Ontwijkende persoonlijkheidsstoornis: sociaal isolement als toevluchtsoord
Een ontwijkende persoonlijkheidsstoornis komt bij 3% van de mensen voor. Het beschrijft gevoelige, voorzichtige mensen die in hun eenzame wereldje zitten opgesloten. Ze zijn bang om gekwetst, veroordeeld en afgewezen te worden.
Ze hebben een extreem verlangen om te vluchten. Daarnaast zijn ze niet in staat om hun angsten voor het leven te verwerken. Dus bouwen ze uiteindelijk muren om hun eigen fort heen waarin ze kunnen schuilen.
Deze stoornis werd aan het begin van de 20ste eeuw gedefinieerd door de psychiaters en eugenetici Bleuler en Kretschmer. Maar het is niet heel bekend. Niet zoals obsessief-compulsieve stoornis, of bijvoorbeeld de afhankelijke persoonlijkheidsstoornis.
Historici en experts in deze psychiatrische aandoening geven hetzelfde voorbeeld. Ze zeggen dat het beste voorbeeld van een ontwijkende persoonlijkheidsstoornis Emily Dickinson is.
Karakteristieken van mensen met een ontwijkende persoonlijkheidsstoornis
Er was een tijd waarin mensen dachten dat een opvoeding gebaseerd op kritiek, vernedering en minachting onvermijdelijk leidde tot een ontwijkende persoonlijkheidsstoornis.
Maar tegenwoordig weten we dat het bij geen enkel soort klinische stoornis nooit simpelweg ‘2 + 2 = 4’ is. Met andere woorden: iedereen reageert anders op dezelfde omstandigheden.
En in het universum van persoonlijkheidsstoornissen zijn er een hoop conditionerende factoren. Er zijn meer gerelateerde stoornissen en extreem complexe disfunctionele gedachten.
Ook definieert de huidige DSM-V een ontwijkende persoonlijkheidsstoornis als vorm van sociale angst. In dit geval is het zelfvertrouwen van die persoon zo laag dat de persoon zijn sociale vaardigheden totaal verliest.
Het gaat zelfs zo ver dat ze uiteindelijk isolement prefereren. Maar het meest ingewikkelde aan dit alles is nog dat hun situatie compleet egodystonisch is.
Dat wil zeggen dat al hun waarden, dromen, behoeftes en identiteit in een constante, onplezierige chaos zijn. De mentale uitputting die volgt is enorm.
Maar mensen met deze stoornis weten maar al te goed wat ze moeten doen om hun situatie te verbeteren. Want over het algemeen zijn het zeer intelligente mensen.
Echter het idee alleen al van het confronteren van hun angsten, fobieën en gedachten produceert een enorme angst. Dus verzinnen ze liever excuses. Ze stellen dingen uit. Bovendien laten ze de oplossing die ze voelen voor de paniek die ze vandaag voelen liggen voor morgen.
Belangrijkste karakteristieken bij een ontwijkende persoonlijkheidsstoornis
- Het gevoel dat ze altijd, ongeacht wat ze doen, afgewezen, bekritiseerd en weggeduwd zullen worden
- Een overdreven niveau van zelfkritiek. Ze zien zichzelf als compleet incompetente mensen in elk opzicht. Het is normaal voor hen om dingen tegen zichzelf te zeggen als “ik ben niet gemaakt voor deze wereld.”
- Ze hebben de neiging om een overdreven niveau van dysforie te laten zien. Dat wil zeggen dat ze bedroefdheid met angst combineren
- Ze gebruiken een overdreven ‘arsenaal’ aan disfunctionele gedachten. “Het is beter om niets te doen dan iets te proberen en te falen.” “Mensen zijn altijd kritisch. Ze houden ervan iedereen te vernederen en ze zijn onverschillig wat betreft andermans behoeften…”
- Bovenop de sociale ontwijking oefenen ze ook drie andere soorten ontwijking uit. Deze ontwijkingen zijn cognitief, gedragsmatig en emotioneel. In het bijzonder dus door niet te denken, niets te doen en emoties niet te verwerken. Op die manier hoeven ze datgene wat ze zo bang maakt niet te confronteren.
Wat deze gedragingen veroorzaakt is de versterking van de cyclus dat hun angst levend houdt. Dus beetje bij beetje, om zichzelf te beschermen tegen negatieve emoties, kiezen deze mensen voor een isolement.
Behandeling voor een ontwijkende persoonlijkheidsstoornis
Een therapeutische relatie met iemand die deze stoornis heeft is vaak lang en vruchteloos. Dit komt door een verscheidenheid aan redenen.
De eerste is dat ze de neiging hebben om te denken dat de professional hun innerlijke wereld niet zal begrijpen. Ze denken dat ze zullen worden afgewezen op basis van hun gedachten, ideeën en behoeften.
Als de psychotherapeut eenmaal hun vertrouwen heeft gewonnen en een sterke band heeft weten op te bouwen, dan zullen we misschien vooruitgang zien. Maar wat als dat vertrouwen nooit verschijnt? Dan is het zeer onwaarschijnlijk dat we enige vooruitgang zullen zien die de hoop van de patiënt zal versterken.
Dingen waaraan een persoon met een ontwijkende persoonlijkheidsstoornis moet werken zijn de volgende:
- Herformuleren van disfunctionele kaders
- Werken aan hun automatische gedachten en cognitieve vervormingen
- De oorsprong verkennen van hun ontwijkend gedrag
- Terugdenken aan ervaringen die ongemakkelijkheid veroorzaakten
- Sociale gewoontes versterken die hen wellicht kunnen helpen in het dagelijks leven
- Een vooruitgangsdiagram maken
- Hun sociale vaardigheden middels groepstherapie verbeteren
- Hun zelfbeeld verbeteren
Zoals je ziet zijn er meerdere strategieën. Een professional kan deze inzetten om deze patiënten te helpen. We hebben te maken met een stoornis waarin verschillende soorten therapie nuttig kunnen zijn.
Cognitieve gedragstherapie, rationele-emotionele therapie en psychodynamische therapie, evenals systematische desensitisatie kunnen vooral erg nuttig zijn.
Alle siterte kilder ble grundig gjennomgått av teamet vårt for å sikre deres kvalitet, pålitelighet, aktualitet og validitet. Bibliografien i denne artikkelen ble betraktet som pålitelig og av akademisk eller vitenskapelig nøyaktighet.
- Cox BJ, Pagura J, Stein MB, Sareen J. The relationship between generalized social phobia and avoidant personality disorder in a national mental health survey. Depress Anxiety. 2009;26(4):354–36
- Semerari, Antonio (2011) Los trastornos de la personalidad. Desclee de Brouwer
- Weinbrecht A, Schulze L, Boettcher J, Renneberg B. Avoidant personality disorder: a current review. Curr Psychiatry Rep. 2016;18(3):29
