De psychologie van de wilskracht: willen is kunnen

Beoordeeld en goedgekeurd door de psycholoog Valeria Sabater.

Geschreven door Valeria Sabater

Laatste update: 29 oktober, 2023

Willen is kunnen. De psychologie van de wilskracht vertelt ons dat niets onmogelijk is als onze vastberadenheid onbedwingbaar is; als we over charisma beschikken en als we in staat zijn om onze hersenen te trainen om betere beslissingen te kunnen nemen. Met dergelijke persoonlijke waarden worden we niet geboren, maar we kunnen ze in de loop der tijd ontwikkelen. Waarbij we ons beetje bij beetje bewust worden van onze eigen grenzen alsook van onze capaciteiten.

Het is mogelijk dat we, zo ineens, verbaasd zijn dat de psychologie een onderzoeksveld heeft dat uitsluitend gewijd is aan wilskracht. In werkelijkheid maakt het deel uit van de zeer uitgebreide categorie van de motivatie. Waar, zoals we al weten, er geen gebrek is aan getrainde therapeuten en ‘coaches’ gespecialiseerd in het onderwijzen van manieren om beter te leren handelen ten gunste van onze vitale doelstellingen.

We kunnen echter zonder twijfel stellen, dat dit onderzoeksgebied zich in 2011 begon te consolideren na een onderzoek door de APA (American Psychological Association). Het doel was het beoordelen van de mate van stress van de Amerikaanse bevolking, evenals de factoren die hier met name de oorzaak van waren. De resultaten waren opmerkelijk.

Meer dan de helft van de deelnemers verklaarden dat ze zich er goed bewust van waren dat hun levensstijl niet gezond was. Bovendien wisten ze dat zowel stress als spanning hun ergste vijanden waren. Ze beweerden echter dat ze niet de wilskracht hadden om veranderingen aan te gaan. Ze hadden niet genoeg moed of ze beschikten niet over de geschikte strategieën om hun situatie te verbeteren.

Waarom gebeurt dit? Waarom stellen we vaak zoveel uit? Waarom missen we de wilskracht om te sporten, te stoppen met roken of voldoende moed en dapperheid bijeen te brengen om die droom of dat ene plan, iets wat we altijd hebben gewild, te verwezenlijken? De psychologie van de wilskracht zal ons de antwoorden geven.

Maar wat is ‘wilskracht’ nou eigenlijk?

Soms bestaan er misvattingen over verschillende takken van het menselijk gedrag. Bovendien herkennen we onszelf misschien in deze situatie: er zijn momenten dat we onze wilskracht volledig missen, het is net alsof we ons in een donkere kamer bevinden zonder te weten wat we moeten doen of hoe we moeten reageren, terwijl we ons compleet hulpeloos voelen. Geconfronteerd met deze toestand zullen we zeker bekritiseerd worden voor onze kennelijke zwakte en ons minieme reactievermogen.

Als er één ding is waar de psychologie van de wilskracht duidelijk over is, is het wel dat wilskracht niet genetisch is. Niemand komt op de wereld met een geïnstalleerd programma dat kan worden geactiveerd wanneer dat nodig is. Bovendien, deze inwendige energie is meestal erg gevoelig voor de stemming van de betreffende persoon, het milieu waar hij is opgegroeid en zijn opvoeding. Niemand heeft ons strategieën geleerd om angst en besluiteloosheid de baas te kunnen worden of om onze zelfbeheersing of persoonlijke vastberadenheid te trainen.

Daarom is het allereerst belangrijk om te definiëren wat we onder de term wilskracht verstaan.

Kenmerken van wilskracht

Volgens de APA (American Psychological Association) is wilskracht een bewuste afstemming van je eigen ‘ik’ waarmee een doel wordt nagestreefd. Terwijl je tegelijkertijd weet dat je dat doel verdient.

• Wilskracht hangt nauw samen met ons zelfrespect en ons zelfbeeld.
• Een belangrijk gerelateerd aspect is dat het veel te maken heeft met de afstemming van onze negatieve of beperkende gedachten. Het beheersen van ongewenste impulsen die hekken en muren aan onze horizon zetten is iets wat we moeten leren.
• Bovendien wordt wilskracht ook geassocieerd met ons vermogen om bevrediging uit te stellen. We moeten weerstand kunnen bieden aan verleidingen op de korte termijn om doelstellingen op de lange termijn te kunnen waarmaken.

Als laatste willen we nogmaals benadrukken dat al deze psychologische vaardigheden en hulpmiddelen kunnen worden getraind. In werkelijkheid is dat iets wat we allemaal zouden moeten doen. Zonder te vergeten hoe belangrijk het is om dit soort motiverende strategieën ook aan kinderen over te dragen, om hen al vanaf jonge leeftijd te begeleiden bij het maken van doelstellingen.

3 sleutels van de psychologie van de wilskracht

Hoewel ‘willen is kunnen’ waar is, moet er ook bij worden gezegd dat er kleine nuances zijn waar rekening mee moet worden gehouden. We zouden dus beter kunnen zeggen: ‘willen is weten welke hulpmiddelen je in de praktijk moet brengen om te bereiken wat je wil en bovendien, op een volledig realistische manier‘.

Een van de meest interessante onderzoeken over wilskracht is gedaan door gezondheidspsychologe Kelly McGonigal. In haar boek The Willpower Instinct: How Self-Control Works leert ze ons waardevolle strategieën die ons kunnen helpen en die in essentie zijn samengevat in drie sleutels. Deze zijn als volgt:

Dat kan ik niet

‘Dat kan ik niet’. Dat is ongetwijfeld een van de zinnen die we in ons hoofd horen als we onszelf een doel stellen. In werkelijkheid is dit negatieve en beperkende stemmetje in je hoofd het eerste dat je moet leren controleren, overwinnen en transformeren.

Een manier om dit te doen is door onszelf het volgende te vertellen: “Ook al denk ik dat ik het niet kan, ik zal ervoor zorgen dat ik het wel kan“.

• Dat zal ik doen door mijn interne negatieve dialoog te laten ophouden.
• Ik zal al het negatieve dat in mijn gedachten verschijnt, in bevestigingen veranderen: ‘Ik zal nooit een betere baan vinden, want de arbeidsmarkt staat er heel slecht voor’ ⇔ ‘Ik zal wel een betere baan kunnen vinden, ik zal proberen iets nieuws en iets van kwaliteit aan te bieden’.

Ik zal mijn waarden versterken

We hebben allemaal grootse deugden, capaciteiten en vaardigheden die we moeten erkennen, waarderen en versterken. Maar soms, in bepaalde contexten of omringd door bepaalde mensen, zijn we geneigd om die waarden te vergeten of te geringschatten.

Het is tijd om dat niet meer te vergeten. Het is tij om slechte invloeden van binnenuit of buitenaf die onze eigenwaarde beïnvloeden, af te weren. En om tot het uiterste te versterken wat we zijn en wat we waard zijn.

Ik wil het kunnen

De laatste sleutel is eenvoudig, nuttig en praktisch. Deze is gebaseerd op het oefenen van eenvoudige zinnetjes in ons dagelijks leven. Dit zijn verschillende voorbeelden:

• Ik wil me beter kunnen voelen.
• Ik wil me sterker kunnen voelen.
• Vanaf nu wil ik in staat zijn mijn verleden achter me te laten en negatieve gedachten naast me neer te leggen.
• Vandaag wil ik die angst of dat probleem tegemoet treden.
• Morgen wil ik die doelstelling kunnen bereiken.

Zoals we hebben gezien is de psychologie van de wilskracht werkelijk belangrijk, nuttig en beslissend in ons leven. Laten we leren eraan te werken, ons bewust te zijn van onze innerlijke hulpbronnen en van het feit dat we het zonder twijfel verdienen om al onze dromen te verwezenlijken.