreden. Het komt meestal voor wanneer er een diagnose is van een ziekte die niet te genezen is.
• Chronisch: ook pathologisch of gecompliceerd genoemd. Dit is onopgelost verdriet dat optreedt wanneer de nabestaande niet kan stoppen met het herbeleven van de processen en ervaringen met betrekking tot het meegemaakte verlies.
• Vervormd: als er een onevenredige reactie op de situatie is.
• Afwezig: dit is wanneer de persoon ontkent dat het verlies is opgetreden. Het wordt ook gezien als een van de fasen van verdriet.
• Ongeautoriseerd: als de nabestaanden het verdriet niet accepteren en aanmoedigen om elke manifestatie die de persoon wil uiten, in bedwang te houden.
• Geremd: wanneer een persoon zijn gevoelens niet uitdrukt en de pijn van verlies vermijdt.

Daarnaast zijn er ook andere soorten rouw, afhankelijk van het soort verlies. Bijvoorbeeld relationele rouw, dat verband houdt met het verlies van mensen in termen van dood, scheidingen of materiële rouw,  dat verband houdt met voorwerpen en bezittingen.

Bovendien kunnen we volgens andere classificaties zeggen dat rouw plaatsvindt volgens familie- en sociale factoren, zoals verlies van autonomie of functionaliteit, sociaal isolement, gebrek aan economische middelen en gebrek aan adequate ondersteuning.

Rouw en het coronavirus

Met betrekking tot rouw en het coronavirus publiceerden Cara L. Wallace en haar collega’s een artikel (link in het Engels) in de Journal of Pain and Symptom Management waarin ze suggereren dat het beleid van sociale afstand beperkingen voor bezoekers van gezondheidscentra en de impact van de verspreiding van het virus het rouwproces compliceren.

We moeten rekening houden met alle veranderingen van de dynamiek die gepaard gaat met rouw waar we allemaal aan gewend waren. Denk bijvoorbeeld eens aan begravenisrituelen. In veel gevallen kunnen ze niet worden uitgevoerd met groepen mensen en ook niet direct na het verlies.

Hoe om te gaan met de situatie

Als we rouwen, doorlopen we verschillende stadia, en coronavirusgerelateerde rouw is geen uitzondering.

Volgens rouwexpert Elisabeth Kübler Ross zijn deze fasen:

• Ontkenning, waarbij we de pijn uitstellen.
• Woede, waarbij wrok ontstaat ten overstaan van frustratie.
• Onderhandeling, waarbij vormen en pogingen om de controle te krijgen worden geprobeerd.
• Depressie, gekenmerkt door een diep gevoel van leegte.
• Tot slot acceptatie, waarin berusting en begrip plaatsvinden.

Om deze laatste fase te bereiken, moet je het volgende doen:

• Je emoties uitdrukken. Dit is om spanningen los te laten en verbinding te maken met je emotionele wereld.
• Loslaten. Het is belangrijk de situatie los te laten, ook al is het pijnlijk. Je moet dit doen om verder te gaan. Dit betekent natuurlijk niet dat je je dierbaren of de tijd die je samen doorbracht vergeet.
• Vraag om hulp. In het licht van de huidige crisis zijn veel hulpkanalen naar voren gekomen via de telefoon of videogesprekken. Onthoud ook dat er experts zijn in rouwadvies, bijvoorbeeld psychologen. Velen van hen zijn ook professionals in teletherapie.
• Gebruik de middelen die je wel hebt. Stel jezelf de vraag: “Wat kan ik doen met wat ik heb?” Laat geen vlakken onaangeroerd.
• Zelfzorg. Vergeet je sociale gezondheid niet. Onthoud dat fysieke afstand niet betekent sociaal isolement. Evenmin mag je je lichamelijke gezondheid vergeten. Besteed daarom aandacht aan je dieet, lichaamsbeweging en slaap. Omarm je psyche en neem de tijd om iets te doen wat je leuk vindt. Breng tijd door met bezinning en probeer spanning los te laten.

Ontspanningstechnieken

Sommige studies (link in het Engels), zoals die van Cyrus SH Ho, Cornelia Yi Chee en Roger CM Ho, pleiten voor psycho-educatie en online psychologische interventie. Als alternatief kun je mindfulness beoefenen, je concentreren op ontspanningstechnieken, stress beheersen en meditatiebeoefening uitvoeren waarmee je kunt ontspannen.

Kortom, rouw en het coronavirus is een heel bijzonder proces vanwege de omstandigheden waarin het voorkomt. In deze huidige situatie is de behandeling van rouw eerder gecompliceerd omdat sommige van onze krachtigste middelen door de situatie zelf zijn weggekaapt.

We hebben het hier over het belang van huid-op-huid of persoonlijk contact. Daarom is het zo belangrijk dat je de middelen die je tot je beschikking hebt gebruikt, vooral de middelen die we hebben verkregen door jaren en jaren van technologische vooruitgang.