Niet alleen verdriet, maar ook prikkelbaarheid wijst op depressie

Het is niet alleen het voortdurende en zeer heftige verdriet, maar eerder de hopeloze en ontmoedigende ‘maar’ die in een gezonde geest op depressie wijst. Toch hoeft verdriet zich niet als symptoom te manifesteren bij een depressief persoon, aangezien prikkelbaarheid zijn bekende neefje is.

Hoe vreemd dit misschien ook klinkt, hoeft een depressief persoon helemaal niet per se verdrietig over te komen, maar zal hij wel tekenen van prikkelbaarheid, frustratie of onevenwichtigheid vertonen. Somatische klachten, chagrijnig zijn, ongemak, lichamelijke pijn, emotionele stemmingswisselingen etc. Al deze kenmerken kunnen in plaats van verdriet zeer duidelijke symptomen zijn van een emotioneel probleem als depressie.

Hierdoor zou je dus kunnen zeggen dat woede-uitbarstingen, ongevoeligheid, prikkelbaarheid, agressie en autoritair gedrag soms gewoon een schreeuw om hulp kunnen zijn vanuit de donkere put waar depressie ons in meesleurt.

Prikkelbaarheid als kenmerk om depressie aan te herkennen

Volgens de gegevens uit zowel de laatste versie van Het handboek voor de classificatie van psychische stoornissen (DSM-5) en de Internationale statistische classificatie van ziekten (ICD-10), kan er een klinische diagnose worden gesteld van depressie als de persoon in kwestie, onder andere, in plaats van verdriet juist tekenen van prikkelbaarheid vertoont.

Dat wil zeggen, als iemand voortdurend somber is en regelmatig boos wordt, als hij de neiging heeft om met woede-uitbarstingen te reageren op onaangename gebeurtenissen of om anderen te beledigen of snel overdreven gefrustreerd te raken over zelfs de meest onbenullige dingen, dan kan deze persoon last hebben van een pathologisch depressieve gemoedstoestand.

Kinderen en jonge volwassenen kunnen juist een staat van prikkelbaarheid of onevenwichtigheid vertonen, in plaats van een droevige of moedeloze gemoedstoestand. In dit geval moet het gedrag wel onderscheiden kunnen worden van het gedragspatroon van een ‘verwend kind’.

Toch moeten we wel benadrukken dat prikkelbaarheid, net als droefheid, natuurlijk op zichzelf geen reden genoeg is om meteen te denken dat iemand depressief is. Er moet daarnaast ook sprake zijn van andere kenmerken en symptomen.

Volgens de classificatiesystemen die we hiervoor aanhaalden, zijn deze twee symptomen wel noodzakelijk, maar niet voldoende om depressie bij iemand vast te stellen. Het is dus belangrijk om te begrijpen dat zowel woede als verdriet niet genoeg is om van depressie uit te kunnen gaan.

Verdriet en prikkelbaarheid zijn emotionele gemoedstoestanden die oneerlijk behandeld worden

Verdriet en prikkelbaarheid zijn op zichzelf gezonde emotionele gemoedstoestanden die bedoeld zijn om ons ervan op de hoogte te stellen dat iets ons stoort of pijn doet. Deze gemoedstoestanden worden pas pathologisch wanneer ze ons leven overhoop halen en onze persoonlijke-, sociale- en werksituatie voor een lange tijd belemmeren.

Met prikkelbaarheid moet je doorgaans zeer voorzichtig zijn, aangezien het ons ertoe aanzet van alles te doen zonder ons hier slecht over te voelen. Een aanhoudende gemoedstoestand die bevlekt wordt door deze onevenwichtigheid kan dus zeer verwoestend zijn.

Snel over de rooie gaan, onaardige opmerkingen maken, intolerant zijn, weinig geduld kunnen opbrengen, voortdurend zenuwachtig zijn, vaak geïrriteerd raken, ongepast reageren, afstand nemen van bepaalde mensen omdat ze onaangenaam zijn etc. Al deze kenmerken kunnen erop wijzen dat er iets mis is in ons leven en we hier iets aan moeten doen.

De woede of prikkelbaarheid die zich voordoet wanneer iemand lijdt aan depressie, is dus een manier om uiting te geven aan de dingen die iemand wel voelt, maar niet uitdrukt. Stel je bijvoorbeeld voor dat een depressief persoon het gevoel heeft alsof hij wordt onderdrukt, alsof hij een sjaal om zijn nek moet dragen die een ton weegt.

Dit zorgt ervoor dat hij zich depressief voelt, alsof zijn vitaliteit langzaamaan verdwijnt en de sjaal hem ervan weerhoudt gewoon te lopen. Het belemmert zijn leven en brengt zijn humeur uit balans. Dit staat voor de onevenwichtigheid en de moeite waarmee deze mensen hun dagelijkse taken uit moeten voeren.

Met het beetje kracht dat deze sjaal hem nog gunt is hij vervolgens in staat om op zijn best een beetje te eten en slapen. Dit is het gewicht van angst, die kenbaar wordt door middel van een verstikkende realiteit van verdriet of irritatie, afhankelijk van de persoon en, natuurlijk, van het moment.

Depressie en angst zijn geen tekenen van zwakte.

Depressie en angst staan niet gelijk aan zwakte, noch zijn ze het resultaat van een persoonlijke keuze die vervuild is met overgave of nalatigheid. Lees meer.