Psychofysiologische stoornissen en stress

Het ontstaan van psychosomatische aandoeningen vindt plaats tijdens aanhoudende stresssituaties. In dit verband kan aanhoudende spanning verschillende lichaamssystemen aantasten. Lees verder om meer te weten te komen over het verband tussen psychofysiologische stoornissen en stress.

Het artikel van vandaag gaat over psychofysiologische stoornissen en stress. Wie heeft zich niet in die staat van overactivering bevonden die stress heet? Ook al wordt het altijd geassocieerd met een onaangenaam gevoel, toch is het nuttig.

Stress kan contraproductieve gevolgen hebben als hij te intens of te continu is. In feite is de relatie tussen stress en psychische stoornissen een onderwerp van vele studies. Men ontdekte dat veel van deze stoornissen beginnen met stress.

Wat is stress?

Professor J. Carrobles (1991) van de Autonome Universiteit van Madrid definieert stress als:

Toch is het nodig om de term stress te ontrafelen, want hij heeft twee betekenissen. Je kunt het opsplitsen in “distress” en “eustress.”

• Distress (“dis-” = “veranderd, inadequaat”). Hiervan is sprake wanneer de stress pathologisch is en resulteert in veranderde reacties als gevolg van buitensporige situaties.
• Eustress (“eus-” = “adequaat, goed”). Deze verwijst naar adequate en noodzakelijke stress. Het kan onvoldoende, optimaal of excessief zijn en het kan leiden tot distress.

Wat is het verschil tussen stress en onrust?

Om de relatie tussen stress en psychofysiologische stoornissen te begrijpen, moet je het onderscheiden van angst. Dit komt omdat de reactie van het lichaam vaak vergelijkbaar is.

Angst heeft te maken met gevaar, of het nu reëel is of zo geïnterpreteerd wordt door iemand. Dit gebeurt niet in stressvolle situaties, omdat die niet onaangenaam of gevaarlijk hoeven te zijn. Tenzij een persoon een situatie als gevaarlijk ervaart, zal hij gewoonlijk niet weglopen omdat het makkelijker is ermee om te gaan.

Bij angst is de typische reactie om te vluchten. Als je iets als gevaarlijk of schadelijk ervaart, is het logisch dat je de typische reactie hebt om te vluchten. Als het gevaarlijk is, heb je hulpmiddelen nodig om je tegen dat gevaar te verdedigen.

Mensen hebben meestal niet zo’n gevoel van zelfredzaamheid. Ze ervaren iets als gevaarlijk omdat ze niet in staat zijn om er tegen te vechten.

Bovendien moet stress in de loop van de tijd aanhouden om schadelijke effecten te hebben. Angst is echter zelfs schadelijk als het maar voor een korte periode wordt ervaren. Dit is voornamelijk omdat het in korte tijd het sociale en emotionele functioneren van een persoon kan aantasten.

Het verband tussen psychofysiologische stoornissen en stress

“Homeostase” kan op de volgende manier worden uitgelegd:

• homo = “terugkeren naar”
• stasis = “evenwicht”
• verwijst naar de terugkeer naar het lichamelijk evenwicht

Alle mensen hebben een intern milieu en vitale functies en deze hebben een neiging tot evenwicht. Dat wil zeggen dat het lichaam acties onderneemt om eventuele onevenwichtigheden die een mens kan ontwikkelen op te lossen.

Als je geen homeostase bereikt, ervaar je stress. Als je bewuste strategieën moet toepassen omdat ze niet automatisch werken, dan is het normaal dat je die toestand van evenwicht niet bereikt. In plaats daarvan bereik je “hemokinese,” een toestand van onevenwichtigheid.

De fysiologische reacties van stress

Hoewel het duidelijk is dat stress kan leiden tot prikkelbaarheid, apathie, angst, en woede, leidt het ook tot fysiologische of lichamelijke reacties die je misschien niet opmerkt.

Deze zijn zeer relevant voor de relatie tussen stress en psychofysiologische stoornissen. Als je ze in de loop van de tijd in stand houdt als gevolg van de stresssituatie, kunnen ze namelijk leiden tot bepaalde aandoeningen, sommige psychosomatisch.

De fysiologische reacties op stressvolle situaties zijn het resultaat van verschillende lichaamssystemen, zoals het autonome zenuwstelsel en het centrale zenuwstelsel.

Somatisch zenuwstelsel

Bij de fysiologische reactie op stress is het somatische systeem verantwoordelijk voor de elektromyografische reactie. Dat is de elektrische activiteit die wordt geproduceerd door skeletspieren, zoals oogbewegingen en ademhaling.

Zo kan er tijdens stress een toename zijn van de bloedstroom naar grote spiergroepen:

• rug
• armen
• benen

Daarnaast kan er ook gegeneraliseerde spierspanning zijn.

Autonoom zenuwstelsel

De stressreacties die dit systeem overneemt zijn gerelateerd aan het cardiovasculaire systeem, namelijk de volgende:

• hartslag
• bloeddruk
• bloedstroom

Het regelt ook de lichaamstemperatuur, seksuele opwinding en de elektrodermale reacties. Dat is het stroomniveau van de huid en de geleidingsreactie. Daarnaast zijn er speekselvorming en gastro-intestinale reacties.

Bij stress kan er dus een verhoging van de hartslag, nieractiviteit, perifere vasoconstrictie in handen en voeten en een verhoging van de bloedstollingsfactor optreden.

Psychofysiologische stoornissen en stress – het centrale zenuwstelsel

Wat de reacties van het centrale zenuwstelsel betreft, zijn er de elektro-encefalografische reacties en de opgewekte reacties.

Ten slotte zijn er ook reacties op stress die afkomstig zijn van het endocriene en het biochemische systeem. Deze kunnen leiden tot verschillende hormonale veranderingen en een toename van de immunologische activiteit in het begin, later neemt deze weer af.

Lichaamssystemen uitgeschakeld vóór stress

Net als bij angst worden bepaalde lichaamssystemen uitgeschakeld in reactie op stress omdat ze niet nuttig zijn. Gezien de specifieke reactie van een angstaanval, worden deze systemen ofwel gedeactiveerd of gereactiveerd. In een aanhoudende situatie van stress, kunnen ze echter de gezondheid van een persoon beïnvloeden.

De toevoer van bloed in het spijsverteringskanaal daalt, wat kan leiden tot mogelijke problemen zoals maagzweren, colitis en prikkelbaredarmsyndroom. Dit gebeurt ook met het genito-seksuele systeem, waar stress kan leiden tot seksuele disfuncties in opwinding, erectie en lubricatie.

Het ontstaan van psychofysiologische stoornissen als gevolg van stress

Psychofysiologische stoornissen zijn de fysiologische aandoeningen met een psychologische oorsprong. Stress is iets dat in principe het lichamelijk welzijn van een mens niet zou mogen aantasten. Maar het kan leiden tot zeer onaangename ziekten en hun symptomen.

Zij zijn het bewijs van de invloed van de “geest” op het welzijn van je lichaam. In tegenstelling tot wat veel mensen denken, gaan ze altijd hand in hand.

Zoals we hierboven al hebben gezegd, is stress op zich niet echt slecht. Wanneer het echter omslaat in onrust en de volgende kenmerken vertoont, is de kans groot dat het je psychofysiologische welzijn aantast.

Factoren in verband met het ontstaan van een fysiologische stoornis als gevolg van stress

De factoren die verband houden met stress en psychofysiologische stoornissen zijn dus:

• Frequente of langdurige blootstelling aan prikkels of stressvolle situaties. Als mensen niet uit een stressvolle situatie kunnen komen, wordt het alleen maar erger. Dingen niet snel oplossen of in een stressvolle omgeving blijven zonder die te kunnen vermijden is de eerste stap in het ontwikkelen van een psychosomatische stoornis.
• Langdurige activering van het specifieke patroon van fysiologische activering van het subject in het aangezicht van stress. Ieder mens heeft een ander stressprofiel, en je fysiologische activering is anders dan die van anderen, zoals we hierboven hebben uitgelegd. Afhankelijk van de reactie zullen de psychosomatische symptomen variëren.
• Overdreven sensitisatie of activering van het organisch systeem in het aangezicht van stress. Zodra je volledig in een stresssituatie zit, is het normaal dat je lichaam er gevoelig voor wordt. En het is veel makkelijker voor je om gestrest te zijn.
• Verandering van het homeostatisch reguleringsmechanisme. Zodra je bepaalde stressniveaus bereikt, is het makkelijker voor veranderingen om op te treden. Dit komt omdat er een lagere tolerantie is voor de stimuli die de problemen veroorzaken.
• Chronische verandering van de werking van het organisch systeem. Ook het optreden van een stressvolle of psychofysiologische of stressvolle psychosomatische stoornis.

Psychofysiologische stoornissen en stress – hulp – en palliatieve middelen

Vaak kun je niet uit stressvolle situaties komen en moet je ze in de loop van de tijd in stand houden. Er zijn echter veel middelen die je kunnen helpen de stress te verminderen om het resultaat van de relatie tussen stress en psychofysiologische stoornissen te vermijden.

De hulpbronnen voor langdurige stress die je kunt gebruiken zijn:

• Sociaal netwerk en sociale steun (familie, vrienden en collega’s). Je moet aandacht besteden aan de schaarste van sociale hulpbronnen, tekorten in sociale relaties, en bijzondere sociale omstandigheden. Een sterk sociaal en familiaal netwerk is een goede beschermingsfactor tegen de gevolgen van stress.
• Activiteit en lichaamsbeweging.
• Hobby’s.
• Culturele activiteiten.
• Neem fruit en groenten die rijk zijn aan tryptofaan op in je dieet, want deze werken als antidepressiva.

Het verband tussen stress en psychofysiologische stoornissen lijkt dus duidelijk. Om te voorkomen dat je welzijn achteruitgaat in stressvolle situaties die je kunt vermijden, moet je dus het heft in handen nemen en je lichaam in staat stellen om na een periode van stress een homeostase te bereiken.